“Chấm phá” chính sách kinh tế của hai ứng viên Tổng thống Mỹ

	Hàng triệu người Mỹ sắp thoát nghèo
	Liệu Fed có quá thận trọng?
	Các ngân hàng Mỹ đối mặt rủi ro

Tối 26/9 theo giờ Bờ Đông (8h ngày 27/9 theo giờ Việt Nam), ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ Hillary Clinton và đối thủ Donald Trump bên phía đảng Cộng hòa đã bắt đầu cuộc tranh luận trực tiếp đầu tiên. Đây là một trong những sự kiện quan trọng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ.

Nielsen Media Research, một trong những công ty Mỹ nghiên cứu lĩnh vực truyền thông hàng đầu thế giới, thông báo có hơn 80 triệu người đã theo dõi cuộc tranh luận trực tiếp, đánh dấu mức kỷ lục về số người xem các cuộc tranh luận bầu cử Tổng thống Mỹ trên truyền hình từ trước tới nay.

Hai ứng viên Tổng thống Mỹ

Cuộc tranh luận Clinton – Trump trực tiếp đầu tiên

Tin tức cho hay, với bản lĩnh chính trị và kinh nghiệm 10 lần tham gia các cuộc tranh luận trực tiếp, cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đã mở màn bằng việc công kích quan điểm chính sách kinh tế của đối thủ.

Bà đặt câu hỏi liệu ông Trump sẽ đưa nền kinh tế Mỹ đi về đâu khi mà các công ty thuộc quyền sở hữu của tỷ phú này đã 4 lần tuyên bố phá sản và bản thân ứng viên Cộng hòa không nộp thuế liên bang trong nhiều năm, đồng thời thách thức đối thủ công khai hồ sơ thuế.

Bà nhấn mạnh quan điểm nếu trở thành tổng thống sẽ tăng thuế đối với tầng lớp trung lưu, nâng thu nhập tối thiểu của người lao động, thúc đẩy các kế hoạch tăng trưởng việc làm bền vững bằng những chương trình đầu tư dài hạn và thuê lao động mới, cũng như siết chặt quản lý các thị trường tài chính.

Đáp lại phát biểu của đối phương, ứng viên Donald Trump bày tỏ hoài nghi cam kết của đối thủ và yêu cầu cựu Ngoại trưởng Mỹ công khai 33.000 lá thư điện tử cá nhân. Chính khách Cộng hòa cho rằng người lao động Mỹ đang bị cướp việc làm, giảm thu nhập bởi những thỏa thuận thương mại yếu kém, trong đó có Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và nền kinh tế Mỹ đang gánh trên vai khoản nợ khổng lồ 20.000 tỷ USD.

Ông cũng khẳng định chủ trương cắt giảm thuế doanh nghiệp từ 39% hiện nay xuống còn 15% và thúc đẩy tăng trưởng việc làm bằng cách nới lỏng các quy định đối với khu vực tài chính-năng lượng, đồng thời hủy bỏ chương trình y tế Obamacare.

Cựu Ngoại trưởng Clinton cũng khéo léo “ghi điểm” trong mắt cử tri với màn tranh luận về chủ đề tương lai đất nước. Nếu như ông Trump tiếp tục tuyên bố sẽ đưa nước Mỹ “vĩ đại trở lại”, “hùng mạnh trở lại”, thì bà Clinton cho rằng tương lai nước Mỹ đang nằm trong tay cử tri và lá phiếu của họ sẽ quyết định người Mỹ có ngẩng cao đầu kiêu hãnh trong tương lai hay không.

Bà nhấn mạnh nước Mỹ phải nhanh chóng chấm dứt tình trạng phân biệt đối xử và bất bình đẳng đối với các sắc tộc thiểu số khi mà số công dân da màu bị các nhân viên thực thi pháp luật bắt giữ hoặc bắn chết cao hơn hẳn so với công dân da trắng; tình trạng quản lý súng đạt thiếu chặt chẽ cũng khiến số vụ xả súng ngày càng tăng. Trong khi ông Trump cho rằng nước Mỹ cần phải khôi phục trật tự xã hội và luật pháp.

