Mở rộng cao tốc Bắc-Nam: "Cú hích" cho tăng trưởng GDP

Bộ Xây dựng đề xuất nâng cấp cao tốc Bắc-Nam phía Đông lên 6 làn xe

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh vừa có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về việc nghiên cứu đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 và giai đoạn 2021-2025 theo quy mô cao tốc hoàn chỉnh.

Tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, dự án giao thông trọng điểm quốc gia, đang bước vào giai đoạn hoàn thiện, hứa hẹn tạo cú hích lớn cho sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Theo quy hoạch, tuyến cao tốc dài 2.055km, điểm đầu tại cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn), điểm cuối tại Cà Mau, chiếm 22% tổng chiều dài mạng lưới cao tốc cả nước. Đến nay, 1.206km đã hoàn thành, 834km đang thi công, dự kiến về đích năm 2025 (trừ đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng dài 43km).

Hiện tại, các dự án thành phần giai đoạn 2017-2020 và 2021-2025 có 1.163km được đầu tư quy mô 4 làn xe hạn chế (nền đường 17m), 99km đạt chuẩn 4 làn xe hoàn chỉnh và 113km đang mở rộng lên 4-6 làn xe.

Ông Trần Hồng Minh - Bộ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh: "Việc hoàn thành toàn tuyến cao tốc vào năm 2025 sẽ thúc đẩy kết nối các trung tâm kinh tế, chính trị, vùng kinh tế trọng điểm, góp phần thực hiện các đột phá chiến lược của Đại hội Đảng XIII".

Theo báo cáo, nhu cầu vận tải trong thời gian tới được dự báo sẽ tăng mạnh, phù hợp với mục tiêu tăng trưởng GDP trên 10% của quốc gia. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về việc nâng cao năng lực khai thác và đảm bảo an toàn giao thông trên các tuyến đường huyết mạch.

Lãnh đạo Bộ Xây dựng chỉ ra rằng, việc mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông không chỉ đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng tăng cao, mà còn phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về việc nâng cấp, mở rộng các tuyến cao tốc phân kỳ theo quy hoạch.

Đặc biệt, báo cáo nhấn mạnh sự cần thiết phải khắc phục những bất cập phát sinh trong quá trình khai thác các tuyến cao tốc phân kỳ đầu tư hiện tại, như tình trạng 4 làn xe hạn chế và thiếu dải dừng xe khẩn cấp liên tục, không đáp ứng quy chuẩn đường cao tốc.

Việc nâng cấp, mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông được xem là giải pháp chiến lược, không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, mà còn đảm bảo an toàn và hiệu quả cho hoạt động vận tải, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

Các tuyến cao tốc Bắc-Nam phía Đông được đầu tư mở rộng sẽ tạo ra thị trường xây dựng, công ăn việc làm, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế khi xác định lại các mục tiêu đột phá, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; có thể sớm giải ngân được nguồn vốn trong năm 2025-2026; tạo ra tuyến đường có chất lượng dịch vụ khai thác tiện nghi, an toàn.

Ngoài ra, các dự án cao tốc này cũng tận dụng điều kiện sẵn có về giải phóng mặt bằng thuận lợi cho thi công. Đối với cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2021-2025 đang thi công có thể tận dụng về phương tiện, máy móc, nhân lực, lán trại sẵn có trên công trường để giảm được các chi phí liên quan huy động, giải thể công trường so với việc đầu tư sau này; tận dụng được các mỏ vật liệu có sẵn đang cung cấp cho dự án do thủ tục đóng/mở mỏ vật liệu xây dựng mất nhiều thời gian, chi phí, trường hợp mở rộng giai đoạn sau sẽ phát sinh các thủ tục, chi phí này.

Đánh giá phương án mở rộng lên 6 làn xe có nhiều ưu điểm hơn so với phương án mở rộng lên 4 làn xe hoàn chỉnh, trong trường hợp đầu tư, Bộ Xây dựng kiến nghị mở rộng lên 6 làn xe theo quy mô quy hoạch.

Về phạm vi, để thuận lợi cho công tác thi công, đẩy nhanh tiến độ đầu tư, giải ngân, phù hợp với nhu cầu vận tải, trước mắt Bộ Xây dựng xem xét trong phạm vi cao tốc Bắc-Nam phía Đông thuộc đoạn Hà Nội-Thành phố Hồ Chí Minh, chiều dài đầu tư khoảng 1.144km, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 152.135 tỷ đồng.

Các đoạn tuyến chưa được nghiên cứu mở rộng như đoạn Mỹ Thuận-Cần Thơ-Cà Mau, dài 149km hiện có nhu cầu vận tải chưa lớn; điều kiện thi công khó khăn; nhu cầu vật liệu hiện nay đang thiếu hụt sẽ làm ảnh hưởng đến tiến độ, tăng chi phí đầu tư, việc đầu tư mở rộng được thực hiện thành dự án riêng.

Tuyến cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2021-2025 đang triển khai thi công, trường hợp bổ sung vốn để mở rộng theo quy mô 6 làn xe sẽ vượt tổng mức đầu tư, lãnh đạo Bộ Xây dựng cho rằng cần phải điều chỉnh chủ trương, thẩm quyền điều chỉnh của Quốc hội (dự án quan trọng quốc gia).

Bộ Xây dựng đề xuất Thủ tướng báo cáo Quốc hội mở rộng phạm vi áp dụng cơ chế đặc thù cho cả giai đoạn 1 nhằm đẩy nhanh tiến độ, tận dụng nguồn lực hiện có. Cụ thể, kiến nghị cho phép chỉ định thầu tư vấn, xây lắp (ưu tiên đơn vị đã thi công trước đó); bỏ thủ tục cấp phép khai thác mỏ vật liệu xây dựng thông thường; triển khai đồng thời công tác lập dự án, thiết kế kỹ thuật và hồ sơ mời thầu.

Về lộ trình, sau khi áp dụng cơ chế đặc thù, Bộ Xây dựng dự kiến: báo cáo Bộ Chính trị chủ trương mở rộng (4/2025); trình Quốc hội thông qua (5/2025); phê duyệt chủ trương (6/2025); phê duyệt dự án thành phần (9/2025); thiết kế kỹ thuật (11/2025) và khởi công vào quý IV/2025.

Với tiến độ nêu trên, Bộ Xây dựng dự kiến năm 2025 sẽ giải ngân khoảng 23.000-35.000 tỷ đồng; phần còn lại tiếp tục giải ngân trong giai đoạn 2026-2027.

Để bảo đảm tính đồng bộ về quy mô tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông, Bộ Xây dựng kiến nghị các dự án hiện đang do VEC đầu tư hoặc đang thu phí sẽ tiếp tục giao Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) chịu trách nhiệm huy động vốn đầu tư mở rộng theo quy mô quy hoạch tùy thuộc vào nhu cầu vận tải (không bao gồm đoạn Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành).

Các dự án BOT sẽ do nhà đầu tư tiếp tục xem xét đầu tư mở rộng vào thời điểm thích hợp tùy thuộc phương án tài chính, nhu cầu vận tải.