Thúc đẩy đầu tư công, cách nào?

	Cấp bách tháo gỡ khó khăn sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công ứng phó đại dịch COVID-19
	Chuyển 8 dự án cao tốc Bắc - Nam và cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ sang đầu tư công
	Thủ tướng nhất trí phương án chuyển một số dự án PPP sang đầu tư công

Đừng để lặp lại “câu chuyện muôn thuở”

Giải ngân đầu tư công chậm vì rất nhiều nguyên nhân dường như đã trở thành “câu chuyện muôn thuở” trong những năm gần đây. Hết quý I/2020, giải ngân đầu tư công mới được hơn 61 nghìn tỷ đồng, đạt hơn 13% kế hoạch được giao, tuy cao hơn so với cùng kỳ năm trước nhưng vẫn ở mức rất thấp.

Chỉ trong khoảng thời gian ngắn vừa qua, hàng loạt chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về vấn đề này đã được đưa ra, coi đây là động lực quan trọng cho tăng trưởng và là yêu cầu cấp bách mà các ngành, địa phương cần tập trung thực hiện trong năm nay. Thực tế, chúng ta cũng đã thấy có những hành động nhanh và quyết liệt hơn từ các bộ ngành, địa phương để thúc đẩy đầu tư công. Như Bộ GTVT đang khẩn trương xây dựng các kế hoạch và công việc liên quan để có thể triển khai sớm nhất ngay trong quý III tới một loạt các dự án CSHT…

Hết quý I/2020, giải ngân đầu tư công mới được hơn 61 nghìn tỷ đồng

Theo ông Ousmane Dione - Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công quý I mới đạt 13% và nếu xu hướng đó tiếp tục trong những quý tiếp theo sẽ không thể đáp ứng được yếu cầu phải đẩy mạnh đầu tư công để nâng đỡ cho nền kinh tế trong giai đoạn này. “Do đó cần đẩy mạnh, nhanh hơn nữa đầu tư công và nên hướng vào các ngành có tiềm năng tạo ra tăng trưởng và việc làm tốt, vào các công trình hạ tầng”, ông nói.

Mặc dù cho rằng đẩy mạnh đầu tư công, đặc biệt cho các dự án CSHT là điều cần thiết trong năm nay, song theo PGS.TS. Phạm Thế Anh - Kinh tế trưởng VERP, “đẩy mạnh ở đây không phải là mở ra những dự án mới mà cần thực hiện những dự án đã được phê duyệt, đã nằm trong kế hoạch ngân sách, và có nguồn vốn sẵn có để chi tiêu. Khi mà chi tiêu của nền kinh tế đang sụt giảm ở tất cả các khu vực thì chi tiêu khu vực công nếu được đẩy nhanh có thể tạo ra sức lan toả trong nền kinh tế, giảm bớt ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh”.

Đặc biệt, với tổng vốn đầu tư công năm 2020 là gần 700.000 tỷ đồng, Bộ Tài chính đã cam kết bảo đảm đủ nguồn để đáp ứng đầy đủ, kịp thời theo tiến độ giải ngân của các dự án được phê duyệt triển khai. Trước đây, nhu cầu đầu tư lớn, dự án cần đầu tư nhiều nhưng một trong những vướng mắc lớn nhất là thiếu vốn. Còn hiện nay, nhu cầu vẫn vậy, song “tiền đã sẵn trong túi” thì không có lý do gì để trì hoãn. Triển khai được các dự án đầu tư công không chỉ có nghĩa là các nguồn vốn đã có sẽ không phải “nằm chết trong kho”, mà còn là tạo ra hàng nghìn công việc cho các DN, người lao động vốn đang rất cần được làm việc để có thu nhập trong lúc này. Các dự án công trình cơ sở hạ tầng (CSHT) hoàn thành tới lượt nó lại mang lại những giá trị lan tỏa cho phát triển KT-XH, tháo cởi được nút thắt CSHT và qua đó giúp tăng năng lực cạnh tranh, thu hút dòng chảy đầu tư vào Việt Nam.

