Phát triển cây mắc ca theo hướng bền vững

Theo Tổng cục Lâm nghiệp Việt Nam, ngành chế biến hạt mắc ca trên thế giới đang phát triển nhanh và rộng rãi, trong vòng 10 năm trở lại đây. Tuy nhiên, dự báo đến năm 2030, lượng cung mắc ca trên toàn thế giới chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu tiêu thụ của thị trường.

Ở Việt Nam hiện có 29 tỉnh trồng mắc ca, với tổng diện tích là 18.840 ha, tập trung chủ yếu tại hai vùng Tây Bắc và Tây Nguyên; năng suất trung bình đạt 3 tấn hạt tươi/ha, sản lượng ước đạt 8.840 tấn hạt tươi/năm. Thị trường tiêu thụ sản phẩm mắc ca chủ yếu là trong nước và một số nước như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và Trung Quốc.

Ảnh minh họa

Nhiều chuyên gia nhận định, trồng mắc ca cho hiệu quả kinh tế cao hơn so với một số loài cây trồng khác. Theo kết quả nghiên cứu của Viện Điều tra Quy hoạch rừng cho thấy, trồng mắc ca có thời gian thu hoạch dài (50-60 năm), ít bị sâu bệnh, sử dụng lao động và lượng nước tưới ít so với một số cây trồng khác. Cụ thể, ở vùng Tây Nguyên, mắc ca chủ yếu là trồng xen có suất đầu tư từ 100-120 triệu đồng/ha tương đương với trồng cà phê (100-115 triệu đồng/ha) và thấp hơn trồng cao su (150-180 triệu đồng/ha), cho thu nhập từ 120-200 triệu đồng/ha, cao hơn khoảng 2 lần so với trồng cà phê và cao su. Đối với vùng Tây Bắc, mắc ca chủ yếu được trồng thuần, với suất đầu tư lớn (200-300 triệu đồng/ha) cao hơn 4-5 lần so với suất đầu tư trồng mận và táo mèo (45-60 triệu đồng/ha), nhưng cũng cho thu nhập cao hơn (200-300 triệu đồng/ha) gấp 4-5 lần so với trồng mận và táo mèo (50-60 triệu đồng/ha).

Ông Nguyễn Quốc Trị - Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp cho biết, phát triển mắc ca ở nước ta trong thời gian qua đã thu được những kết quả tích cực, tăng nhanh về diện tích và sản lượng, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người sản xuất. Nhiều mô hình trồng mắc ca cho thu nhập khá và ổn định, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường, đặc biệt là địa bàn miền núi thuộc các tỉnh vùng Tây Bắc và Tây Nguyên. Tuy nhiên, do tình trạng phát triển trồng mắc ca tự phát ở một số nơi, trồng theo phong trào và không đúng quy trình kỹ thuật nên nhiều diện tích cây sinh trưởng kém, sản lượng quả thấp hoặc không có quả. Bên cạnh đó, công tác chế biến mắc ca còn đơn giản, sản phẩm chưa tinh và chất lượng chưa cao.

Vì vậy, cần xây dựng “Đề án phát triển bền vững mắc ca giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050” để giải quyết những vấn đề này. Ông Lê Quốc Doanh - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị các đơn vị liên quan cần làm rõ vấn đề thích nghi, hiệu quả, quỹ đất phát triển cây mắc ca tại các địa phương. Ngoài ra, đề án cần đánh giá sâu về thực trạng cây mắc ca trong những năm gần đây về mặt kinh tế, kỹ thuật, diện tích trồng xen kẽ.

Dự thảo “Đề án Phát triển bền vững mắc ca đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050” đặt mục tiêu 100.000 ha vào năm 2030 và 250.000 ha vào năm 2050. Đưa sản lượng hạt tươi đạt 185 ngàn tấn/năm đến năm 2030, tương đương 46.250 tấn nhân. Đối với chế biến, mục tiêu phát triển chế biến sâu với những sản phẩm mắc ca có chất lượng, giá trị gia tăng cao, phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, phấn đấu đến năm 2030 đạt giá trị 725 triệu USD, trong đó xuất khẩu đạt trên 500 triệu USD và đến năm 2050 đạt giá trị 2,5 tỷ USD. Theo ước tính, tổng kinh phí thực hiện Đề án giai đoạn 2021-2030 là 14.793 tỷ đồng.