Quy hoạch tổng thể quốc gia: Cần thể hiện tầm nhìn chiến lược, bao quát

Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 thể hiện tầm nhìn rõ ràng, có tính chiến lược, tổng hợp và khái quát cao

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, Quy hoạch tổng thể quốc gia là quy hoạch lần đầu tiên được triển khai lập ở Việt Nam theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017.

Theo đó, nội dung Quy hoạch tổng thể quốc gia sẽ định hướng phân vùng và liên kết vùng trên lãnh thổ quốc gia (bao gồm đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời) một cách khoa học, để tạo không gian phát triển đồng bộ; định hướng phát triển hệ thống đô thị và nông thôn, hoàn thiện kết cấu hạ tầng đồng bộ, gắn với sử dụng có hiệu quả tài nguyên và bảo vệ môi trường, đồng thời chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế hiệu quả.

Vì vậy, quy hoạch đòi hỏi phải có sự tham gia đầy đủ, sâu sắc của các ngành, lĩnh vực cũng như đóng góp ý kiến của chuyên gia trong và ngoài nước bên cạnh việc chủ động đúc rút kinh nghiệm, bài học quốc tế trong suốt quá trình triển khai lập quy hoạch, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh.

Thu nhập bình quân của người Việt năm 2030 là 7.000 - 7.500 USD

Báo cáo Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, ông Trần Hồng Quang, Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, vào năm 2030 dân số nước ta khoảng 105 triệu người, đến năm 2050 tăng lên 115 triệu người, GDP bình quân đầu người (thu nhập bình quân) của nước ta trong giai đoạn sắp tới cũng tăng lên khá nhanh. Theo đó, ông Quang đã đưa ra 3 kịch bản thu nhập người Việt vào năm 2030 và năm 2050.

Theo phương án 1, với tốc độ tăng trưởng GDP bình quân của nền kinh tế khoảng 6,34%/năm trong giai đoạn 2021-2030, GDP bình quân đầu người của nước ta đạt khoảng 7.000 USD vào năm 2030.

Nếu nền kinh tế duy trì tốc độ tăng GDP bình quân 6,63%/năm trong giai đoạn 2031-2050, GDP bình quân đầu người năm 2050 sẽ đạt 25.000 USD/năm.

Phương án 2, với tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 7,05%/năm trong giai đoạn 2021-2030, GDP bình quân đầu người sẽ đạt 7.500 USD vào năm 2030.

Trong giai đoạn 2031-2050, nếu tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng GDP bình quân nền kinh tế đạt 7,3%/năm, GDP bình quân đầu người năm 2050 sẽ đạt 32.000 USD.

Còn theo phương án 2a, với nền tảng tăng trưởng GDP bình quân hằng năm đạt 7,05% trong giai đoạn 2021-2030, GDP bình quân đầu người năm 2030 sẽ đạt 7.500 USD.

Đảm bảo quy hoạch phải sát thực tế

Bà Carolyn Turk, Giám đốc quốc gia WB tại Việt Nam đánh giá, quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 thể hiện tầm nhìn rõ ràng, có tính chiến lược, tổng hợp và khái quát cao, đồng thời bao quát nhiều ngành, lĩnh vực theo quy định của Luật Quy hoạch.

Tuy nhiên, bà Carolyn Turk nhấn mạnh quy hoạch phải đáp ứng một số yêu cầu, mục tiêu quan trọng như: Xác định, khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh, nguồn lực tổng hợp của từng vùng và cả quốc gia; tổ chức phát triển kinh tế theo không gian vùng và liên kết vùng; dự báo tình hình, tận dụng cơ hội để tăng tốc phát triển; nâng cao năng lực cạnh tranh của các vùng cũng như toàn lãnh thổ.

Bình luận về dự thảo Quy hoạch tổng thể quốc gia của Việt Nam, TS. Danny Leipziger, Chuyên gia WB cho biết, quy hoạch đã thể hiện sự quan tâm nhiều hơn đến môi trường, biến đổi khí hậu và hành lang kinh tế.

