Tổng thống Trump sẽ đi bao xa trong "cuộc đối đầu" với Fed?

Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Fed Jerome Powell

Hôm qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố sa thải một quan chức cấp cao của Cục Dự trữ Liên bang (Fed), Thống đốc Lisa Cook, với lý do cáo buộc gian lận thế chấp. Nhưng bất chấp những công kích gần đây nhằm vào Fed, Trump khó có khả năng tiến tới “lựa chọn hạt nhân” chống lại ngân hàng trung ương, đó là sa thải Chủ tịch Jerome Powell, người mà ông đã nhiều lần chỉ trích vì chưa sớm cắt giảm lãi suất.

Một động thái như vậy gần như chắc chắn sẽ khiến thị trường tài chính rúng động và giáng đòn nghiêm trọng vào tính độc lập của Fed khỏi chính trị, yếu tố đã giúp cơ quan này thành công trong việc chống lại các giai đoạn lạm phát cao và thất nghiệp cao trong nhiều thập kỷ qua.

Việc ông Trump chọn sa thải Cook thay vì Powell cho thấy ông nhận thức rõ hậu quả kinh tế nặng nề khi cách chức Chủ tịch Fed, nhưng điều đó không đồng nghĩa Trump sẽ hoàn toàn từ bỏ.

Chưa từng có tổng thống Mỹ nào sa thải một Thống đốc Fed trong suốt 111 năm lịch sử của ngân hàng trung ương. Nhưng điều này cũng phù hợp với phong cách điều hành của Trump, vốn thường xuyên thử thách giới hạn, cho đến một mức nào đó.

Kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ hai vào tháng 1, ông Trump liên tục công kích ông Powell vì chưa hạ lãi suất, thậm chí dùng những lời lẽ mang tính xúc phạm cá nhân và nhiều lần đe dọa sa thải ông. Tuy nhiên, ông Trump cuối cùng đã rút lại những đe dọa này sau khi các cố vấn cảnh báo về sự hỗn loạn có thể xảy ra trên thị trường tài chính nếu ông làm vậy.

Ngay cả các CEO ngân hàng lớn như Jamie Dimon của JPMorgan và David Solomon của Goldman Sachs cũng nhấn mạnh lý do vì sao tính độc lập của Fed là cực kỳ quan trọng trong lúc ông Trump không ngừng chỉ trích ông Powell. Việc sa thải Chủ tịch Fed sẽ khiến toàn bộ hệ thống tài chính toàn cầu bất ổn.

So sánh điều này với cách tiếp cận của ông Trump về thuế quan, giới đầu tư gọi là TACO (Trump always chickens out - Trump luôn rút lui vào phút chót). Vào tháng 4, Trump đã công bố gói thuế quan diện rộng với tất cả đối tác thương mại của Mỹ, một động thái mà hầu hết các nhà kinh tế cảnh báo sẽ làm bùng phát lại lạm phát và khiến tăng trưởng đình trệ, tạo ra kịch bản “đình lạm”. Các mức thuế này, còn gọi là “Ngày Giải phóng”, đã khiến nhà đầu tư hoảng loạn, chứng khoán lao dốc.

Ông Trump cuối cùng đảo ngược chính sách sau khi thị trường trái phiếu bắt đầu rơi vào tình trạng hỗn loạn, với giá trái phiếu giảm mạnh và lợi suất tăng cao, đồng nghĩa Mỹ phải trả chi phí vay mượn lớn hơn. Điều này kéo theo hàng loạt hệ quả tiêu cực, trong đó có áp lực ngân sách chính phủ.

Việc sa thải Powell sẽ tương tự như cú sốc thuế quan hồi tháng 4. Và dù ông Trump có phong cách điều hành "quyết liệt và bất thường", ông không cho thấy mong muốn phá hủy nền kinh tế Mỹ.

Việc bà Cook bị sa thải vẫn có thể tác động đến thị trường tài chính.

“Có lẽ hệ quả đáng chú ý hơn từ việc loại bỏ bà Cook là các thống đốc khác cũng có thể trở thành mục tiêu sa thải… điều này sẽ làm gia tăng rủi ro lạm phát”, JPMorgan cảnh báo trong một báo cáo tối thứ Hai, chỉ vài giờ sau khi bà Cook bị cách chức.

Tuy nhiên, việc sa thải ông Powell chắc chắn sẽ gây ra phản ứng lớn hơn nhiều và có thể giáng đòn chí mạng vào tính độc lập của Fed. Nhà đầu tư coi trọng sự độc lập này bởi nó đảm bảo rằng các nhà hoạch định chính sách đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu kinh tế chứ không phải dựa trên tính toán chính trị.

Các chuyên gia kinh tế tối thứ Hai cũng cảnh báo về nguy cơ nếu Mỹ tiếp tục đi xa hơn trên con đường chính trị hóa Fed.

“Đây là một cuộc tấn công vào thể chế”, Justin Wolfers, Giáo sư kinh tế tại Đại học Michigan, nhận định.