Bà Clinton đánh giá an ninh mạng là một trong những thách thức lớn nhất đối với tổng thống tiếp theo của nước Mỹ. Ông Trump cáo buộc trong 8 năm Tổng thống Barack Obama cầm quyền, nước Mỹ đã đánh mất khả năng kiểm soát đối với Internet và an ninh mạng trở thành lĩnh vực dễ bị tổn thương.

Có thể tóm tắt chương trình hành động trong lĩnh vực này của bà Clinton như sau: Đầu tiên là tăng thuế thu nhập và thuế lợi nhuận đối với những người giàu, áp đặt mức trần đối với các khoản miễn giảm thuế, giảm thuế lợi nhuận đối với tài sản nắm giữ trong thời hạn dài. Đặc biệt, thuế đối với bất động sản được thừa kế được đề xuất tăng mạnh từ 40% lên 45%.

Thứ hai là tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng và giáo dục, hỗ trợ thêm cho những hộ gia đình có thu nhập thấp. Ba là tăng lương tối thiểu, tăng hỗ trợ cho giáo dục cao đẳng và đại học, thiết lập chế độ nghỉ đẻ được trả lương cho các cặp vợ chồng. Bốn là hỗ trợ và tiếp tục chính sách cho phép tăng nhập cư hợp pháp.

Trong lúc tỷ phú Mỹ Donald Trump lại đề xuất thu hẹp hệ thống thuế thu nhập từ bảy bậc xuống chỉ còn ba bậc lần lượt là 12%, 25% và 33%, so với mức thuế “trần” hiện nay là 39,6%; ủng hộ phương án cắt giảm thuế bất động sản thừa kế và thuế doanh nghiệp từ 35% xuống chỉ còn 15%. Về chi tiêu chính phủ, ứng viên của đảng Cộng hòa chú trọng vào chi tiêu cho quân đội và cơ sở hạ tầng, trong khi chi tiêu vào những hạng mục khác sẽ bị cắt giảm khoảng 1%/năm.

Liên quan đến vấn đề này, dư luận đã đặt ra câu hỏi rằng liệu những đối pháp nhằm cắt giảm chi tiêu của ông Trump có thể bù đắp cho sự thiếu hụt về ngân sách khi nguồn thu về thuế sụt giảm. Đối với các chính sách về nhập cư, tỷ phú Trump cam kết sẽ xây một bức tường ngăn cách tại biên giới Mỹ - Mexico, đồng thời đưa ra nhiều biện pháp để đảm bảo rằng nước Mỹ sẽ tăng gấp ba lần số người nhập cư bất hợp pháp bị trục xuất mà phạm tội hay có thị thực đã hết hạn.

Nhìn chung, các đề xuất của bà Clinton là có lợi cho việc làm và tăng trưởng chung. Việc tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng kích thích trực tiếp đến nền kinh tế và cải thiện hoạt động sản xuất lâu dài. Những đề xuất của bà Hillary Clinton về nhập cư sẽ cho phép tăng lượng lao động có chất lượng cho nước Mỹ, trong khi hỗ trợ học tập ở bậc trung học và đại học sẽ phải chi trả lâu dài để tạo ra nhiều nhân công được đào tạo. Việc tái phân bổ thu nhập giữa những gia đình có thu nhập cao với những gia đình có thu nhập thấp cũng được xem như một hành động kích thích.

Hiệu ứng về mặt kinh tế

Một phân tích do thuộc bộ phận phân tích của hãng xếp hạng tín nhiệm hàng đầu thế giới Moody‘s thực hiện đã đưa ra những kết luận đối với nước Mỹ đến năm 2020 nếu toàn bộ cương lĩnh của bà Clinton được thông qua so với chính sách hiện nay: Tạo thêm khoảng 3,2 triệu việc làm; tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) sẽ vượt 2,7% so với mức dự báo 2,3% hiện nay; lạm phát có thể tăng thêm 0,2% đạt mức 2,6%; lãi suất trái phiếu kho bạc thời hạn 10 năm sẽ tăng từ 0,6%, lên đến 4,6%; nợ công có thể tăng nhẹ nhưng chỉ số nợ/GDP giảm nhẹ (xuống 78%, tức giảm 0,7%) do tăng trưởng kinh tế mạnh.

