Bầu cử Mỹ: Kịch bản không dễ đoán

Mặc dù phần lớn kết quả thăm dò dư luận đều cho thấy ứng viên của đảng Dân chủ Hillary Clinton đang chiếm ưu thế tại hầu hết các bang quan trọng, nhưng điều đó không có nghĩa là bà Clinton sẽ có một chiến thắng dễ dàng và áp đảo.

Tổng thống Mỹ Barack Obama và bà Hillary Clinton

Kết quả thăm dò dư luận mới nhất của Reuters/Ipsos cho thấy ứng viên Hillary Clinton đang dẫn trước đối thủ đảng Cộng hòa Donald Trump 5 điểm về sự ủng hộ của các cử tri, giảm so với mức chênh lệch đỉnh 12% được ghi nhận trong tháng 8/2016.

Kết quả trên được tiến hành từ ngày 22 đến 25/8, với 41% số người được hỏi ủng hộ cựu Ngoại trưởng Clinton trước cuộc tổng tuyển cử, trong khi 36% ủng hộ tỷ phú Trump. Khoảng 23% số người được hỏi không chọn ứng cử viên nào trong số hai người trên và cho biết sẽ bầu người khác hoặc không đi bỏ phiếu.

Kết quả cuộc khảo sát trước đó của Reuters/Ipsos cũng cho thấy số người ủng hộ cựu Đệ nhất phu nhân nước Mỹ dẫn trước tại 19 tiểu bang trên khắp nước Mỹ, bao gồm hầu hết các bang đông dân vốn có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến kết quả bầu cử như Florida, Ohio hay Virginia.

Chủ đề “nóng” về TPP

Một trong những chủ đề tranh cử được quan tâm nhất hiện nay chính là lập trường của các ứng viên đối với Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Hiệp định này được coi là trụ cột trong chính sách "xoay trục" của Mỹ sang châu Á và nếu được thông qua sẽ là thỏa thuận tự do thương mại bao trùm lên khu vực chiếm tới 40% nền kinh tế thế giới.

Tuy nhiên, triển vọng hiệp định này được Quốc hội phê chuẩn đang không thật rõ ràng, đặc biệt là khi cả hai ứng viên Hillary Clinton và Donald Trump đều nói sẽ phản đối nếu họ thắng cử.

Trong bài phát biểu gần đây ở bang Michigan, cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đã nói sẽ cho ngừng bất cứ thỏa thuận thương mại nào gây ảnh hưởng tiêu cực đến việc làm và lương thưởng của người dân, trong đó có TPP, mặc dù trước đó bà đã từng thể hiện sự ủng hộ đối với thỏa thuận thương mại giữa 12 nền kinh tế khu vực châu Á - Thái Bình Dương này.

Nguyên nhân khiến cựu Ngoại trưởng nước Mỹ thay đổi quan điểm là các điều kiện hiện nay của TPP không đáp ứng được những tiêu chuẩn mà bà đặt ra đối với việc kiến tạo việc làm cho người Mỹ, thúc đẩy tăng lương và an ninh quốc gia.

Trong khi đó, ông Donald Trump cũng cho rằng TPP là “một thảm họa” sẽ phá hủy ngành chế tạo của Mỹ và nói sẽ không cùng một nhóm nước tiến hành đàm phán thương mại.

Mặc dù vậy, phát biểu tại cuộc họp báo hôm 29/8 về chuyến thăm của Tổng thống Obama đến châu Á vào tuần tới, người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest tỏ ra lạc quan khi nói rằng Quốc hội Mỹ vẫn có thể phê chuẩn TPP trước khi Tổng thống Barack Obama rời nhiệm sở, đồng thời cảnh báo rằng thất bại trong việc phê chuẩn thỏa thuận thương mại này sẽ hủy hoại vai trò lãnh đạo của Mỹ trong khu vực.

