Băn khoăn thu phí bản quyền karaoke

Mới đây, Hiệp hội công nghiệp ghi âm Việt Nam (RIAV) tiếp tục xáo xới vấn đề này, với ước mong làm “sạch” môi trường kinh doanh karaoke. Tuy nhiên nhiều người tỏ ra quan ngại, với tâm lý “xài chùa” như hiện nay, liệu việc thu phí đối với các hộ kinh doanh dịch vụ karaoke có khả thi, dù chỉ với 2000 đồng/ bài hát/ đầu máy mỗi năm.

Việc thu phí bản quyền karaoke sẽ còn gặp nhiều khó khăn

2000 đồng là nhỏ, nhưng với cả nghìn ca khúc, mỗi phòng máy ước tính sẽ phải trả 20 triệu đồng mỗi năm. Một quán karaoke 10 phòng, mỗi năm phải nộp số tiền 200 triệu đồng. Đúng là con số không hề nhỏ. Có đơn vị kinh doanh karaoke thổ lộ: Bỏ ra nhiều tiền như vậy, làm sao còn lời lãi.

Nhiều người đặt ra câu hỏi, căn cứ nào để RIAV thu mức giá này? Trong khi mà các nhà sản xuất đầu karaoke đã phải thanh toán tiền bản quyền cho nhiều bên liên quan để đưa các ca khúc đó vào đầu máy? Lại có ý kiến cho rằng, RIAV có quyền thu mức giá mà họ áp, trong khoảng 100000 bản ghi thuộc bản quyền. Song với đầu máy karaoke người sử dụng không thể tự ý chọn lựa sẽ có bài hát nào trong đó.

Một khía cạnh khác, người hát karaoke thích hát theo nhu cầu của họ, nên trong danh mục bài hát, họ tùy chọn bài đã được cài sẵn, bởi vậy có bài sẽ chẳng bao giờ được động đến, nhưng có bài lại được hát thường xuyên. Nếu muốn thu phí hợp lý, cả RIAV lẫn các nhà sản xuất đầu karaoke phải có thêm chức năng cho phép người mua chọn danh mục ca khúc theo ý thích. Chỉ khi nào làm được như vậy, việc thu phí mới chấp nhận được.

Nhằm bảo vệ những quyền và lợi ích của các tác giả, chủ sở hữu bản ghi âm ghi hình, Điều 33 Luật Sở hữu trí tuệ quy định: Các tổ chức, cá nhân sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp bản ghi âm, ghi hình đã được công bố nhằm mục đích thương mại, thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào đều phải trả tiền cho chủ sở hữu quyền tác giả; chủ sở hữu quyền liên quan (quyền nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình và ca sĩ) theo thỏa thuận kể từ khi bắt đầu sử dụng.

Nếu làm được điều đó từ lâu, thì hẳn nhiều ca sĩ, nghệ sĩ và đối tượng sở hữu sẽ được lợi giúp họ có điều kiện tiếp tục sáng tạo những sản phẩm mới phục vụ công chúng. Nhưng nhiều năm qua tình trạng này vẫn còn quá nhiều lấn cấn. Nhiều ca sĩ cho rằng, xã hội vẫn nghĩ người nghệ sĩ đã đi hát là có tiền, chứ chẳng chịu hiểu để thực hiện sản phẩm đó, họ đã phải đầu tư bao nhiêu tâm huyết và chất xám. Mỗi video ca nhạc, ca sĩ đầu tư vài trăm triệu đồng, có khi lên đến cả tỷ đồng nhưng vẫn chưa thu hồi vốn. Mà không thu hồi được vốn thì làm sao có thể tái đầu tư?

Thu phí là điều cần phải thực hiện. Việc xốc lại tinh thần tuyên chiến với vấn nạn “xài chùa” của RIAV rất đáng ghi nhận. Như ông Bùi Nguyên Hùng, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, đây là một giải pháp quan trọng, đột phá, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thời gian qua liên quan đến thu và phân phối tiền bản quyền khi khai thác, sử dụng lại bản ghi âm, ghi hình dưới các hình thức phát sóng tại các nhà hàng, cơ sở kinh doanh karaoke…

Chưa ai biết việc này rồi sẽ đi đến đâu, khi nhiều nỗi băn khoăn chưa giải quyết thỏa đáng, nhất là chỉ với RIAV với một vài đơn vị nhỏ tiến hành, sẽ là một chặng đường dài đầy khó khăn trong “biển bản quyền”. Và cuối cùng là, người kinh doanh karaoke có nộp phí không hay sẽ tìm cách lách luật, hoặc bắt khách hàng chịu bằng cách tăng giá giờ hát để bù vào? Người được thụ hưởng sẽ nhận bao nhiêu phần trăm, công khai thế nào, tất cả phải có được câu trả lời thỏa đáng. Nếu không sẽ lại rơi vào bế tắc.