Việt Nam - Hoa Kỳ: Kiến tạo những động lực phát triển mới

Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh Kinh doanh Việt Nam – Hoa Kỳ ngày 12/11

Từ nền tảng 30 năm đến những trụ cột hợp tác mới

Nhìn lại chặng đường ba thập kỷ quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh, đây là một hành trình đầy nỗ lực đưa quan hệ hai nước từ đối đầu thành đối tác, từ nghi ngờ thành tin cậy, từ quá khứ đau thương thành hiện tại hợp tác toàn diện và tương lai cùng phát triển thịnh vượng. Theo Phó Thủ tướng, có thể khái quát mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ thành 5 cụm từ khóa, đó là “Tin cậy chiến lược”, “Hợp tác toàn diện”, “Phát triển cùng thắng”, “Đối tác trách nhiệm” và “Kiến tạo tương lai”. Trong đó, niềm tin chiến lược chính là yếu tố xuyên suốt. Chính lòng tin chiến lược đã giúp hai nước “gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai” để trở thành một hình mẫu trong quan hệ quốc tế.

Điều đáng chú ý là niềm tin ấy không chỉ đến từ chính phủ hai nước mà được củng cố mạnh mẽ bởi cộng đồng doanh nghiệp. Theo ông Michael DeSombre, Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ phụ trách Đông Á - Thái Bình Dương, Việt Nam đã và đang nổi lên như một trong những điểm đến đầu tư năng động nhất châu Á nhờ nền kinh tế tăng trưởng ổn định, lực lượng lao động trẻ và vị trí chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam “có tiềm năng lớn về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài”, đồng thời giữ vai trò ngày càng quan trọng trong bảo đảm an ninh kinh tế và chuỗi cung ứng bền vững toàn cầu, ông Michael DeSombre nhấn mạnh.

Nhiều đại diện các tổ chức tham gia Hội nghị cũng nhìn nhận, Việt Nam đang trở thành điểm đến ngày càng hấp dẫn nhờ nền kinh tế ổn định, tiềm năng tăng trưởng lớn và những cải cách về môi trường đầu tư được triển khai mạnh mẽ trong thời gian qua. Ông Adam Sitkoff, Giám đốc Điều hành AmCham, cho biết các doanh nghiệp Hoa Kỳ “đầu tư vào thành công lâu dài của Việt Nam, và cộng đồng doanh nghiệp hai nước có trách nhiệm thúc đẩy thương mại và đầu tư hai chiều”. Còn theo Chủ tịch VCCI Hồ Sỹ Hùng: “Hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ không chỉ là hợp tác về kinh tế - thương mại, mà còn là hợp tác về niềm tin và tầm nhìn chiến lược. Niềm tin ấy được vun đắp qua nhiều năm hợp tác chân thành, cùng chia sẻ lợi ích và cùng hướng đến sự thịnh vượng chung”.

Hiện nay, Hoa Kỳ là đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam, là thị trường xuất khẩu lớn nhất, đồng thời là một trong những động lực chính của đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Trong khi đó, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong mười đối tác thương mại hàng đầu của Hoa Kỳ, là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu của Hoa Kỳ, đồng thời các doanh nghiệp và nhà đầu tư Hoa Kỳ đã đóng góp đáng kể vào chuyển dịch cơ cấu và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.

Từ nền tảng tin cậy và các thành quả này, triển vọng quan hệ kinh tế giữa hai nước dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ thời gian tới, trong đó bên cạnh các lĩnh vực truyền thống, các trụ cột hợp tác mới đang hình thành rõ nét hơn. Đơn cử trong lĩnh vực bán dẫn và công nghệ cao, mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn vào năm 2030 cho thấy quyết tâm của Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Những cam kết về nhân lực, hạ tầng số và môi trường đầu tư minh bạch được phía Hoa Kỳ đánh giá là “tín hiệu mạnh mẽ” để thúc đẩy dòng vốn công nghệ cao. Bên cạnh đó, năng lượng sạch là một hướng hợp tác đang được thúc đẩy. Với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Việt Nam cần công nghệ và kinh nghiệm trong điện gió ngoài khơi, hydrogen, lưu trữ năng lượng… những lĩnh vực mà doanh nghiệp Hoa Kỳ sở hữu lợi thế vượt trội.