Đồng quan điểm trên, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia của Nhà Trắng Ben Rhodes khẳng định: "Sẽ là một bước thụt lùi đáng kể đối với vai trò lãnh đạo của Mỹ nếu chúng ta không thúc đẩy thỏa thuận".

Bên cạnh những vấn đề về TPP, hai ứng viên vào cương vị chủ nhân tương lai của Nhà Trắng cũng liên tục đưa ra những kế sách kinh tế khác nhau để thuyết phục các cử tri bỏ phiếu cho mình.

Bà Hillary Clinton ngày 23/8 đã nhấn mạnh sẽ tạo điều kiện để các doanh nghiệp nhỏ tại Mỹ có thể khởi nghiệp một cách dễ dàng nếu bà chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới. Theo đó, kế sách của bà Hillary sẽ bao gồm việc lập một cơ chế khấu trừ thuế đối với các doanh nghiệp nhỏ, qua đó cho phép chủ doanh nghiệp được giảm thuế mà không cần kê khai đơn bổ sung. Cơ chế này trước đây chỉ được áp dụng cho các cá nhân.

Ngoài ra, cựu Ngoại trưởng Mỹ cũng dự định nới rộng chương trình giảm thuế đánh vào các hoạt động chăm sóc sức khỏe đối với doanh nghiệp nhỏ sử dụng 50 lao động trong khuôn khổ Đạo luật Affordable Care Act (Chăm sóc y tế với giá phải chăng).

Cùng với đó, bà sẽ tích cực tạo điều kiện để chính quyền địa phương và nhà nước tinh giản hóa quy trình cấp giấy phép kinh doanh cho doanh nghiệp. Tuyên bố của ứng viên đảng Dân chủ cũng đề cập đến chi tiết về cách thức sẽ được sử dụng để thực hiện lời hứa cải thiện các kênh tiếp cận tài chính, cũng như giảm thiểu tệ quan liêu trong quá trình khởi nghiệp của các công ty nhỏ.

Trong khi đó, đối thủ của bà Hillary trong cuộc đua vào Nhà Trắng là tỷ phú Donald Trump trước đó cũng đã khẳng định sẽ điều chỉnh giảm thuế và các quy định liên bang đối với doanh nghiệp nhỏ của Mỹ. Ông Donald Trump cũng dọa sẽ đánh thuế các sản phẩm có xuất xứ từ Trung Quốc để Bắc Kinh thấy rằng Washington không đùa với vấn đề tạo dựng sân chơi thương mại.

Phát biểu tại một cuộc tụ họp ở Tampa, Florida, tỷ phú Donald Trump nói nếu thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới, ông sẽ chỉ thị cho Đại diện Thương mại Mỹ đưa Trung Quốc ra tòa án tại Mỹ và Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Ứng viên này trước đó đã đề xuất mức thuế lên đến 45% đối với các loại hàng hóa của Trung Quốc.

Bên cạnh đó, ông Trump cũng cam kết sẽ cải thiện tình hình lao động và tạo thêm việc làm trong lĩnh vực chế tạo. Các chuyên gia kinh tế của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) và nhiều thể chế khác ước tính kể từ khi Trung Quốc gia nhập WTO, nước Mỹ đã mất từ 800.000 đến 1 triệu việc làm. Kể từ năm 2000, ngành chế tạo của nền kinh tế số một thế giới đã mất tới 5 triệu việc làm.

Cuộc ganh đua căng đến phút chót?

Mặc dù phần lớn các cuộc khảo sát đều cho ra kết quả nghiêng về phía bà Clinton, song nhiều chuyên gia phân tích vẫn chỉ ra một số kịch bản có thể khiến bà “hụt hơi” trong cuộc đua đến Nhà Trắng.

Thứ nhất là các cuộc tranh luận “thảm họa”. Dĩ nhiên, không ai nghi ngờ khả năng diễn thuyết của bà Hillary Clinton. Thế nhưng tỷ phú bất động sản Donald Trump, vì bị bỏ xa theo kết quả thăm dò, có thể sẽ tìm cách làm bà lung lay như tấn công vào vấn đề sức khỏe của bà Clinton hay vụ thư điện tử khi bà còn giữ chức Ngoại trưởng.

