Ngân hàng Nhà nước triển khai Bộ công cụ đánh giá rủi ro rửa tiền/tài trợ khủng bố trong lĩnh vực ngân hàng

Việc triển khai áp dụng Bộ công cụ do IMF hỗ trợ xây dựng đã được Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước phê duyệt với lộ trình dài hạn áp dụng triển khai thanh tra/kiểm tra theo phương pháp trên cơ sở rủi ro về PCRT/TTKB song song với phương pháp thanh tra/kiểm tra tuân thủ hiện hành. Để tổ chức triển khai thanh tra, kiểm tra, giám sát trên cơ sở rủi ro về PCRT/TTKB có hiệu quả, bài viết xin giới thiệu về Bộ công cụ đánh giá rủi ro RT/TTKB do IMF hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước xây dựng và kết quả triển khai của Ngân hàng Nhà nước trong thời gian qua.

1. Dự án Hỗ trợ kỹ thuật của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF)

Dự án hỗ trợ kỹ thuật (HTKT) của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) về nâng cao năng lực phòng, chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố (PCRT/TTKB) dành cho NHNN triển khai từ tháng 10/2022, có trọng tâm là: Nghiên cứu triển khai thanh tra, giám sát trên cơ sở rủi ro về phòng, chống RT/TTKB. Trong khuôn khổ dự án, IMF đã hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước xây dựng Bộ công cụ đánh giá rủi ro RT/TTKB phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát về PCRT/TTKB và áp dụng cho lĩnh vực ngân hàng. Được sự chấp thuận của Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, Bộ công cụ đã được áp dụng để thu thập thông tin về PCRT/TTKB của 96 ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.

Bộ công cụ đánh giá rủi ro về RT/TTKB do IMF hỗ trợ NHNN xây dựng gồm: (i) Mẫu thu thập số liệu về rủi ro RT/TTKB của tổ chức tín dụng: rủi ro cấu trúc, rủi ro khách hàng, sản phẩm/dịch vụ, kênh phân phối, rủi ro địa lý, …; (ii) Bảng hỏi gồm hơn 40 câu hỏi nhằm đánh giá cơ chế kiểm soát rủi ro RT/TTKB của tổ chức tín dụng về Quản trị doanh nghiệp, Chính sách và quy trình của ngân hàng, Việc thực hiện chức năng tuân thủ quy định về PCRT/TTKB tại ngân hàng, Quản lý rủi ro, Giám sát liên tục và báo cáo các giao dịch đáng ngờ, Đào tạo nhân viên, Kiểm soát nội bộ về PCRT/TTKB; (iii) Các quy trình thanh tra/ kiểm tra tại chỗ cụ thể cho các nội dung: Chuyển tiền điện tử, Nhận biết khách hàng, Cá nhân có ảnh hưởng chính trị, Lưu trữ hồ sơ, Đánh giá rủi ro, TTKB/TTPBVKHDHL,… và (iv) Tài liệu hướng dẫn dành cho các cán bộ giám sát.

Trên cơ sở kết quả đánh giá rủi ro RT/TTKB theo Bộ công cụ do IMF hỗ trợ xây dựng, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Kế hoạch kiểm tra công tác PCRT/TTKB năm 2025 do Cục Phòng, chống rửa tiền là đơn vị đầu mối thực hiện (theo Quyết định số 1374/QĐ-NHNN ngày 6/3/2025) và Kế hoạch thanh tra năm 2025 của ngành ngân hàng (theo Quyết định số 2106/QĐ-NHNN ngày 21/5/2025). Đến tháng 08/2025, Cục Phòng, chống rửa tiền đã triển khai Đoàn kiểm tra liên ngành về công tác PCRT/TTKB tại 01 ngân hàng thương mại, đã ban hành kết luận kiểm tra, Thanh tra NHNN đang triển khai Đoàn thanh tra tại 01 Ngân hàng thương mại.

Việc áp dụng kết quả đánh giá rủi ro RT/TTKB theo Bộ công cụ vào phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát trên cơ sở rủi ro về RT/TTKB đáp ứng nhu cầu thiết thực của quản lý nhà nước về công tác PCRT/TTKB, trực tiếp triển khai Hành động số 4 tại Kế hoạch hành động quốc gia (KHHĐQG) về phòng, chống rửa tiền, phòng chống tài trợ khủng bố, phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt ban hành kèm theo Quyết định số 194/QĐ-TTg ngày 23/02/2024 của Thủ tướng Chính phủ theo cam kết cấp Chính phủ với FATF. Cụ thể, theo KHHĐQG, Hành động số 4 yêu cầu Việt Nam “chứng minh hiệu quả của việc giám sát các tổ chức tài chính (TCTC) và tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành, nghề phi tài chính (DNFBP) có liên quan về PCRT/TTKB trên cơ sở rủi ro thông qua các cuộc thanh tra tại chỗ, giám sát từ xa và các biện pháp thực thi”.

2. Về chương trình làm việc tháng 8/2025

Để tiếp tục hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước hoàn thiện Bộ Công cụ đánh giá rủi ro RT/TTKB, Cục Phòng, chống rửa tiền đã phối hợp với chuyên gia IMF tổ chức chương trình làm việc trực tuyến trong tháng 8/2025 với sự tham gia của các cán bộ từ các đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước đại diện các Bộ ngành như: Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng, Bộ Công thương, Bộ Tư pháp. Loạt phiên họp này tập trung vào việc rà soát, tinh chỉnh Bộ công cụ đánh giá rủi ro, hoàn thiện quy trình thanh tra/kiểm tra tại chỗ và thảo luận về khả năng mở rộng áp dụng Bộ công cụ này cho các lĩnh vực khác ngoài ngân hàng.

Kết thúc chương trình làm việc hai bên thảo luận về đợt làm việc tại chỗ của chuyên gia IMF dự kiến vào tuần đầu tháng 11/2025 nhằm hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước rà soát kết quả chấm điểm rủi ro RT/TTKB của các ngân hàng trong năm 2025, từ đó làm cơ sở xây dựng kế hoạch thanh tra/kiểm tra tại chỗ về PCRT/TTKB năm 2026.

Tài liệu để tham khảo về Bộ công cụ dánh giá rủi ro RT/TTKB đã được Cục Phòng, chống rửa tiền đăng tải trên trang tin điện tử của Ngân hàng Nhà nước, chuyên mục Phòng, chống rửa tiền, mục Văn bản

Sự hỗ trợ kỹ thuật từ IMF góp phần nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước đồng thời giúp công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát trên cơ sở rủi ro về PCRT/TTKB đạt được những kết quả tích cực, tiệm cận hơn với các chuẩn mực và yêu cầu của quốc tế. Điều này cũng đặt ra các yêu cầu đối với các NHTM trong việc quản lý, tổ chức triển khai công tác PCRT/TTKB.