Nan giải cuộc chiến chống đói nghèo và bất bình đẳng

Trong khi bất bình đẳng là một trong những chủ đề “nóng” trong chương trình nghị sự tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới, diễn ra ở Davos trong các ngày 17-20/1, với sự tham dự của khoảng 3.000 quan chức và doanh nghiệp hàng đầu thế giới.

Người nghèo xếp hàng chờ thực phẩm cứu trợ

Các nước LDC cố thoát nghèo

Theo báo cáo của UNCTAD, trong 45 năm kể từ khi LHQ lập bản danh sách Các quốc gia kém phát triển nhất (LDC), mới chỉ có bốn nước là Botswana, Cape Verde, Maldives và Samoa thoát khỏi nhóm đói nghèo. Trong lúc các nỗ lực thúc đẩy phát triển kinh tế ở 48 nước còn lại trong LDC vẫn rất "mờ nhạt".

UNCTAD cho biết gần 50% những người nghèo trên thế giới - được xác định là có mức thu nhập dưới 1,9 USD/ngày - hiện đang sống tại 48 quốc gia nghèo nhất. Tỷ lệ này đã tăng gấp đôi kể từ năm 1990.

UNCTAD cảnh báo hơn 40 quốc gia đói nghèo cùng cực trên đã rơi vào "vòng luẩn quẩn", trong đó tình trạng đói nghèo kéo dài đang cản trở khả năng tự vươn dậy của chính những nước này. Các quốc gia nghèo chỉ có thể phá vỡ được vòng luẩn quẩn kể trên với sự hỗ trợ về tài chính, thương mại và công nghệ từ cộng đồng quốc tế.

Năm 2011, cộng đồng quốc tế đặt ra mục tiêu đến năm 2020, có ít nhất 50% các quốc gia thuộc nhóm LDC đáp ứng được các tiêu chuẩn thoát nghèo. Tuy nhiên, mục tiêu này hiện được đánh giá là tham vọng và khó đạt được. Báo cáo của UNCTAD dự đoán trong những năm tới, chỉ có ba nước là Angola, Guinea Xích đạo và Vanuatu là có triển vọng thoát khỏi nhóm LDC.

Không những thế, theo báo cáo công bố hồi tháng 8 của Viện phát triển nước ngoài (ODI) của nước Anh, mục tiêu giảm tỷ lệ trẻ em nghèo đói mà các nhà lãnh đạo thế giới đề ra đến năm 2030 có nguy cơ không thể đạt được nếu cộng đồng quốc tế không đẩy mạnh các chương trình giáo dục và y tế, đặc biệt tại những khu vực nghèo đói ở châu Phi.

Báo cáo của ODI cho biết đến năm 2030, ước tính tới 88% số trẻ em có sinh hoạt phí dưới 1,9 USD/ngày tập trung tại khu vực Nam Sahara của châu Phi, tăng từ mức 50% hiện nay. Cụ thể, cứ năm trẻ em ở khu vực Nam Sahara thì có một trẻ em có mức sống dưới 1,9 USD/ngày. Với tỷ lệ này, trẻ em châu Phi sẽ chiếm tới 40% số người nghèo đói nhất thế giới vào năm 2030.

Bên cạnh đó, báo cáo "Chấm dứt nghèo cùng cực: Trọng tâm là trẻ em" của Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) công bố hồi tháng 10 vừa qua cho biết trong năm 2013, có tới 19,5% trẻ em tại các quốc gia đang phát triển sống trong các hộ gia đình có mức thu nhập trung bình khoảng 1,9 USD/ngày/người.

Tỷ lệ này ở trẻ em cao hơn nhiều so với tỷ lệ 9,2% ở người lớn. Trên toàn thế giới, trẻ em chỉ chiếm 30% tổng số người được khảo sát, song lại chiếm tới 50% số người nghèo cùng cực.

