Ứng dụng công nghệ và siết chặt trách nhiệm quản lý

Ứng dụng công nghệ số để nâng cao hiệu quả quản lý

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số và chuyển đổi số đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đổi mới phương pháp quản lý chất lượng, hướng tới minh bạch, hiện đại và hiệu quả hơn. Tại chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã tiến hành thảo luận tại hội trường về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Một trong những điểm nhấn quan trọng nhất của dự thảo Luật là việc mở rộng và nâng cao ứng dụng công nghệ số trong công tác quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Đây cũng là nội dung nhận được sự đồng thuận cao của đa số đại biểu Quốc hội và được đánh giá là phù hợp với xu thế phát triển của thế giới. Theo đó, Dự thảo Luật quy định việc áp dụng các công nghệ hiện đại như mã số, mã vạch, QR code, công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hỗ trợ công tác quản lý xuyên suốt chuỗi cung ứng từ sản xuất đến tiêu dùng.

Các đại biểu đều cho rằng, công nghệ số sẽ giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra thông tin sản phẩm một cách nhanh chóng, truy xuất nguồn gốc chính xác qua điện thoại di động; đồng thời giúp các cơ quan quản lý phát hiện kịp thời các vi phạm về chất lượng, gian lận thương mại; góp phần hạn chế tối đa tình trạng hàng giả, hàng nhái lưu hành trên thị trường.

Bên cạnh đó, việc số hóa các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung cũng giúp các cơ quan chức năng giảm thiểu thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian kiểm tra, cấp phép và giám sát, đồng thời tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong công bố và kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Theo báo cáo của Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng, trong năm 2024, hơn 30% sản phẩm tiêu chuẩn quốc gia đã được áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc điện tử. Tỷ lệ hàng giả, hàng kém chất lượng giảm khoảng 15% so với năm trước sau khi các quy định quản lý được tăng cường.

Đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả quy mô lớn với gần 600 chủng loại vừa bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an triệt phá

Siết chặt trách nhiệm và chế tài

Một chuyên gia nhấn mạnh, khung pháp lý mới cần đồng bộ giữa các ngành, bảo đảm trách nhiệm rõ ràng từ sản xuất đến tiêu dùng. Việc tăng cường chế tài không chỉ là xử phạt, mà còn là hỗ trợ doanh nghiệp cải tiến quy trình, đầu tư công nghệ kiểm soát chất lượng. Việc áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp nâng cao năng lực quản lý mà còn tạo niềm tin vững chắc cho người tiêu dùng. Theo khảo sát mới nhất, hơn 72% người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm có mã truy xuất nguồn gốc minh bạch, điều này thúc đẩy doanh nghiệp cải tiến chất lượng và tăng cường trách nhiệm xã hội.

Chính vì vậy, dự thảo Luật sửa đổi đặc biệt chú trọng việc quy định rõ ràng trách nhiệm của các chủ thể tham gia trong chuỗi sản xuất, kinh doanh và tăng cường chế tài xử lý các hành vi vi phạm về chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Theo nhiều đại biểu Quốc hội, việc nâng cao khung xử phạt và bổ sung các chế tài đủ mạnh là cần thiết để tạo sức răn đe thực chất, giảm thiểu tình trạng tái phạm phổ biến hiện nay.

Theo đó, Luật sửa đổi sẽ làm rõ vai trò và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, từ Trung ương đến địa phương trong công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm nhằm tránh chồng chéo, đùn đẩy và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các lực lượng chức năng. Đồng thời, quy định rõ trách nhiệm của nhà sản xuất và doanh nghiệp kinh doanh trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm, thực hiện công bố chất lượng và chịu trách nhiệm pháp lý với sản phẩm của mình trên thị trường. Người tiêu dùng cũng được đề cao vai trò trong việc giám sát, bảo vệ quyền lợi thông qua tiếp cận thông tin minh bạch và phản ánh, tố giác các hành vi vi phạm.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá, hoàn thiện khung pháp lý về trách nhiệm và chế tài xử lý vi phạm là yếu tố then chốt bảo đảm tính nghiêm minh, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Luật sửa đổi sẽ góp phần xây dựng môi trường sản xuất, kinh doanh lành mạnh, thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Theo ông Hùng, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa thể hiện bước tiến quan trọng trong việc đổi mới thể chế pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và xu thế phát triển. Việc tăng cường ứng dụng công nghệ số, minh bạch hóa thông tin cùng với quy định rõ trách nhiệm và chế tài xử lý vi phạm được kỳ vọng sẽ tạo nên một hệ thống quản lý hiện đại, hiệu quả, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thúc đẩy doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm, từ đó nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.