Nhanh nhưng phải “chuẩn”

Các chuyên gia cũng cho rằng, đẩy mạnh đầu tư công song phải làm như thế nào cho hiệu quả là những vấn đề cần đặt ra để tránh những hệ lụy về sau này. Theo Giám đốc quốc gia WB tại Việt Nam, tuy rằng yêu cầu là phải đẩy mạnh nhưng chúng ta cũng phải làm cho đúng. Muốn vậy, cần làm sao tập trung vào vấn đề cải thiện thủ tục hành chính cũng như công tác đấu thầu mua sắm theo hướng đảm bảo hợp lý hoá và đơn giản hoá để làm sao chúng ta nhanh chóng có và triển khai được những dự án lớn và đem lại hiệu quả kinh tế về quy mô. Bên cạnh đó, cần cân nhắc và quan tâm nhiều hơn đến chất lượng triển khai, cũng như khâu giám sát triển khai.

Một điểm cũng rất quan trọng khác là cần triển khai nhanh nhưng cũng phải có tính chất lựa chọn để có thực sự có được những dự án đầu tư, những ngành đầu tư đem lại tác động lan toả, lợi ích lan toả cho người dân và cho quốc gia. Ngoài ra, cũng cần xem đây là cơ hội để đẩy mạnh số hoá, hiện đại hoá thủ tục hành chính trong công tác quản lý đầu tư công.

Ở góc nhìn dài hạn hơn, ông Nguyễn Minh Cường - Chuyên gia kinh tế trưởng của ADB tại Việt Nam cho rằng, để thúc đẩy giải ngân đầu tư công thì một trong những vấn đề quan trọng là hoạt động phân bổ vốn trong kế hoạch đầu tư trung hạn nên linh hoạt và kịp thời. Bởi như kế hoạch đầu tư trung hạn 2016-2020 cho thấy, hiện giờ là đã là năm cuối của kế hoạch rồi nhưng hoạt động phân bổ vốn vẫn chưa đáp ứng được. Ví dụ như câu chuyện về dự án y tế cơ sở, dù đã nằm trong kế hoạch đầu tư công trung hạn của giai đoạn này nhưng do chưa có phân bổ vốn nên cũng không thể giải ngân được.

“Thời điểm này là thời điểm chuẩn bị cho kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025, do đó những dự án nào đã nằm trong kế hoạch 2016-2020 mà chưa thực hiện được cũng cần được cân nhắc chuyển sang kế hoạch 2021-2025 và làm rõ việc phân bổ vốn sẽ thế nào, bởi vì nó sẽ ảnh hưởng việc giải ngân của kế hoạch 2021-2025. Và cần xác định giai đoạn 2021-2025 là thời điểm phục hồi kinh tế sau dịch nên là giai đoạn rất quan trọng”, chuyên gia này khuyến nghị. Một yêu cầu quan trọng khác là cần quyết liệt hơn với những vấn đề như liên quan đến đấu thầu, quá trình giải ngân, giải phóng mặt bằng chuẩn bị dự án… vì nếu không thì những vấn đề đó sẽ vẫn luôn luôn là những yếu tố gây ra ách tắc, trì trệ và từ đó dẫn đến vấn đề đội vốn, kéo dài thời gian của dự án.

Nhiều chuyên gia cho rằng, tăng trưởng GDP của Việt Nam gần 5 năm qua cao một phần quan trọng là nhờ đầu tư cho CSHT tốt của giai đoạn trước đó (2011-2015). Trong khi đó, tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2021-2025 sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực và bị hạn chế rất nhiều bởi không được tạo đà của CSHT khi đầu tư và giải ngân đầu tư công cho các dự án CSHT quá chậm trong giai đoạn 2016-2020.

Đây cũng là vấn đề mà Việt Nam phải lưu ý vì nếu CSHT không đáp ứng được các dòng chảy của thương mại đầu tư nước ngoài thì khả năng cạnh tranh và thu hút được dòng vốn đang dịch chuyển sẽ kém đi.