Tuổi trẻ Ngân hàng hành động phòng chống gian lận, lừa đảo trên không gian mạng

Hội thảo đã cung cấp thông tin và các góc nhìn sâu sắc về một số vấn đề có tính thời sự hiện nay, trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ của ngành Ngân hàng, các hành vi gian lận, lừa đảo trên không gian mạng ngày càng tinh vi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn hệ thống tài chính, lợi ích của người dân và niềm tin của xã hội, đòi hỏi đoàn viên thanh niên nói chung và Tuổi trẻ Ngân hàng nói riêng với tri thức, bản lĩnh và tinh thần xung kích, cần phải đứng ở tuyến đầu trong công cuộc nhận diện, ngăn chặn và phòng ngừa các rủi ro này.

Phó Bí thư Đoàn thanh niên NHTW Lê Khánh Trung phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, đồng chí Lê Khánh Trung, Phó Bí thư Đoàn thanh niên NHTW cho biết, trong kỷ nguyên số, ngành Ngân hàng đang chuyển mình mạnh mẽ với những bước tiến vượt bậc về công nghệ. Tuy nhiên, đi cùng với sự tiện lợi của ngân hàng số là những thách thức không nhỏ từ tội phạm công nghệ cao. Các hành vi gian lận, lừa đảo trên không gian mạng đang diễn ra ngày càng tinh vi, phức tạp, gây ảnh hưởng trực tiếp đến tài sản của khách hàng và uy tín của hệ thống tài chính. Đứng trước bối cảnh đó, thanh niên ngân hàng - những người trẻ am hiểu công nghệ, năng động và sáng tạo không thể đứng ngoài cuộc. Mỗi đoàn viên thanh niên phải là một tuyên truyền viên tích cực, giúp mọi người xung quanh hiểu rằng: "Trong thế giới số, sự cảnh giác chính là mật mã bảo mật cao nhất".

Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin NHNN Đoàn Thanh Hải (ngồi bên phải) dự Hội thảo

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ biến, mang lại nhiều tiện ích cho người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, đi cùng với đó là sự gia tăng nhanh chóng của các hành vi gian lận, lừa đảo trên không gian mạng, đặc biệt trong lĩnh vực thanh toán. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc hoàn thiện chính sách, tăng cường giải pháp kỹ thuật và nâng cao nhận thức xã hội nhằm bảo đảm an ninh, an toàn cho hệ thống thanh toán.

Làm rõ vấn đề này tại Hội thảo, đại diện Chi đoàn Vụ Thanh toán cho biết, gian lận trực tuyến đang là vấn đề toàn cầu với quy mô và mức độ ngày càng nghiêm trọng. Theo các báo cáo quốc tế, năm 2024–2025 ghi nhận mức thiệt hại kỷ lục do gian lận tài chính tại nhiều quốc gia, trong đó gian lận đầu tư, mạo danh và chiếm quyền tài khoản ngân hàng chiếm tỷ trọng lớn. Đáng chú ý, phần lớn các vụ việc xảy ra thông qua thiết bị di động – phương tiện đang được sử dụng phổ biến để truy cập và giao dịch ngân hàng trực tuyến.

Đại diện Chi đoàn Vụ Thanh toán chia sẻ thông tin tại Hội thảo

Tại Việt Nam, tình hình gian lận trong hoạt động thanh toán có những diễn biến phức tạp, với nhiều thủ đoạn ngày càng tinh vi. Các hình thức phổ biến được nhận diện gồm lừa đảo chiếm quyền sử dụng điện thoại di động, chiếm đoạt thông tin đăng nhập và xác thực, cũng như lừa đảo chiếm đoạt trực tiếp tiền của khách hàng. Thực tế cho thấy, tội phạm thường mạo danh nhân viên ngân hàng, nhà mạng hoặc cơ quan nhà nước để dụ dỗ người dân cài đặt ứng dụng giả mạo, cung cấp thông tin cá nhân hoặc thực hiện các thao tác dẫn đến mất quyền kiểm soát tài khoản...

Thiếu tá Nguyễn Tiến Nam, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao (Bộ Công an) chia sẻ về các thủ đoạn lừa đảo phổ biến hiện nay

Cùng thông tin về vấn đề gian lận trong hoạt động thanh toán và tài chính - ngân hàng, đồng chí Thiếu tá Nguyễn Tiến Nam, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao (Bộ Công an) đã chia sẻ thực trạng và các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến đang diễn ra phổ biến hiện nay.

Theo Thiếu tá Nguyễn Tiến Nam, tội phạm lừa đảo trên không gian mạng hiện nhắm tới nhiều nhóm đối tượng khác nhau, từ người tiêu dùng mua sắm trực tuyến, phụ huynh, học sinh – sinh viên, đến người cao tuổi, người lao động làm việc từ xa hoặc những người từng là nạn nhân của lừa đảo. Các đối tượng thường lợi dụng tâm lý nhẹ dạ, thiếu thông tin kiểm chứng hoặc tạo ra các tình huống khẩn cấp để thúc ép nạn nhân đưa ra quyết định nhanh chóng.

