Việt Nam đứng trước bước ngoặt lớn của nền kinh tế thông minh

Ông Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF)

Ông Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), nhận định Việt Nam đang đứng trước thời cơ quan trọng để bước vào một giai đoạn phát triển mang tính bước ngoặt. Theo ông, Việt Nam là một trong những nền kinh tế năng động nhất châu Á, đang bước vào quá trình chuyển đổi sâu rộng với sự hình thành rõ nét của mô hình “nền kinh tế thông minh”.

Ông cho biết nền kinh tế thông minh đòi hỏi ba chuyển dịch lớn. Thứ nhất, từ bán sản phẩm sang cung cấp kết quả, khi doanh nghiệp hướng tới hiệu suất, tiết kiệm năng lượng hoặc lượng phát thải tránh được thay vì chỉ bán hàng hóa. Thứ hai, từ mô hình doanh nghiệp đơn lẻ sang hệ sinh thái, nơi dữ liệu và trách nhiệm được chia sẻ. Thứ ba, từ triển khai rời rạc công nghệ sang tái thiết toàn diện tổ chức khi trí tuệ nhân tạo (AI) được tích hợp vào quy trình, vận hành, văn hóa và quản trị.

Theo ông Stephan Mergenthaler, để nắm bắt giá trị của nền kinh tế thông minh, các quốc gia cần ưu tiên đầu tư đồng thời vào hạ tầng số gồm dữ liệu, khả năng tính toán, kết nối; và hạ tầng con người gồm kỹ năng, sự an toàn và tính bao trùm. Ông nhấn mạnh AI không chỉ là công nghệ, mà là “tấm gương phản chiếu” sự lựa chọn mô hình phát triển và mô hình xã hội.

“Nếu đầu tư đúng vào dữ liệu phục vụ người dân, vào kỹ năng giúp người lao động thích ứng và vào niềm tin làm nền tảng cho tiến bộ, thế giới có thể mở ra một kỷ nguyên tăng trưởng thông minh hơn, công bằng hơn và bền vững hơn. Thách thức không phải là tạo ra máy móc biết học, mà là xây dựng một xã hội biết thích ứng”, ông nói.

Để Việt Nam tiến tới nền kinh tế thông minh và bao trùm, đại diện WEF đề xuất bốn hướng đầu tư quan trọng. Một là, đầu tư mạnh vào nguồn nhân lực, cả về kỹ năng lập trình, khoa học dữ liệu lẫn năng lực sáng tạo. Hai là, trao quyền cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) thông qua nền tảng số chung, sandbox đổi mới và các công cụ AI giá rẻ giúp họ cạnh tranh toàn cầu. Ba là, củng cố an ninh mạng và tăng khả năng chống chịu của hạ tầng số, bảo đảm chính phủ và các ngành thiết yếu vận hành an toàn. Bốn là, đi đầu trong trí tuệ xanh với công nghệ tiết kiệm năng lượng, trung tâm dữ liệu bền vững và các giải pháp hỗ trợ mục tiêu khí hậu.

Từ góc nhìn nhà đầu tư công nghệ toàn cầu, ông Brand Cheng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Foxconn Industrial Internet (FII), cho rằng Việt Nam đang hội tụ nhiều yếu tố để trở thành trung tâm sản xuất thông minh và mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Ông đánh giá cao môi trường chính sách chủ động, nhất quán và luôn đồng hành cùng doanh nghiệp của Chính phủ Việt Nam.

Lãnh đạo Đảng và Nhà nước tham dự Diễn đàn

Ông Brand Cheng dẫn chứng những con số tăng trưởng ấn tượng của Việt Nam trong gần hai thập kỷ qua. Kim ngạch xuất khẩu đã tăng từ 48,6 tỷ USD năm 2007 lên 391 tỷ USD vào năm 2025, trong đó khoảng 35% đến từ các ngành công nghệ cao, đặc biệt là điện tử. Dòng vốn FDI duy trì xu hướng tăng, từ 20 tỷ USD năm 2007 lên 31,5 tỷ USD năm 2025. Thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam cũng tăng từ 926 USD lên khoảng 5.000 USD trong cùng giai đoạn. Ông nhận định đây là bước tiến rất đáng ghi nhận, phản ánh nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư và định hướng phát triển công nghiệp rõ ràng của Việt Nam.

Đại diện Foxconn cho biết tập đoàn đang bước vào giai đoạn “dùng AI để sản xuất AI”, trong đó AI được áp dụng vào thiết kế, sản xuất và vận hành, tạo ra các dây chuyền tự động hóa thế hệ mới. Sự hợp tác giữa Foxconn và các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu như NVIDIA đang mở ra các mô hình sản xuất tiên tiến, giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của ngành công nghiệp bán dẫn và trung tâm dữ liệu. Tháng 10/2024, Foxconn Việt Nam đã được cấp chứng nhận tiêu chuẩn công nghiệp của WEF, khẳng định năng lực sản xuất tiên tiến của các nhà máy tại Việt Nam.

Ông Brand Cheng nhấn mạnh Việt Nam đang nổi lên như cứ điểm sản xuất toàn cầu cho thiết bị AI, hệ thống mạng tốc độ cao, trung tâm dữ liệu và linh kiện công nghệ mới. Xu hướng này càng quan trọng khi chuỗi cung ứng thế giới tái cấu trúc theo hướng đa cực, dựa trên năng lực công nghệ, logistics và số hóa của từng quốc gia. Foxconn ghi nhận nhu cầu tăng mạnh đối với hạ tầng AI toàn cầu và khẳng định Việt Nam là địa điểm chiến lược dài hạn của tập đoàn.

Theo ông, để ngành công nghiệp AI phát triển bền vững, Việt Nam cần tập trung vào ba yếu tố: nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; phát triển vật liệu và linh kiện bền vững; tăng cường nội địa hóa chuỗi cung ứng. AI chỉ phát huy hiệu quả khi được kết hợp với số hóa trong toàn bộ chuỗi giá trị từ thiết kế, sản xuất đến hậu cần. Đây là lý do Foxconn tiếp tục mở rộng đầu tư vào logistics thông minh, tự động hóa và các trung tâm giá trị gia tăng AI tại Việt Nam.

Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2025 tại TP. Hồ Chí Minh thu hút sự tham dự của 70 đoàn đến từ các Trung tâm Đổi mới sáng tạo và các tập đoàn lớn, 6 đoàn từ các bộ ngành quốc tế, 8 đoàn từ các địa phương quốc tế và 7 đoàn từ các tổ chức lớn như Liên hợp quốc (UN), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), cùng 10 Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 (C4IR) toàn cầu.