Tiến tới phổ cập thanh toán không dùng tiền mặt

Thanh toán phát triển vượt bậc

Tính đến quý II/2024, hệ thống hạ tầng phục vụ thanh toán không tiền mặt đã được các TCTD nâng cấp, hoàn thiện và kết nối, tích hợp khá đầy đủ vào các lĩnh vực thanh toán. Giá trị giao dịch qua hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng mỗi ngày đạt khoảng 830.000 tỷ đồng và tăng bình quân 23,5% trong các năm 2021-2023. Số lượng giao dịch qua hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử mỗi ngày đạt khoảng 20-25 triệu giao dịch tăng bình quân hơn 145,8%/năm.

Thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ biến hơn

Các NHTM đã phát triển rất mạnh các phương thức thanh toán mới an toàn, tiện lợi, giá dịch vụ hợp lý, đáp ứng nhu cầu của người dân. Trong đó, các hình thức thanh toán bằng mã QR, thẻ chíp phi tiếp xúc, thanh toán di động qua giao tiếp trường gần (NFC)… phát triển rất nhanh.

Số liệu thống kê của NHNN đến nay có khoảng 40 NHTM triển khai mở tài khoản qua phương thức eKYC, với gần 35 triệu tài khoản thanh toán mở bằng phương thức xác thực từ xa này đang hoạt động. Việt Nam có khoảng 182 triệu tài khoản thanh toán cá nhân, 87,08% người trưởng thành sở hữu tài khoản thanh toán. Các TCTD đã phát triển hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ số mũi nhọn là dịch vụ trung gian thanh toán được kết nối liên thông, tích hợp liền mạch, “nhúng” vào các hệ thống, dịch vụ của các ngành, lĩnh vực khác, đưa dịch vụ ngân hàng an toàn, tiện ích đến gần với người dân, doanh nghiệp.

Đặc biệt, trong 2 năm qua, NHNN đã hợp tác với NHTW Thái Lan, Campuchia và Lào triển khai thử nghiệm các kết nối thanh toán song phương qua mã QR code nhằm thúc đẩy thanh toán bán lẻ xuyên biên giới qua mã QR code.

NHNN đã phối hợp với Bộ Công an triển khai Đề án 06/QĐ-TTg, đến nay đã có 60 TCTD áp dụng ứng dụng thẻ CCCD gắn chip qua thiết bị tại quầy và qua ứng dụng di động, 22 TCTD đã triển khai ứng dụng tài khoản VneID. NHNN cũng phối hợp với Bộ Công an tổ chức kiểm tra về an toàn hệ thống thông tin và hoạt động mở, sử dụng tài khoản thanh toán tại nhiều TCTD, tổ chức trung gian thanh toán. Đồng thời thường xuyên chỉ đạo các TCTD đẩy mạnh phổ biến thông tin nâng cao nhận biết an toàn thông tin, phòng chống lừa đảo, gian lận thanh toán.

Khung pháp lý tiếp tục được hoàn thiện

Chính phủ mới đây đã ban hành Nghị định số 52/2024/NĐ-CP quy định về thanh toán không dùng tiền mặt. Nghị định chính thức có hiệu lực từ 1/7/2024 và được các TCTD tin tưởng sẽ tiếp tục thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Các quy định về thanh toán quốc tế, hoạt động cung ứng dịch vụ thanh toán không qua tài khoản thanh toán của khách hàng đối với doanh nghiệp cung ứng dịch vụ công ích… cũng đã được bổ sung, làm rõ.

Theo Công ty cổ phần Thanh toán quốc gia Việt Nam (Napas), đơn vị này đã phối hợp với các bộ, ngành triển khai nhiều phương thức thanh toán điện tử khi thanh toán dịch vụ công trực tuyến qua Cổng dịch vụ Công quốc gia (dichvucong.gov.vn) và qua ứng dụng VneID. Đến nay, Napas đã kết nối hạ tầng thanh toán không dùng tiền mặt với 63 địa phương và 21 đơn vị là các bộ, cục, cơ quan cung cấp dịch vụ công. Người dân có thể thanh toán qua Cổng dịch vụ Công quốc gia các dịch vụ như: đóng BHXH, BHYT; nộp thuế, lệ phí đất đai; thanh toán phí, lệ phí thủ tục hành chính…

Ngoài ra, đối với kênh ứng dụng VneID, Napas đã phối hợp với Bộ Công an triển khai thí điểm thanh toán trực tuyến một số loại phí, lệ phí. Người dân có thể sử dụng thẻ hoặc thanh toán bằng mã VietQR của các NHTM để thanh toán các loại phí này.

Bảo mật thông tin và đảm bảo an toàn thanh toán không dùng tiền mặt là ưu tiên hàng đầu của cơ quan quản lý và các ngân hàng, trung gian thanh toán cung ứng dịch vụ thanh toán. Theo Vụ Thanh toán, từ 1/7/2024 khách hàng giao dịch chuyển tiền ngân hàng (khác chủ tài khoản) hoặc nộp tiền vào ví điện tử trên 10 triệu đồng hoặc tổng giá trị giao dịch chuyển tiền, thanh toán trong ngày vượt quá 20 triệu đồng phải xác thực sinh trắc học bảo vệ an toàn cho người dùng thanh toán.

Đại diện Vụ Thanh toán cho hay, NHNN sẽ tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế, chính sách, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trong thời gian tới để đáp ứng nhu cầu thực tiễn và đảm bảo an ninh, an toàn, phòng ngừa gian lận, lừa đảo. Trước mắt sẽ tập trung vào việc ban hành các văn bản hướng dẫn Luật Các TCTD năm 2024, Nghị định 52/2024/NĐ-CP. Song song đó, tiếp tục triển khai các Đề án của Chính phủ về chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời, chỉ đạo các TCTD cung ứng đa dạng sản phẩm, dịch vụ thanh toán an toàn tiện lợi với giá cả dịch vụ hợp lý, hướng đến khách hàng ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa để phổ cập thanh toán không dùng tiền mặt.