Việc điều chỉnh quy hoạch giữa kỳ cũng được nhắc đến. Một số vùng kinh tế, với các dự án quy mô lớn cần được lựa chọn kỹ, đánh giá lại chất lượng đầu tư hiện tại trước khi tính tới dự án đầu tư mới.

Vấn đề lớn với các bản quy hoạch tới 2030 trở đi là yếu tố bất định ngày càng tăng lên, cả trong điều hành kinh tế và đầu tư: từ địa chính trị, chuỗi cung ứng, an ninh mạng, đại dịch… hàm ý của yếu tố bất định tăng lên là lợi ích đầu tư, thâm dụng vốn cần phải được cân nhắc. Hạn chế tạo ra các tài sản lãng phí, không sử dụng.

Để làm được điều này, theo TS. Danny Leipziger, Việt Nam nên coi bản quy hoạch là tài liệu sống, liên tục cập nhật, bám thực tế. Cùng với đó, theo dõi, đánh giá một cách chủ động. Việc học hỏi kinh nghiệm các quốc gia cũng cần được đánh giá, điều chỉnh hàng năm.

TS. Danny Leipziger cho rằng, về công bằng và hiệu quả, chúng ta cố gắng kết nối quy hoạch đô thị và sử dụng đất, giữa đô thị trung tâm và đô thị nông thôn. Một số nơi dân số sẽ tập trung và cần đầu tư thêm. Cần kết nối các thành phố nhỏ với các đại đô thị lớn, là định hướng đúng đắn, việc tạo ra các khu kinh tế mới sẽ rất tốn kém.

“Do vậy, khi triển khai Việt Nam cần dựa trên lợi thế cạnh tranh của từng vùng, có ưu thế gì, có kết nối, tài nguyên…đồng thời nên tận dụng các lợi thế sẵn có về tài nguyên, con người… Bên cạnh đó, quy hoạch cũng nhìn vào rủi ro và đề phòng. Mục tiêu tăng trưởng GDP rất lạc quan, có nhưng cũng phải tính đến các yếu tố khác liên quan đến sử dụng vốn, năng suất sử dụng vốn…”, TS. Danny Leipziger gợi ý.

Góp ý về định hướng phát triển hệ thống đô thị quốc gia trong dự thảo Quy hoạch tổng thể quốc gia của Việt Nam, TS. Phó Đức Tùng, WB cho rằng, việc phát triển hệ thống đô thị quốc gia cần đảm bảo các yếu tố bền vững và an ninh quốc phòng.

Quy mô của hệ thống đô thị tất yếu sẽ tăng, tỷ lệ đô thị hoá dự kiến đạt 50% vào năm 2030 và 70% vào năm 2050, dự kiến đóng góp tới 85% vào GDP năm 2030, tỷ lệ đất xây dựng đô thị đạt 2,3% diện tích tự nhiên.

Hệ thống đô thị cần phải phát triển thành mạng lưới, có mối liên kết hệ thống, chứ không chỉ là một tập hợp các điểm đô thị rời rạc. Quy hoạch và hạ tầng cần đi trước một bước, làm định hướng cho phát triển đô thị.

Hệ thống hạ tầng mang tính định hướng quốc gia gồm những hạ tầng chiến lược nhằm hướng tới hiện thực hóa định hướng quy hoạch và tăng cường hiệu quả của hệ thống đô thị cần phải được thực hiện trước, để dẫn dắt phát triển đô thị chứ không phải chỉ là đi sau để phục vụ cho những đô thị hiện hữu.

Xử lý các bất cập trong khi triển khai, quy hoạch cần vạch rõ cách thức hoàn thành mục tiêu phát triển về không gian, không phải là quy hoạch tốt đến đâu mà là triển khai tốt đến đâu trong thực tế. Kế hoạch đầu tư công trung hạn cần được ưu tiên theo trình tự, kết quả để đảm bảo quy hoạch theo thực chất, đảm bảo quy hoạch sát thực tế. WB sẽ tiếp tục hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong thời gian tới.