Quyết liệt gỡ “thẻ vàng” IUU: Cuộc chạy đua với thời gian

Những con số biết nói từ biển cả

Đến giữa năm 2025, bức tranh về công tác chống khai thác IUU đã có nhiều nhiều chuyển biến tích cực, với nhiều gam màu tươi sáng hơn. Cả nước hiện có hơn 18.000 tàu cá dài từ 15 mét trở lên được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, đạt tỷ lệ gần như tuyệt đối, khoảng 99%.

Tình trạng mất kết nối thiết bị theo dõi giảm mạnh, với hơn 3.000 lượt tàu dài từ 24m trở lên bị mất tín hiệu trên 6 giờ, thấp hơn 5.833 lượt so với cùng kỳ năm 2024. Số vụ tàu cá, ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý cũng giảm 20 tàu và 129 ngư dân, một kết quả khả quan cho thấy tín hiệu tích cực từ công cuộc siết chặt quản lý và nâng cao nhận thức ngư dân.

Lãnh đạo và đơn vị chức năng tích cực kiểm tra thực hiện công tác chống khai thác IUU

Từ khơi xa đến bến bờ, lực lượng Biên phòng, Hải quân và các cơ quan chức năng tiếp tục duy trì 29 tàu thường trực tại các vùng biển giáp ranh, làm "lá chắn thép" bảo vệ ngư dân và ngăn chặn tàu cá xâm phạm vùng biển nước ngoài.

Để có được kết quả đó, các lực lượng chức năng và chính quyền địa phương phải thực hiện chiến lược “Đi từng ngõ, gõ từng tàu, rà từng giấy tờ”. Ở tuyến đầu của công cuộc này là những địa phương ven biển, nơi mỗi con tàu không đủ điều kiện ra khơi không chỉ là nguy cơ bị phạt mà còn là “viên sỏi” làm trật bánh nỗ lực chung của quốc gia.

Tại thôn Trung Lương, xã Cát Tiến (Gia Lai), 216 tàu cá đã hoàn tất mọi thủ tục đăng ký, đăng kiểm, giấy phép khai thác và đặc biệt là việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Ông Ngô Thanh Long, Trưởng thôn khẳng định: “Chúng tôi không bỏ sót một chiếc tàu nào. Rà soát kỹ lưỡng, phối hợp chặt chẽ với Chi cục Thủy sản, cập nhật liên tục tình trạng giấy tờ và không để bất kỳ tàu nào vi phạm ra khơi”.

Ở khu phố 16, phường Quy Nhơn (Gia Lai), hình ảnh ông Phan Trọng Bình, Trưởng khu phố đi từng nhà, gặp từng chủ tàu để nhắc nhở gia hạn giấy tờ không còn xa lạ. Việc tưởng chừng “vặt vãnh” ấy chính là hành động thiết thực trong chuỗi nỗ lực lâu dài và kiên trì.

Đặt trách nhiệm lên từng vai

Không đăng ký, không đăng kiểm, không thiết bị giám sát hành trình, những “con tàu ba không” từng len lỏi ra khơi, vô hình trung trở thành điểm đen cho cả hệ thống. Nay, với các biện pháp mạnh tay, các địa phương chủ động tuyên chiến với những “điểm mù” trên bản đồ quản lý.

Tại xã Phù Mỹ Đông (Gia Lai), ông Trần Minh Thông, Chủ tịch UBND xã chỉ đạo niêm yết công khai danh sách các tàu vi phạm, cấm ra khơi, thậm chí phân công cán bộ, đảng viên phụ trách từng tàu để giám sát sát sao. Phường Quy Nhơn cũng không kém phần quyết liệt: hai tàu chưa sang tên thiết bị giám sát phải gửi hình ảnh và định vị về phường để kiểm tra, cán bộ theo dõi liên tục hoạt động của các tàu này.

Mỗi địa phương như một mắt xích, mỗi chủ tàu như một chiến binh trên mặt trận chống IUU.

Chưa dừng lại ở đó, các xã phường còn kiến nghị Đồn Biên phòng kiểm tra 100% tàu ra vào cảng; Chi cục Thủy sản tăng cường giám sát, xử phạt nghiêm minh các trường hợp vi phạm. Những hành động ấy vừa để lập lại trật tự vừa thể hiện quyết tâm “gỡ thẻ vàng” như một mệnh lệnh từ trái tim và lý trí.

Tại Quảng Ngãi, năm cảng cá đủ điều kiện xác nhận nguồn gốc thủy sản đã trở thành “mắt thần” giúp ngành chức năng kiểm soát trước khi tàu xuất – nhập cảng. Cảng Tịnh Kỳ mỗi ngày đón hàng chục tàu cá cập bến. Bùi Văn Hạnh, một ngư dân xã Đông Sơn cho biết: “Trước đây, nhiều người còn mơ hồ về IUU, giờ ai cũng biết nếu không tuân thủ sẽ không được bốc cá, không bán được hải sản”.

Ban Quản lý cảng không chỉ kiểm tra, giám sát mà còn tuyên truyền qua loa phát thanh, bảng biểu, giúp ngư dân hiểu đúng, làm đúng.

Tại Khánh Hòa, UBND tỉnh đã triển khai Công điện số 122 của Thủ tướng Chính phủ, yêu cầu tất cả các cơ quan, đơn vị và địa phương phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh nếu để xảy ra vi phạm. Mỗi sở, ngành, xã, phường đều phải “phê duyệt kế hoạch cao điểm”, huy động tổng lực để tuyên truyền, kiểm tra, xử lý.

Đặc biệt, những trường hợp có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng sẽ được củng cố hồ sơ để xử lý hình sự, một bước đi thể hiện sự nghiêm khắc nhưng cần thiết, không khoan nhượng.

Ngày 1/8/2025 vừa quà, tại hội nghị trực tuyến về chống IUU, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà gửi đi thông điệp mạnh: “Không thể vì vài tàu cá vi phạm mà ảnh hưởng đến nỗ lực của cả quốc gia”. Phó thủ tướng chỉ đạo, các lực lượng chức năng điều tra, thu thập chứng cứ, xử lý hình sự nếu cần thiết. Đồng thời, triển khai cao điểm tuần tra, đặc biệt tại vùng biển giáp ranh để bảo vệ ngư dân hoạt động đúng quy định.

Mốc thời gian 30/8/2025, thời điểm báo cáo tiến độ với Ủy ban châu Âu, đang đến gần. Đó không đơn thuần là một ngày báo cáo, mà là đích đến cho cả một chiến dịch khẩn trương và nghiêm túc. Mỗi địa phương như một mắt xích, mỗi chủ tàu như một chiến binh trên mặt trận chống IUU. Cuộc chiến này không có tiếng súng, nhưng cần lòng quyết tâm, sự phối hợp đồng bộ và cả niềm tin vào một ngành thủy sản minh bạch, bền vững và hội nhập.

Gỡ được “thẻ vàng” không chỉ là thắng lợi trong cuộc chiến pháp lý. Đó còn là niềm tự hào của những người dân biển, là lời khẳng định Việt Nam sẵn sàng đồng hành cùng thế giới trong bảo vệ tài nguyên biển một cách công bằng và có trách nhiệm.