Thời cơ mở rộng hệ sinh thái sản phẩm công nghệ Việt

“Lá chắn” bảo vệ chủ quyền số

Tự chủ công nghệ là “lá chắn” bảo vệ chủ quyền số và là đòn bẩy để Việt Nam bước lên nấc thang giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đại tá, TS. Lê Hải Triều, Viện trưởng Kỹ thuật điện tử nghiệp vụ, Cục Công nghiệp an ninh (Bộ Công an) cho rằng, việc sản xuất chip ở nước ngoài tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó kiểm soát.

Theo các chuyên gia, hiện các văn bản luật, nghị quyết mới ban hành như Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị; Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 193/2025/QH15, thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Công nghiệp công nghệ số (có hiệu lực từ 1/1/2026)… không chỉ là định hướng, mà còn tạo ra hành lang pháp lý thuận lợi để doanh nghiệp yên tâm đầu tư vào R&D, thử nghiệm các sản phẩm mới.

Bà Mai Thị Thanh Oanh, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Cốc Cốc cho biết, luật mới là động lực để công ty tăng tốc, củng cố năng lực nghiên cứu, phát triển và đóng góp những sản phẩm công nghệ chiến lược do chính người Việt tạo ra, cho người Việt và sẵn sàng vươn ra thế giới. Cốc Cốc là minh chứng cho việc một doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể phát triển và vận hành những nền tảng số phục vụ hàng chục triệu người dùng mà không phụ thuộc vào giải pháp ngoại nhập. Ngay từ khi thành lập, Cốc Cốc đã lựa chọn hướng đi “Make in Vietnam”, tự nghiên cứu, thiết kế và phát triển các sản phẩm công nghệ. Trình duyệt web và công cụ tìm kiếm của công ty đều được phát triển bởi đội ngũ kỹ sư Việt Nam, hiện đang được hơn 30 triệu người Việt tin dùng. Đặc biệt, doanh nghiệp giữ vững vị thế top 2 trình duyệt phổ biến tại Việt Nam trong nhiều năm và hiện vẫn đang là công cụ tìm kiếm nội địa duy nhất do người Việt phát triển.

Là một trong những doanh nghiệp công nghệ Việt có tiếng trên thị trường, ông Lê Hồng Quang, Tổng Giám đốc CTCP MISA cho biết, công ty MISA đã phát triển trợ lý AI giúp doanh nghiệp truy vấn nhanh số liệu, báo cáo trực quan và phân tích chuyên sâu, tạo nền tảng vững chắc cho các quyết định chiến lược; dự báo chỉ số quan trọng, hỗ trợ quản trị linh hoạt, tối ưu hiệu quả vận hành. Việc ứng dụng AI giúp tăng năng suất chăm sóc khách hàng lên 1,71 lần nhờ sử dụng 350 người thay vì 600 người để chăm sóc khách hàng, đồng thời tối ưu quy trình tài chính, tự động hóa kế toán và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn nhanh hơn. Hiện tại, hơn 5.000 doanh nghiệp đã được cấp hạn mức vay 25.000 tỷ đồng thông qua nền tảng AI của MISA, với tỷ lệ giải ngân thành công cao gấp 10 lần phương thức thông thường.

Công nghệ Việt của người Việt giúp nâng tầm vị thế quốc gia bằng trí tuệ và khoa học

Đồng hành, kết nối các nguồn lực

Tuy nhiên tại Việt Nam, sự phụ thuộc vào dây chuyền sản xuất nước ngoài khiến không kiểm soát được quy trình, từ đó dẫn tới những rủi ro về chi phí, chất lượng và an ninh. Không chỉ vậy, khó khăn lớn nhất của nhiều doanh nghiệp công nghệ Việt vẫn là nguồn lực, cả về tài chính, nhân lực chất lượng cao và hệ sinh thái hỗ trợ. Việc phát triển và vận hành các sản phẩm công nghệ cốt lõi đòi hỏi đầu tư dài hạn, nhưng rất ít doanh nghiệp đủ “sức bền” để theo đuổi đến cùng. Do đó, để thúc đẩy các sản phẩm công nghệ “Make in Vietnam”, rất cần sự hỗ trợ tích cực về hành lang pháp lý cũng như đồng hành kết nối nguồn lực từ phía nhà nước, để tiếp cận và phổ biến được sản phẩm trên thị trường.

Theo bà Mai Thị Thanh Oanh, cần tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ trong lĩnh vực R&D, đặc biệt qua các quỹ đầu tư mạo hiểm do nhà nước bảo trợ và cơ chế ưu đãi thuế minh bạch, hiệu quả. Chính sách dữ liệu mở (open data) và ưu tiên sử dụng sản phẩm công nghệ Việt trong các cơ quan nhà nước là “bệ phóng” rất quan trọng để các giải pháp nội địa có cơ hội tiếp cận quy mô lớn và được thử nghiệm thực tế; có thêm các chương trình kết nối giữa doanh nghiệp - viện nghiên cứu - trường đại học để phát triển nguồn nhân lực công nghệ chất lượng cao, vừa giỏi chuyên môn, vừa hiểu thị trường. Việc tạo ra liên kết bền chặt giữa 3 bên sẽ cộng hưởng sức mạnh, giúp tăng tốc độ hoàn thiện cũng như giá trị ứng dụng thực tiễn của các sản phẩm khi đưa ra thị trường.

Cùng với đó, ông Đặng Hồng Anh, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam cho rằng, cần cho phép doanh nghiệp tư nhân được đầu tư và vận hành các khu công nghệ cao với điều kiện đáp ứng tiêu chí kỹ thuật và bảo đảm phát triển bền vững; bãi bỏ yêu cầu bắt buộc phải thành lập doanh nghiệp khoa học và công nghệ mới được hưởng ưu đãi, thay vào đó là cơ chế đăng ký hoạt động khoa học công nghệ đơn giản, linh hoạt hơn; Chính phủ cho phép doanh nghiệp tư nhân được tham gia các chương trình như giải mã công nghệ, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, bản đồ gen, hoặc chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp, môi trường.

Nếu được tạo cơ chế phù hợp, tư nhân sẽ không ngần ngại bước vào những lĩnh vực khó, đầu tư dài hạn và đóng vai trò thực sự trong công cuộc nâng tầm vị thế quốc gia bằng trí tuệ và khoa học.