Rối với yêu cầu giải trình hóa đơn

Tổng cục Thuế - Bộ Tài chính vừa qua đã ban hành Công văn 1798/TCT-TTKT về rà soát, xử lý hóa đơn không hợp pháp, trong đó công bố danh sách 524 doanh nghiệp có rủi ro về hóa đơn và yêu cầu Cục Thuế các tỉnh, thành phố kiểm tra việc sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp này

Theo phản ánh, sau khi nhận được công văn trên, các doanh nghiệp đã bị một phen chóng mặt vì phải lục lọi hồ sơ giấy tờ, giải trình hàng loạt những hóa đơn mua hàng từ các doanh nghiệp hiện đã không còn hoạt động! Nhiều ý kiến cho rằng, ngành Thuế yêu cầu doanh nghiệp mua hàng phải giải trình, cung cấp các hóa đơn chứng từ mua hàng và bị xử phạt nếu sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp nằm trong “danh sách đen” kia là gây khó khăn cho bộ phận kế toán. Bởi việc phát hành hóa đơn của các doanh nghiệp bán hàng đã được Bộ Tài chính quản lý, giám sát. Bên mua hàng chỉ có thể làm đúng các quy định của pháp luật về hóa đơn, chứng từ chứ không thể kiểm soát được các doanh nghiệp bán hàng sau đó có bị liệt vào danh sách rủi ro về hóa đơn hay không.

Trao đổi với Thời báo Ngân hàng, ông Nguyễn Văn Thức, Chủ tịch Công ty trách nhiệm hữu hạn Đại lý thuế BCTC cho biết, việc “xôn xao” của cộng đồng kế toán doanh nghiệp đối với danh sách 524 doanh nghiệp rủi ro về hóa đơn mà Tổng cục Thuế mới công bố là có thật, và khá nhiều doanh nghiệp tỏ ra lúng túng khi bị cơ quan thuế yêu cầu giải trình. Theo ông Thức, vấn đề giải trình các hóa đơn đầu vào không phải là việc mới lạ trong nghiệp vụ kế toán vì thế cũng không quá lo ngại. Thực tế, từ năm 2013-2014, Bộ Tài chính đã có nhiều văn bản hướng dẫn quản lý thuế đối với các doanh nghiệp rủi ro cao về thuế và chống gian lận trong hoàn thuế giá trị gia tăng, như: Công văn số 7526/BTC-TCT, 7527/BTC-TCT (2013), Công văn số 9345/BTC-TCT, 9976/BTC-TCT (2013), Công văn 1752/BTC-TCT (2014)… Vì thế các doanh nghiệp cũng có thể căn cứ vào những quy định này để sàng lọc, chuẩn bị hồ sơ phục vụ xác minh hóa đơn mua hàng đầu vào.

Trường hợp nhận được thông báo của cơ quan thuế và yêu cầu giải trình do có sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp rủi ro cao về thuế và hóa đơn, ông Thức cho rằng kế toán doanh nghiệp cần bình tĩnh làm việc kỹ với chủ doanh nghiệp để xác định xem doanh nghiệp mình rơi vào trường hợp nào để xử lý cho thỏa đáng.

Trường hợp thứ nhất, nếu doanh nghiệp có mua hàng hóa, dịch vụ thật, hóa đơn chính chủ và thời điểm mua bán hợp lệ, hợp pháp (diễn ra trước khi doanh nghiệp bán hàng bị liệt vào danh sách rủi ro) thì doanh nghiệp mua hàng chỉ cần cung cấp hợp đồng mua bán, hóa đơn, chứng từ thanh toán, các phiếu xuất kho, giao nhận…. và các giấy tờ liên quan và làm công văn cam kết chịu trách nhiệm trước pháp luật với những gì mình đã làm, không phải khai bổ sung điều chỉnh gì cả.

Trường hợp thứ hai, nếu doanh nghiệp cũng có mua hàng hóa, dịch vụ thật xảy ra, nhưng hóa đơn không chính chủ, mua khống để hợp thức hóa thì khai bổ sung điều chỉnh loại tiền thuế giá trị gia tăng và xem xét mặt hàng đã mua có được phép lập bảng kê 01/TNDN theo quy định ở Thông tư số 78/2014/TT-BTC và Thông tư số 96/2015/TT-BTC hay không? Từ đó phân loại và giải trình, nộp phạt theo quy định.

Trường hợp thứ ba là doanh nghiệp không mua bán hàng hóa, dịch vụ gì cả, chỉ mua khống hóa đơn thì bắt buộc phải điều chỉnh khai bổ sung loại thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp. Đồng thời phải làm công văn giải trình với cơ quan thuế địa phương và chịu phạt về hành vi mua bán, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp.