Vẫn còn lúng túng trong xử lý vi phạm an toàn thực phẩm

Theo UBND TP.HCM, trong năm 2020, TP.HCM tập trung kiểm tra có trọng điểm theo chuyên đề Tết, Tháng hành động, Tết Trung thu và kiểm tra theo chuyên đề về công tác đảm bảo an toàn thực phẩm tại các trường học trước năm học mới, kiểm tra các bếp ăn tập thể, đơn vị cung cấp suất ăn sẵn tại các Khu chế xuất - Khu công nghiệp nhằm hướng dẫn, giám sát nguy cơ ô nhiễm thực phẩm đảm bảo an toàn cho sản phẩm lưu thông trên thị trường. Đồng thời, UBND TP.HCM cũng khuyến cáo, tăng cường phối hợp kiểm tra, tham gia các đoàn công tác phòng chống dịch và phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chuyên môn tăng cường quản lý địa bàn, xử lý nghiêm khi phát hiện các trường hợp vi phạm về an toàn thực phẩm, giá, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ.

TP.HCM tập trung kiểm tra có trọng điểm ATTP theo chuyên đề Tết

Trong thời gian qua, TP.HCM đã thanh tra, kiểm tra 49.128 cơ sở, trường hợp; phát hiện vi phạm 4.394 cơ sở, trường hợp (tỷ lệ vi phạm 9,77%), phạt tiền 1.471 cơ sở, trường hợp với tổng số tiền phạt hơn 19 tỷ đồng, đình chỉ hoạt động có thời hạn 4 cơ sở, buộc tháo gỡ quảng cáo 5 cơ sở, buộc kiểm tra vệ sinh thú y, kiểm dịch lại 315 kg sản phẩm động vật, thực hiện tịch thu để tái chế, chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc tiêu hủy 21.032 kg sản phẩm động vật và 151.755 đơn vị sản phẩm thực phẩm không đảm bảo chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Tiếp tục hậu kiểm việc thực hiện các quy định đảm bảo an toàn thực phẩm đối với 47.127 hồ sơ, 21.380 hồ sơ đạt, 25.747 hồ sơ không đạt được chuyển các đơn vị chức năng xử lý theo quy định...

Bên cạnh đó, trong thời gian kiểm soát dịch bệnh vừa qua, Trưởng Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch Covid-19 TP.HCM đã kiểm tra đối với 645 cơ sở, trong đó có 577 cơ sở đủ điều kiện hoạt động, 68 cơ sở không đủ điều kiện hoạt động theo Bộ tiêu chí đánh giá an toàn trong phòng chống dịch Covid-19. Đối với các cơ sở chưa đủ điều kiện hoạt động theo Bộ tiêu chí đánh giá an toàn trong phòng chống dịch Covid-19, đoàn kiểm tra nhắc nhở và hướng dẫn các cơ sở phải thực hiện theo đúng quy định của Bộ tiêu chí. Trường hợp các cơ sở không khắc phục được các tiêu chí chưa đạt mà Đoàn kiểm tra đã nhắc nhở thì yêu cầu các cơ sở này ngưng hoạt động nhằm đảm bảo ATTP tại cơ sở và đảm bảo ATTP cho người tiêu dùng cho đến khi kết thúc dịch bệnh.

Tuy nhiên, lãnh đạo TP.HCM cho rằng quy định pháp luật xử lý vi phạm về ATTP vẫn còn nhiều điểm chưa phù hợp, gây khó khăn trong công tác chỉ đạo cũng như thi hành pháp luật. Cụ thể, Điều 6 Luật ATTP quy định có 2 biện pháp xử lý trong lĩnh vực ATTP là xử lý vi phạm hành chính và xử lý hình sự nhưng thực tế gặp nhiều khó khăn, lúng túng trong việc xử lý hình sự.

Muốn xử lý đối với hành vi phạm tội quy định tại Khoản 2, Điều 317 Bộ Luật hình sự năm 2015, phải có hậu quả làm chết 1 người hoặc gây tổn hại sức khỏe cho 1 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên. Theo đó, mức phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 3 - 7 năm.

Tuy nhiên, việc xác định tỷ lệ thương tổn ngay khi sử dụng loại thực phẩm đó là chưa phù hợp với đặc thù của lĩnh vực ATTP. Bên cạnh đó, việc xác định hậu quả nghiêm trọng hầu như chỉ dựa vào việc có chết người, trong khi những chất cấm sử dụng trong chế biến thực phẩm không gây chết người ngay lập tức mà qua thời gian dài tích tụ trong cơ thể mới gây ra hậu quả. Do vậy, cơ quan chức năng chưa có cơ sở để xử lý hình sự và phải chuyển sang xử lý hành chính, mức phạt cao nhất là 500 triệu đồng không đủ sức răn đe đối với vi phạm.

Lãnh đạo UBND TP.HCM cũng nêu rõ bất cập từ phía chợ đầu mối do đặc thù hoạt động của chợ đầu mối, hoạt động phân phối sản phẩm chỉ diễn ra trong thời gian ngắn (ngay trong đêm). Trong khi theo quy định, để có cơ sở xử lý đối với các trường hợp nông sản thực phẩm tươi sống bị nhiễm khuẩn hoặc tồn dư hóa chất, chất cấm phải có kết quả phân tích định lượng tại phòng kiểm nghiệm được chỉ định và kết quả phân tích định lượng thường mất thời gian từ 2 - 4 ngày. Trong khi đó, hiện nay cũng chưa có quy định tạm giữ lô hàng trong thời gian chờ kết quả phân tích định lượng, nếu có kết quả dương tính thì lô hàng đã được phân phối, không còn tại chợ. Vì vậy, việc xử lý vi phạm về ATTP đối với các nông sản thực phẩm tươi sống bị nhiễm khuẩn hoặc có hóa chất, chất cấm tại chợ đầu mối chỉ có thể bằng hình thức phạt tiền còn việc áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả (tịch thu, tiêu hủy) thật sự có khó khăn.

Từ những bất cập trên, để kiểm soát vệ sinh ATTP trên địa bàn, UBND TP.HCM đề nghị bổ sung các quy định về kiểm soát từ nguồn, trong quá trình nuôi trồng, thu hoạch thậm chí phải có quy định chuyển xử lý hình sự đối với vi phạm nghiêm trọng.