Giả thuyết thứ hai là cử tri Dân chủ không đi bỏ phiếu. Có thể do quá tin tưởng là ứng viên của đảng mình có mọi lợi thế và bỏ xa đối thủ chính, nhiều cử tri sẽ ngại ra khỏi nhà để đi bỏ phiếu. Trong lúc những người ủng hộ ông Donald Trump, ghét các phương tiện truyền thông và các cuộc thăm dò, sẽ được huy động tối đa để chứng minh kết quả ngược lại.

Lo ngại tiếp theo là nền kinh tế Mỹ đang tuột dốc. Cựu Ngoại trưởng Mỹ khẳng định sẽ kế thừa sự nghiệp của Tổng thống sắp mãn nhiệm Barack Obama. Thế nhưng, thực trạng nền kinh tế Mỹ hiện nay đang gây nhiều tranh cãi, đặc biệt bên phía phe đối thủ Donald Trump: tăng trưởng chậm, lương không tăng. Chỉ có 37% người Mỹ cho rằng nền kinh tế được cải thiện hơn từ cuộc khủng hoảng năm 2008, trong khi đó 58% có ý kiến ngược lại.

Đối với nhiều cử tri Mỹ, cuộc tranh cử Tổng thống giữa ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump và ứng viên đảng Dân chủ Hillary Clinton có thể trở thành sự lựa chọn giữa một ứng viên hứa sẽ thay đổi và một ứng viên hứa giữ ổn định.

Những cuộc thăm dò mới đây cho thấy 1/3 cử tri Mỹ tin là ông Trump có tính khí thích hợp để làm Tổng thống, trong khi có gần 6/10 người tin là bà Clinton đủ điều kiện. Tuy nhiên, cùng những cuộc thăm dò này cho thấy nhiều cử tri không tin tưởng bà Clinton, chủ yếu là vì những nghi vấn xung quanh việc bà sử dụng máy chủ khi làm Ngoại trưởng Mỹ trước đây.

Ông Trump có thể được lợi từ mong muốn thay đổi của dân chúng Mỹ. Gần 2/3 người được hỏi nói nước Mỹ đang đi sai đường. Tuy nhiên, theo ông Frank Newport, một chuyên gia về thăm dò của Viện Gallup thì cả hai ứng viên đều bị dân chúng đánh giá tiêu cực trong các cuộc thăm dò ý kiến.

Hiện còn 10 tuần nữa mới đến ngày bầu cử và thời gian vẫn còn đủ dài để có thể tạo ra một kết quả bất ngờ. Trong bối cảnh như vậy, phương tiện truyền thông sẽ sớm tạo ra các làn sóng đưa tin về kết quả chạy đua hấp dẫn này.

Bà Clinton mới đây đã chính thức công bố mức thu nhập và hồ sơ thuế trong năm 2015, qua đó gây áp lực buộc đối thủ Donald Trump cũng phải có hành động tương tự. Theo tài liệu được công bố trên trang web của chiến dịch tranh cử của cựu Ngoại trưởng Mỹ, tổng thu nhập của bà Clinton cùng chồng là cựu Tổng thống Bill Clinton trong năm 2015 là 10,75 triệu USD, trong đó phần lớn số tiền kiếm được là từ việc diễn thuyết và viết sách.

Trong năm ngoái, cựu Tổng thống Clinton kiếm gần 5,3 triệu USD từ việc diễn thuyết; còn phu nhân của ông thu về 3 triệu USD từ việc xuất bản cuốn sách kể về quãng thời gian đảm nhiệm chức Ngoại trưởng. Thuế thu nhập mà gia đình Clinton phải đóng ở mức 34,2%, và cả hai đã đóng 3,6 triệu USD thuế thu nhập liên bang trong năm ngoái.