Các hình thức lừa đảo được ghi nhận ngày càng đa dạng và tinh vi, thậm chí mạo danh công an, viện kiểm sát, tòa án... để thông báo liên quan đến các vụ việc pháp luật; giả danh nhân viên giao hàng, nhà mạng, điện lực, nước sạch; hoặc thông báo hoàn tiền, học bổng, hỗ trợ y tế, cấp cứu khẩn cấp. Trong nhiều trường hợp, các đối tượng sử dụng đường link, mã QR độc hại, hoặc công nghệ giả giọng nói, giả hình ảnh nhằm chiếm đoạt thông tin cá nhân và tài khoản ngân hàng.

Đại diện Đoàn Thanh niên Vietcombank tại Hội thảo

Thiếu tá Nguyễn Tiến Nam lưu ý, dấu hiệu chung của các hành vi lừa đảo là gây sức ép tâm lý, yêu cầu chuyển tiền, cung cấp thông tin cá nhân hoặc thực hiện các thao tác kỹ thuật mà không cho nạn nhân thời gian kiểm tra, xác minh. Trước các tình huống này, người dân cần giữ bình tĩnh, không cung cấp thông tin cá nhân, mã OTP, không truy cập các đường link lạ; đồng thời chủ động liên hệ ngân hàng và trình báo cơ quan Công an khi phát hiện dấu hiệu nghi vấn, nhằm hạn chế rủi ro và thiệt hại phát sinh.

Về phía NHNN, đại diện Chi đoàn Vụ Thanh toán cho biết, cơ quan quản lý đã triển khai hiệu quả Đề án 06 của Chính phủ về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, góp phần làm sạch dữ liệu khách hàng và ngăn ngừa việc mạo danh, sử dụng giấy tờ giả. Đến nay, hàng trăm triệu hồ sơ khách hàng đã được đối chiếu, xác thực thông tin sinh trắc học. Đặc biệt, Hệ thống thông tin hỗ trợ quản lý, giám sát và phòng ngừa rủi ro gian lận trong hoạt động thanh toán (SIMO) đã phát huy vai trò cảnh báo sớm, giúp nhiều khách hàng kịp thời dừng hoặc hủy giao dịch nghi ngờ, qua đó ngăn chặn thiệt hại lớn về tài sản.

Quang cảnh Hội thảo

Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật và pháp lý, công tác tuyên truyền, giáo dục tài chính được xác định là trụ cột quan trọng. Ngân hàng Nhà nước thường xuyên phối hợp với các tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán và cơ quan truyền thông để cảnh báo, hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ ngân hàng an toàn, nâng cao kỹ năng nhận diện và phòng ngừa rủi ro gian lận.

Từ góc nhìn của tuổi trẻ ngành Ngân hàng, đại diện Chi đoàn Vụ Thanh toán nhấn mạnh, thanh niên có vai trò xung kích trong nghiên cứu, tham mưu chính sách, ứng dụng khoa học – công nghệ và lan tỏa thông tin tới cộng đồng. Việc gắn hoạt động đoàn với nhiệm vụ chuyên môn không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả phòng, chống lừa đảo trong hoạt động thanh toán, mà còn thể hiện trách nhiệm của thế hệ trẻ trong bảo vệ an toàn hệ thống tài chính – ngân hàng và quyền lợi chính đáng của người dân trong kỷ nguyên số.

Chia sẻ dưới góc độ của tổ chức tín dụng, đại diện Đoàn Thanh niên Vietcombank cho biết, trong định hướng tăng cường an toàn giao dịch số, ngân hàng luôn đặt khách hàng là trung tâm, ưu tiên “làm sạch” dữ liệu theo nguyên tắc đúng – đủ – sạch – sống, giảm thiểu tối đa tài khoản rác/tài khoản ảo và yêu cầu xác thực sinh trắc học, đối chiếu với CSDL quốc gia về dân cư để hạn chế tài khoản bị lợi dụng cho mục đích gian lận.

Song song đó, Vietcombank triển khai phòng thủ đa cơ chế: xác thực sinh trắc học khi đăng nhập; kiểm tra tính hợp lệ thiết bị (Root/Hook/VM); gắn tài khoản với thiết bị cụ thể (device pinning); mã hóa yêu cầu API nhiều lớp; làm rối mã nguồn, ngăn chặn dịch ngược; cảnh báo tài khoản nhận tiền có dấu hiệu nghi ngờ (VCB Alert)... Trong công tác truyền thông, Vietcombank thường xuyên cảnh báo thủ đoạn lừa đảo mới qua mạng xã hội, thông báo In-app/Push, kênh chính thức VCB News và phối hợp các tổ chức uy tín để nâng cao nhận thức, coi việc bảo vệ khách hàng là “tuyến đầu” phòng chống lừa đảo.