Bổ sung trách nhiệm hình sự của pháp nhân với tội rửa tiền và tài trợ khủng bố

Ảnh minh họa

Về trách nhiệm hình sự của pháp nhân, có ý kiến đề nghị mở rộng trách nhiệm hình sự đối với tất cả các pháp nhân mà không chỉ giới hạn trong pháp nhân thương mại. Ý kiến khác đề nghị không quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân.

Ủy ban Tư pháp Quốc hội cho rằng, BLHS năm 2015 quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại là nhằm đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới và phù hợp với xu hướng chung của quốc tế. Việc chỉ quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại đã được Quốc hội khóa XIII thảo luận kỹ và xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền trước khi quyết định. Do đó, đề nghị giữ quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại và không mở rộng trách nhiệm hình sự đối với các pháp nhân khác.

Song cũng có ý kiến đề nghị mở rộng trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với Tội tài trợ khủng bố (Điều 300) và Tội rửa tiền (Điều 324).

Ủy ban Tư pháp thấy rằng việc bổ sung trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với Tội tài trợ khủng bố (Điều 300) và Tội rửa tiền (Điều 324) đã được Quốc hội khóa XIII cân nhắc và xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền trước khi quyết định. Tuy nhiên, theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thì nếu không quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với 2 tội danh trên thì có thể dẫn đến gây bất lợi cho Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế. Do đó, Ủy ban Tư pháp đề nghị Chính phủ có quan điểm chính thức về vấn đề này trước khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.

Giải trình thêm về nội dung này, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Đồng Tiến cho biết tại nhiệm kỳ trước, Chính phủ đã có văn bản gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nêu lên các nghĩa vụ của Việt Nam trong thực hiện các cam kết quốc tế và trách nhiệm của Việt Nam trong tham gia công ước quốc tế về phòng chống rửa tiền. Bên cạnh đó, đã nêu thực trạng mà các tổ chức quốc tế xếp loại, đánh giá Việt Nam là một trong những quốc gia có nguy cơ bị xếp hạng vào nhóm nước không tuân thủ do thiếu cơ chế luật pháp về phòng chống rửa tiền.

Cũng theo Phó Thống đốc Nguyễn Đồng Tiến, hiện nay, các cơ quan phòng chống rửa tiền quốc tế phân loại các quốc gia thành 3 danh sách. Một là danh sách các quốc gia có rủi ro về phòng chống rửa tiền và gây bất ổn cho hệ thống tài chính; Hai là danh sách các quốc gia có sự thiếu hụt nghiêm trọng về cơ chế chống rửa tiền hoặc chưa thực hiện đúng kế hoạch đã cam kết; Ba là danh sách các nước có sự thiếu hụt về cơ chế chống rửa tiền nhưng có các cam kết cấp Chính phủ trong việc thực hiện kế hoạch hành động, phải chịu sự giám sát liên tục của các cơ quan về phòng chống rửa tiền. Việt Nam đã từng bị đưa vào danh sách 2, là danh sách thiếu hụt nghiêm trọng, đồng thời chuẩn bị bị đưa vào hạng mục cao hơn trong danh sách này.

Tuy nhiên, với những nỗ lực của Chính phủ, vừa qua Thủ tướng đã giao cho NHNN thay mặt Chính phủ có văn bản cam kết với các tổ chức quốc tế là sẽ xây dựng cơ chế để phòng chống rửa tiền, trong đó có sửa đổi Bộ luật hình sự, cam kết hình sự hoá với pháp nhân trong tội danh về rửa tiền và tài trợ khủng bố. Do vậy, chúng ta được đưa xuống danh sách 3 là danh sách các nước có thiếu hụt cơ chế phòng chống rửa tiền nhưng đã có cam kết cấp Chính phủ.

“Nếu chúng ta không thực hiện đúng cam kết có thể gây bất lợi trong các hoạt động về kinh tế tài chính trên thị trường quốc tế”, Phó Thống đốc Nguyễn Đồng Tiến nói và cho biết: “Chúng tôi thống nhất quan điểm cần xem xét vấn đề này một cách thận trọng theo luật pháp của Việt Nam. Xuất phát từ việc chúng ta đã tham gia các công ước quốc tế, các công ước chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, công ước chống tài trợ khủng bố; chuẩn mực quốc tế về chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố mà chúng ta là thành viên và đã cam kết tuân thủ”.

Liên quan đến tội vi phạm quy định trong hoạt động ngân hàng của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (Điều 206 của BLHS năm 2015). Có ý kiến đề nghị đổi tên điều luật thành “Tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng” để bảo đảm tính bao quát và xử lý được cả các trường hợp tổ chức, cá nhân khác ngoài tổ chức tín dụng thực hiện các hoạt động ngân hàng khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép.

Ủy ban Tư pháp cho rằng, khoản 1 Điều 206 của BLHS năm 2015 không chỉ điều chỉnh đối với các tổ chức tín dụng mà còn điều chỉnh cả các tổ chức, cá nhân khác. Do đó, tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, Điều 206 đã được đổi tên thành Tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng.

Có ý kiến đề nghị bổ sung các hành vi kinh doanh vàng, kinh doanh ngoại tệ trái phép vì các hành vi này ảnh hưởng lớn đến hoạt động bình thường của các tổ chức tín dụng cũng như ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế.

Ủy ban Tư pháp cho rằng, khoản 9 và khoản 17 Điều 4 của Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định: Ngân hàng Nhà nước có nhiệm vụ “Cấp, thu hồi giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cho các tổ chức không phải là ngân hàng” và “Quản lý nhà nước về ngoại hối, hoạt động ngoại hối và hoạt động kinh doanh vàng”, do đó tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Tư pháp đã chỉnh lý khoản 1 Điều 206 theo hướng bổ sung các hành vi kinh doanh vàng, kinh doanh ngoại tệ trái phép.