Cùng với đó, thương mại và chuỗi cung ứng vẫn là trụ cột quan trọng của quan hệ song phương. Trong bối cảnh tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam ngày càng đóng vai trò mắt xích chiến lược đối với các tập đoàn Hoa Kỳ. Việc nâng cấp kết nối logistics, giảm chi phí vận tải và mở rộng hợp tác với các hệ thống phân phối lớn được xem là chìa khóa để gia tăng năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Hội tụ động lực, thúc đẩy hợp tác

Kinh tế số cũng mở ra một trụ cột hợp tác mới. Thương mại điện tử xuyên biên giới, thanh toán số, an ninh mạng, điện toán đám mây và công nghệ sinh học đang trở thành những lĩnh vực tiềm năng mà cả hai nước đều mong muốn đẩy mạnh. Đây là không gian hợp tác có tính bứt phá, nơi doanh nghiệp Hoa Kỳ có thế mạnh về công nghệ, còn Việt Nam có thị trường tăng trưởng nhanh và tốc độ chuyển đổi số mạnh mẽ.

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc Knapper nhấn mạnh, khu vực tư nhân (doanh nghiệp Việt Nam và Hoa Kỳ) đóng vai trò then chốt trong thúc đẩy quan hệ song phương, đồng thời khẳng định Hoa Kỳ sẽ tiếp tục đồng hành để hỗ trợ các mục tiêu phát triển của Việt Nam, bao gồm hợp tác trong các lĩnh vực đổi mới, năng lượng sạch, chuyển đổi số và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Bên cạnh các lĩnh vực hợp tác trọng tâm, kỳ vọng của hai bên đối với tương lai quan hệ song phương đang hội tụ theo hướng cân bằng - công bằng - cùng có lợi. Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đề nghị cộng đồng doanh nghiệp Hoa Kỳ tiếp tục có tiếng nói tích cực để Chính phủ Hoa Kỳ sớm xem xét công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường đầy đủ, phù hợp với thực tiễn phát triển, môi trường pháp lý và cam kết hội nhập quốc tế của Việt Nam. Cùng với đó, vận động Chính phủ Hoa Kỳ sớm dỡ bỏ các hạn chế còn lại đối với xuất khẩu công nghệ cao sang Việt Nam (theo các quy định thuộc nhóm D1, D3 của Bộ Thương mại Hoa Kỳ) nhằm củng cố niềm tin chiến lược và thúc đẩy hợp tác kinh tế - thương mại giữa hai nước. Phó Thủ tướng cũng kêu gọi các doanh nghiệp Hoa Kỳ tiếp tục tăng cường hiện diện, đầu tư dài hạn và mở rộng sản xuất tại Việt Nam, đồng thời kết nối và tạo điều kiện để các doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của các doanh nghiệp Hoa Kỳ.

Về phía mình, cộng đồng doanh nghiệp Hoa Kỳ kỳ vọng Việt Nam tiếp tục thúc đẩy cải cách thể chế, tăng tính minh bạch và khả đoán của chính sách, qua đó tạo khung pháp lý đồng bộ và thông suốt, giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn. Điều này cũng rất phù hợp với yêu cầu của các ngành có chu kỳ đầu tư dài như năng lượng, công nghệ cao hay logistics. Ông Adam Sitkoff cho biết, AmCham sẽ tiếp tục hợp tác với cả hai chính phủ về những thách thức và cơ hội quan trọng mà cộng đồng doanh nghiệp quan tâm nhất, đồng thời cùng chính phủ tháo gỡ các trở ngại còn tồn tại.

Một điểm đồng thuận quan trọng được nêu ra là hai bên cần sớm hoàn tất, ký kết Hiệp định Thương mại đối ứng, tạo hành lang pháp lý cân bằng hơn cho thương mại và đầu tư song phương. Đây là bước đi mang lại lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp hai nước, đặc biệt trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang đối mặt nhiều biến động.

Để tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn cho biết, Chính phủ tập trung thực hiện quyết liệt, đồng bộ nhiều nhóm giải pháp trên tinh thần: “Thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, quản trị thông minh”. Bộ máy hành chính được tinh gọn, pháp luật kinh doanh được hoàn thiện theo hướng minh bạch và phù hợp với kinh tế số, trong khi hạ tầng chiến lược - từ giao thông, năng lượng đến dữ liệu số - đang được đẩy mạnh đầu tư để tăng tính kết nối vùng và kết nối quốc tế.

Việt Nam cũng đang thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và giá trị văn hóa con người Việt Nam là động lực trọng tâm cho sự phát triển. Đây là những trụ cột phù hợp với xu thế hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ trong thời gian tới. Đây cũng là những yếu tố mà các doanh nghiệp, nhà đầu tư đánh giá cao khi xem xét mở rộng đầu tư vào các ngành công nghệ cao và sản xuất có giá trị gia tăng lớn. Với nền tảng đã được xây dựng trong ba thập kỷ qua và những động lực đang hội tụ, quan hệ kinh tế Việt Nam - Hoa Kỳ được kỳ vọng bước vào giai đoạn phát triển mới, sâu sắc hơn, bền vững hơn và mang lại nhiều giá trị hơn cho doanh nghiệp và người dân hai nước.