Châu Âu bãi bỏ hạn ngạch sản xuất sữa

Các tổ chức công đoàn đang lo ngại giá các sản phẩm sữa sẽ giảm mạnh vì nguy cơ sản xuất thừa. Các nhà sản xuất hy vọng bù lỗ bằng việc đẩy mạnh xuất khẩu và tăng nhanh số lượng hàng bán ra. Tuy nhiên, không thể mở rộng thị trường tiêu thụ sang nước Nga, vì ở đấy lệnh cấm vận vẫn còn hiệu lực, và giá cả, ngược lại, sẽ tăng.

Các cơ sở sản xuất sữa nhỏ ở châu Âu có nguy cơ biến mất

Lịch sử điều chỉnh trong ngành sữa châu Âu bắt nguồn từ thời hậu chiến. Lúc bấy giờ, khu vực này đứng trước vấn đề bảo đảm tự túc lương thực. Người ta đã xây dựng các chương trình hỗ trợ và khuyến khích nông nghiệp, nhưng sau vài thập kỷ, châu Âu đối mặt với vấn đề sản xuất thừa sữa và các sản phẩm sữa. Kết quả là năm 1984, các cường quốc châu Âu thỏa thuận áp dụng hạn ngạch để cân bằng cầu và cung trên thị trường sữa.

Hiện nay, các nhà lập pháp châu Âu tin tưởng rằng, ngành sữa sẵn sàng bãi bỏ hạn ngạch và sẽ không xẫy ra sự nhảy vọt trong sản xuất sữa. Chính quyền Đức - nhà sản xuất sữa và sản phẩm sữa lớn nhất châu Âu (31 tấn/năm), cho rằng đó là quyết định đúng đắn: sự gia tăng dân số trên hành tinh dẫn tới gia tăng nhu cầu thực phẩm, trong đó có sữa.

Bộ trưởng Bộ nông nghiệp Đức Christian Schmidt đánh giá tích cực những kết quả có thể xẫy ra đối với các nhà sản xuất: “Việc giảm bớt mức độ can thiệp của chính quyền vào ngành phản ánh tình hình thực tế hiện nay và tạo nhiều cơ hội hơn cho hệ thống xuất khẩu”. Ông Aleksandr Enton, Tổng thư ký Hiệp hội các nhà sản xuất sữa châu Âu European Dairy Association (EDA) nhất trí với bộ trưởng nông nghiệp Đức.

“Kỷ nguyên hạn ngạch sữa đã kết thúc - thêm một bước tiến nữa trên con đường định hướng thị trường phù hợp với chương trình phát triển nông nghiệp. Bước đi này là kết quả của một quá trình được bắt đầu từ năm 2003. Khu vực sản phẩm sữa, các chủ trại và các công ty sản xuất đã sẵn sàng cho sự đổi mới này”, ông Enton chia sẻ.

Nhưng dù sao, các chủ trại châu Âu cũng cảm thấy lo ngại rằng việc bãi bỏ hạn ngạch sẽ dẫn tới sự nhảy vọt trong sản lượng, mà điều đó đến lượt mình, sẽ ảnh hưởng tới việc giảm giá các sản phẩm sữa và sẽ dẫn tới cuộc khủng hoảng nặng nề trong ngành. Ông Romuald Schaber, lãnh đạo một trong những tổ chức công đoàn các nhà sản xuất sữa, Chủ tịch hãng European Milk Board (EMB) tin chắc rằng sẽ bùng nổ một cuộc khủng hoảng mới vì “sự sụt giá mãn tính tất yếu”.

Đại biểu Nghị viện châu Âu từ đảng “xanh” José Bové cảnh báo rằng “việc bãi bỏ hạn ngạch sẽ mang lại tai họa cho các chủ trại bình thường”.

Ngành sữa mới bắt đầu phục hồi cách đây không lâu từ cuộc khủng hoảng lần trước, còn việc dỡ bỏ hạn ngạch có thể kìm hãm quá trình này, ông Rob Harrison, Chủ tịch Hiệp hội điền chủ Anh National Farmers Union (NFU) cảnh báo. Những người tham gia thị trường sữa cần phải “hành động một cách có trách nhiệm và với tinh thần tập thể”, cũng như tiến hành hoạt động “phù hợp với những điều kiện thị trường sẵn có”, NFU kêu gọi.

Theo ông Romuald Schaber, các cơ sở sản xuất sữa nhỏ ở châu Âu có nguy cơ biến mất. Ông rút ra kết luận này khi quan sát quá trình phát triển ngành sữa ở Thụy Sỹ, nơi đã áp dụng hạn ngạch tương tự trước năm 2009. 6 năm sau khi bãi bỏ hạn ngạch, số lượng nhà sản xuất sữa Thụy Sỹ giảm đi 1/4. “Tại sao sao điều đó lại không xẩy ra với chúng ta cơ chứ?”- ông Schaber thắc mắc.

Các nhà sản xuất Phần Lan cũng lo ngại một cuộc khủng hoảng tiếp theo trong ngành sữa. Hơn nữa, những biện pháp chống cấm vận của Nga càng gây thêm bất lợi đối với các nhà sản xuất sữa. Ngành sản xuất sữa ở châu Âu, đặc biệt là ở các nước Scandinavia và Baltic, chịu nhiều tổn thất từ việc Nga áp dụng cấm vận thực phẩm năm 2014.

Các số liệu thống kê từ báo cáo của Hội đồng châu Âu (EC) cho biết, ở châu Âu, giá sữa tươi giảm gần 20%. Tỷ lệ giảm giá lớn nhất được ghi nhận ở các nước Baltic. Ở Latvia, Litva và Estonia, giá sữa chưa khử trùng giảm tới 40%.

Năm 2014, Hội đồng châu Âu ghi nhận sản lượng sữa bột không có chất béo tăng 22,5%, năm nay, theo dự báo của EC, chỉ số tăng vẫn sẽ tiếp tục. Việc nước Nga áp dụng các biện pháp cấm vận đối với sản phẩm nông nghiệp châu Âu buộc các nhà sản xuất tìm kiếm những thị trường tiêu thụ mới, ông Cheslav Sikirsky, Chủ tịch ủy ban nông nghiệp của nghị viện Ba Lan nhận xét.

Những đối tác lớn trên thị trường sản phẩm sữa hy vọng vào việc tăng xuất khẩu, cụ thể, vào nhu cầu sữa ngày càng tăng ở các nước khu vực châu Á. Trước hết là Trung Quốc, nơi vào năm 2008, đã xẩy ra vụ bê bối về sữa bột trẻ em bị nhiễm bẩn làm 6 người chết và hơn 300.000 người phải nhập viện.

Từ đó đến nay, các nhà sản xuất Trung Quốc, đặc biệt các nhà sản xuất thực phẩm cho trẻ em, thích mua sản phẩm của các nhà cung cấp châu Âu, vì coi họ đáng tin cậy hơn trong vấn đề bảo đảm chất lượng. Theo số liệu của Bộ trưởng nông nghiệp Đức, năm ngoái, nhu cầu về sản phẩm sữa của Đức trên thị trường Trung Quốc tăng ở mức kỷ lục 70%.

Ở nước Nga, lệnh cấm vận vẫn có hiệu lực nên không thể hy vọng vào thị trường nước này. Trong khi đó, ở Nga giá sữa tươi đang có xu hướng tăng. Theo số liệu của cục thống kê Nga, năm 2015 giá sữa tươi tăng trung bình từ 6-7%. Giá sữa đã khử trùng tăng 14%, bơ – 10,1%, pho mát – 16,6%.