Bức tranh quan hệ Trung - Mỹ dưới “triều đại” Donald Trump

	Ông Donald Trump cam kết sẽ từ bỏ kinh doanh
	Nước Mỹ có tân Tổng thống doanh nhân đầu tiên

Do những phát ngôn có phần cực đoan trong suốt chiến dịch tranh cử và sự thiếu kinh nghiệm trên chính trường nên khó đoán định ông Trump sẽ thực thi ra sao chính sách đối ngoại của Mỹ, nhất là đối với Trung Quốc, vốn là quốc gia có mối quan hệ phức tạp đối với Mỹ về cả chính trị lẫn thương mại. Giữa hai bên vừa có nhiều lợi ích chung, vừa có không ít mâu thuẫn mang tính nguyên tắc.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống đắc cử Hòa Kỳ Donald Trump

Ẩn số Trung Quốc

Trái với quan hệ Nga-Mỹ, sự liên quan giữa Trung Quốc và Mỹ nhiều hơn, khó có thể tách rời nhau, khiến cho hai bên vừa khó có thể trở thành đối tác thân thiết, vừa khó có thể hoàn toàn “đối đầu” với nhau. Nếu xem xét từ góc độ lịch sử ở tầm vĩ mô hơn, Tổng thống Barack Obama có thể được xem là tổng thống thân thiện nhất với Trung Quốc trong gần 20 năm qua.

Thời kỳ đầu tranh cử, ông Trump đã chỉ trích Trung Quốc không ít, nhưng thời kỳ hậu tranh cử lại tỏ ý xoa dịu, thậm chí còn nói một số lời tán dương. Việc ông Trump bất ngờ giành thắng lợi áp đảo trước bà Clinton có thể là kết quả mà Trung Quốc mong đợi, nhưng hiện nay đã trở thành thực tế ly kỳ nhất và có ý nghĩa nhất.

Là doanh nhân, giữa Trung Quốc và ông Trump thực ra từng có sự hợp tác lâu dài, ông và gia đình ở Mỹ thuộc “trường phái hiểu Trung Quốc”, một vị tổng thống như vậy sẽ xử lý một cách thiết thực hơn mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ (trong đó có cả hợp tác và bất đồng), và cho dù hợp tác hay bất đồng cũng đều dễ dàng đánh trúng điểm mấu chốt.

Mới đây, cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger bày tỏ lạc quan về các mối quan hệ giữa nước này với Trung Quốc dưới thời chính quyền sắp tới của Tổng thống đắc cử Trump. Ông Kissinger nêu rõ: "Khi một vị tổng thống mới cân nhắc tới lợi ích quốc gia Mỹ, ông ta sẽ đi đến kết luận rằng quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc là một yếu tố quan trọng".

Vị cựu Ngoại trưởng Mỹ cũng bày tỏ lạc quan về sự hợp tác Mỹ - Trung, thay vì đối đầu, trong chính quyền mới của Mỹ. Ông cảnh báo về sự nguy hiểm của cách tiếp cận đối đầu, nhấn mạnh rằng "nếu Trung Quốc và Mỹ xung đột thì cả thế giới sẽ bị chia rẽ".

Hiện nay, hợp tác Trung-Mỹ đang đứng trước thời cơ quan trọng và tiềm năng lớn. Trong cuộc điện đàm đầu tiên với Tổng thống đắc cử Trump, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nói rõ rằng hợp tác là lựa chọn đúng đắn duy nhất giữa hai nước. Đây là tín hiệu “hợp tác” rõ ràng nhất Trung Quốc đưa ra với Mỹ.

Thách thức phía trước

Đối với Trung Quốc, việc ông Trump tiến vào Nhà Trắng không phải là kết quả xấu nhất, song không có nghĩa là tương lai quan hệ Trung-Mỹ chỉ toàn “màu hồng”. Thậm chí, nhiều chuyên gia đánh giá rằng trong bốn năm tới, quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ phức tạp hơn nhiều, có nhiều thách thức hơn so với trước đây.