Tổ chức Oxfam mới đưa ra một thông báo cho hay tài sản của tám người siêu giàu hiện tương đương với số tài sản của một nửa dân số nghèo nhất trên thế giới cộng lại. Theo báo cáo của Oxfam, tài sản của tám người trên - gồm sáu doanh nhân người Mỹ, một người Tây Ban Nha và một người từ Mexico - tương đương với tổng tài sản của 3,6 tỷ người nghèo nhất trên thế giới. Đây là sự bất bình đẳng có thể “có nguy cơ làm tan vỡ xã hội”.

Dựa theo danh sách những nhà tỷ phú giàu có nhất thế giới của tạp chí Forbes, tám người giàu có nhất thế giới bao gồm nhà sáng lập Microsoft Bill Gates, người đồng sáng lập mạng xã hội Facebook Mark Zuckerberg và Jeff Bezos - người sáng lập doanh nghiệp thương mại điện tử Amazon.

Trong báo cáo "Nền kinh tế của 1%" đưa ra cách đây một năm, Oxfam nói tổng tài sản của 50% dân số nghèo đói trên thế giới bằng tài sản mà 62 người giàu nhất sở hữu.

Tuy nhiên, theo Oxfam, nếu họ có các số liệu mới thời điểm đó thì con số của năm ngoái phải là 9 người giàu nhất sở hữu số tài sản tương đương với 3,6 tỷ người nghèo. Còn con số của năm 2010 là 43 người giàu nhất có số tài sản bằng tổng tài sản của 50% dân số nghèo nhất trên toàn cầu. Tính từ năm 2010, tài sản của nhóm 62 người giàu kể trên tăng 44% trong khi tài sản của nhóm còn lại giảm 41%.

Trông chờ các “Mạnh Thường quân”

Oxfam kêu gọi tăng thuế đối với các cá nhân và tổ chức giàu có, cũng như cần có một thỏa thuận mang tính toàn cầu nhằm chấm dứt sự cạnh tranh giữa các quốc gia trong việc hạ giảm thuế cho doanh nghiệp. Tổ chức này chỉ trích việc vận động hành lang và sự "bắt tay" giữa các doanh nghiệp và giới chính trị, đồng thời cần ban hành các quy định chặt chẽ hơn đối với vấn đề xung đột lợi ích.

WB và LHQ đặt mục tiêu chấm dứt tình trạng nghèo cùng cực trước năm 2030, nhưng đang gặp khó khăn về vấn đề ngân sách. Để giải quyết vấn đề liên quan đến tài chính, WB kêu gọi thành lập các quỹ hỗ trợ với các khoản đầu tư của doanh nghiệp tư nhân.

Hưởng ứng lời kêu gọi trên, hơn 60 nhà tài trợ và chính phủ các nước gần đây đã cam kết cung cấp khoản tín dụng kỷ lục lên đến 75 tỷ USD dành cho IDA, quỹ tài chính của WB dành cho các nước nghèo nhất thế giới, nhằm chung tay chấm dứt tình trạng nghèo cùng cực.

WB cho biết khoản viện trợ bổ sung sẽ cho phép IDA triển khai các biện pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm tại 75 quốc gia nghèo nhất thế giới nhằm giải quyết tình trạng xung đột, bạo lực, biến đổi khí hậu và bất bình đẳng giới. Khoản tín dụng này cũng sẽ giúp củng cố việc xây dựng thể chế cũng như năng lực điều hành của các nước nghèo, vốn là các mục tiêu mà WB hướng đến trong ba năm tới. Chủ tịch WB Jim Yong Kim khẳng định đây là bước đi quan trọng trong cuộc chiến xóa bỏ tình trạng nghèo cùng cực.

Theo WB, khoản tín dụng bổ sung kể trên có hiệu lực từ ngày 1/7/2017 đến 30/6/2020 và sẽ được sử dụng để hỗ trợ các dịch vụ y tế và dinh dưỡng cho 400 triệu người và chương trình an toàn thai sản cho hơn 11 triệu phụ nữ. Ngoài ra, khoảng 130-180 triệu trẻ em cũng sẽ được tiêm vaccine phòng bệnh và tiếp cận các dịch vụ tài chính. Để cấp vốn cho kế hoạch tham vọng này, IDA lần đầu tiên gây quỹ thông qua các thị trường cho vay cùng với đóng góp của các nhà tài trợ trong và ngoài WB.