Xét về tổng thể, kịch bản này đem lại lối thoát hấp dẫn cho những cử tri có thu nhập thấp và trung bình, đảm bảo một chiến thắng cho bà Hillary Clinton nếu tâm lý của các cử tri không quá bi quan.

Tuy nhiên, câu hỏi chính vẫn còn để ngỏ là làm cách nào bà Clinton, nếu đắc cử Tổng thống, có thể cho thông qua các đề xuất luật trong thực tế. Về vấn đề này, câu trả lời vẫn chưa rõ ràng cũng như cơ hội về một chiến thắng áp đảo có vẻ như rất hạn chế đối với cả hai ứng cử viên và các chia rẽ hiện này chủ yếu nằm trong chính sách của Mỹ.

Trong khi đó, hãng nghiên cứu kinh tế Oxford Economics đã cảnh báo nếu ứng viên Donald Trump đắc cử vào tháng 11 tới, kinh tế Mỹ có thể thiệt hại 1.000 tỷ USD sau nhiệm kỳ tổng thống của ông này.

Theo Oxford Economics, các chính sách của ông Donald Trump, bao gồm nhiều biện pháp bảo vệ thương mại, giảm thuế, trục xuất hàng loạt người nhập cư bất hợp pháp, có thể dịu bớt trong các cuộc đàm phán với Quốc hội nhưng vẫn có thể gây ra các kết quả đảo ngược. Oxford Economics nhận định nếu ông Trump có thể khiến những chính sách kể trên được thông qua, hậu quả có thể rất lớn với việc GDP của Mỹ bị "tước đi" 5%, đồng thời làm tổn thương đà phục hồi kinh tế trên toàn cầu.

Kịch bản dễ xảy ra nhất dường như là bà Clinton sẽ giành được Nhà Trắng, đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát Hạ viện, còn Thượng viện được chia đều cho cả hai đảng với lợi thế nghiêng về đảng Dân chủ. Đó sẽ là lần đầu tiên trong lịch sử từ một thế kỷ qua đảng của Tổng thống mới đắc cử không nắm quyền kiểm soát ở Quốc hội. Trong trường hợp bế tắc tại Washington, tình hình hiện nay sẽ hầu như không thay đổi, điều đó sẽ được thể hiện qua việc tiếp tục tăng trưởng kinh tế vừa phải, thiếu những thay đổi triệt để trong tương lai.

Quan điểm của bà Hillary Clinton vẫn còn chưa rõ ràng trong lĩnh vực trao đổi thương mại quốc tế. Là người từ lâu ủng hộ tự do trao đổi, ứng viên Clinton từng hứa hẹn sẽ thay đổi các Hiệp định TPP và Hiệp định Đối tác thương mại và đầu tư xuyên Đại Tây Dương (TTIP), tìm cách lôi kéo những người ủng hộ Thượng nghị sĩ Bernie Sanders và hạn chế sự ủng hộ đối với ông Donald Trump trong vấn đề này.

Chủ đề này cũng như cải cách thuế đối với các tập đoàn là vấn đề ít được bà Hillary Clinton đề cập đến, đó cũng là điều mà đảng Cộng hòa và bà Hillary Clinton có thể tìm được thỏa thuận về mặt lý thuyết, phản ánh ý kiến chung cho rằng các lợi thế của tự do trao đổi được phân bổ bất bình đẳng. Trên thực tế, một chính sách thương mại mới của Mỹ có thể có tác động đáng kể lên nền kinh tế thế giới cũng như các chiến lược đầu tư.