Về mặt chính trị, việc Tổng thống Mỹ đắc cử Trump tuyên bố "đang xem xét lại chính sách lâu nay của Mỹ đối với Đài Loan" đã gây ra phản ứng ngày càng mạnh mẽ từ phía Trung Quốc, báo hiệu về một sự gián đoạn nghiêm trọng có khả năng xảy ra trong mối quan hệ giữa hai cường quốc này.

Ông Trump đã phá vỡ tiền lệ ngoại giao của Mỹ kể từ năm 1979 khi thực hiện cuộc điện đàm với nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn hôm 2/12 vừa qua. Tiếp đó hồi đầu tuần này, ông còn cho biết có thể sẽ tận dụng vấn đề Đài Loan làm đòn bẩy để đạt được những lợi ích thương mại và các lĩnh vực khác trong quan hệ với Trung Quốc.

Động thái này có thể đẩy ông tiến gần tới cột mốc nguy hiểm là động chạm vào điểm cốt yếu của Trung Quốc, vốn không cho phép một sự công nhận chính thức đối với Đài Loan và luôn thách thức tuyên bố chủ quyền của Đài Loan. Một số quan chức Trung Quốc đã tỏ ra "vui mừng" trước việc ông Trump thắng cử, cho rằng nó đánh dấu chấm dứt sự thống trị của Mỹ trên thế giới và cho Trung Quốc cơ hội nắm lấy thế chủ động. Song động thái bất ngờ của ông Trump khi đưa vấn đề Đài Loan vào tâm điểm quan hệ với Trung Quốc đã chấm dứt niềm vui đó.

Còn xét về quan hệ thương mại, cho dù ông Trump công khai phản đối và nói “Không” với Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), vốn được xem là công cụ để Mỹ củng cố vai trò tại châu Á, song điều này không phải là “chìa cành ô liu” với Trung Quốc. Trong thời gian tranh cử, ông Trump công khai chỉ trích Trung Quốc thao túng tỷ giá đồng nhân dân tệ (NDT), bán phá giá hàng hóa của Trung Quốc, tuyên bố sẽ áp dụng các biện pháp nghiêm khắc hơn với Trung Quốc.

Ông Trump khác với những người tiền nhiệm khác thuộc đảng Cộng hòa, xu hướng dân túy của ông chắc chắn sẽ tăng thêm sự nghi ngờ và thù địch với Trung Quốc trong các vấn đề như thương mại, đầu tư, tài chính... Trong một số vấn đề, ông Trump buộc phải mềm mỏng, thậm chí là phải “bắt tay” với Trung Quốc, nhưng sẽ không thay đổi sự đề phòng và công kích Trung Quốc.

Washington sẽ lấy “an ninh quốc gia” làm vũ khí, tiến hành xem xét nghiêm khắc hơn đối với sự đầu tư của Trung Quốc. Ngoài ra, để đảm bảo địa vị không thể lung lay của đồng USD, Mỹ sẽ áp dụng các biện pháp kiềm chế đối với sự quốc tế hóa của đồng NDT, đồng thời lấy các lý do để đưa ra trừng phạt chống trợ cấp, chống bán phá giá.

Chính sách mới của Tổng thống đắc cử Mỹ chắc chắn sẽ làm đảo lộn các thế cân bằng vốn có của thế giới, song nó sẽ là một cơ hội để làm xuất hiện những lựa chọn thay thế ngoài Mỹ nhằm giải quyết các cuộc khủng hoảng quốc tế hay theo đuổi sự phát triển kinh tế mà không chịu ảnh hưởng của Mỹ hoặc các tổ chức thương mại và tài chính quốc tế. Do vậy, với sức mạnh kinh tế và quân sự ngày một gia tăng, Trung Quốc cũng đang tạo ra một sức ảnh hưởng đáng kể đối với Washington.