Cơ chế một cửa: Chỉ kết nối nếu mất ít quyền lợi?

	Chỉ còn cửa cho cải cách thực chất
	DN nội bước tới, DN ngoại cũng cần xích lại
	Cải thiện môi trường kinh doanh: Thách thức nằm ở chính mình

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo như vậy tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về “Thúc đẩy Cơ chế một cửa quốc gia (NSW), Cơ chế một cửa ASEAN (ASW) và tạo thuận lợi thương mại” diễn ra ngày 24/7 tại Hà Nội.

Việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN bước đầu đã mang lại những hiệu quả to lớn trong công tác cải cách hành chính

Bất cập còn quá nhiều

Trên thực tế, trong 4 năm qua số mặt hàng phải kiểm tra đã giảm từ 82.000 xuống còn 78.000, tương đương cắt giảm khoảng 4.000 mặt hàng, đây là một con số lớn.

Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới, thời gian thông quan cho mỗi lô hàng hóa xuất khẩu đã giảm được 3 giờ và hàng nhập khẩu giảm được 6 giờ, chi phí thông quan trực tiếp tại cửa khẩu cho 1 lô hàng giảm 19 USD. Nhờ đó, tính tới cuối năm 2017, đã tiết kiệm được 205 triệu USD.

Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng một số nơi chỉ cắt giảm số nhóm thủ tục có ít mặt hàng, còn một số nhóm có nhiều mặt hàng thì không cắt giảm. Vì thế, dù các bộ báo cáo đã cắt giảm phần lớn nhóm thủ tục, nhưng thực chất chưa chắc đã đạt mục tiêu vì số mặt hàng trong nhóm đó rất ít.

Rồi có mặt hàng bị nhiều bộ kiểm tra, hoặc chịu nhiều sự kiểm tra của vài ba đơn vị của cùng một Bộ...

Các DN và cơ quan khảo sát độc lập vẫn phản ánh việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia chưa đi vào thực chất vì khi thực hiện một số thủ tục thông qua cơ chế một cửa quốc gia, bên cạnh việc gửi hồ sơ điện tử, tình trạng các DN được yêu cầu phải xuất trình hồ sơ, chứng từ giấy còn diễn ra khá phổ biến.

Việc kết nối cơ chế một cửa hiện nay đang theo hướng những thủ tục nào mất ít quyền lợi thì kết nối, còn những thủ tục nào mất nhiều quyền lợi thì không kết nối.

“Việc thực thi công vụ hoặc sửa đổi văn bản giảm gánh nặng cho DN đâu đó vẫn có bất cập… Chúng tôi muốn làm ăn chân chính, chỉ khi có năng lực cạnh tranh khỏe mới cạnh tranh được. Các nước liên tục vận động trong khi nỗ lực một số bộ ngành ở nước ta lại bị kéo lại”, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP) phát biểu tại hội nghị.

Nỗi buồn lớn hơn của DN, của các hiệp hội và cụ thể là của VASEP đó là hiệp hội càng tích cực đóng góp ý kiến thì cơ quan chức năng càng ngại tham khảo ý kiến của hiệp hội.

"Cải cách có thể có tác động rất lớn, nhưng lâu nay chúng ta lại làm rất chậm nên tôi hy vọng sẽ có sự thay đổi để hoàn tất cải cách", Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, TS. Nguyễn Đình Cung, phát biểu. Vì thế, dù đã có những cải cách khiến DN mừng rơi nước mắt, nhưng so với mục tiêu thì kém xa.

Chuyển mạnh sang hậu kiểm

Tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Ủy Ban chỉ đạo quốc gia về ASW, NSW và tạo thuận lợi thương mại đánh giá các bộ, ngành, nhất là Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan, đã có nhiều nỗ lực và thực hiện được một khối lượng công việc lớn liên quan đến thực hiện NSW, ASW và kiểm tra chuyên ngành.

Việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN bước đầu đã thực sự mang lại những hiệu quả to lớn trong công tác cải cách hành chính. DN không còn phải trực tiếp làm việc với từng cơ quan nhà nước để hoàn thành các thủ tục hành chính, nhờ đó giảm được chi phí, thời gian, rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa. Tuy nhiên, các bộ, ngành triển khai thực hiện các thủ tục hành chính qua cơ chế một cửa quốc gia chưa phải là cao.

Sức ép của chỉ tiêu cắt giảm 50% thủ tục kiểm tra chuyên ngành, 50% điều kiện kinh doanh và kết nối NSW còn rất lớn. Mục tiêu năm nay sẽ kết nối 251 thủ tục của các bộ ngành trên cổng một cửa quốc gia nhưng theo báo cáo mới nhất của Bộ Tài chính, đến 15/7/2018, tổng số thủ tục kết nối NSW mới đạt 53 thủ tục, tương đương 21%.

Bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận, việc triển khai NSW, ASW và kiểm tra chuyên ngành còn nhiều tồn tại, hạn chế. Theo phản ánh của các DN, việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia vẫn chưa đi vào thực chất. Khi thực hiện một số thủ tục vẫn ở tình trạng “nửa vời”, bên cạnh việc gửi hồ sơ điện tử, DN vẫn bị yêu cầu phải xuất trình hồ sơ, chứng từ giấy.

Tại hội nghị, Thủ tướng biểu dương sự cố gắng tích cực của Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) với tư cách vừa là Cơ quan thường trực của Ủy ban Chỉ đạo quốc gia 1899 đã có đóng góp tích cực vào việc triển khai thực hiện NSW, ASW và tạo thuận lợi thương mại; ghi nhận, biểu dương sự quyết tâm của các bộ: Công Thương, Giao thông - Vận tải, Khoa học và Công nghệ, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế trong việc phối hợp với Bộ Tài chính.

Thủ tướng nói: “Bộ, ngành nào không được biểu dương hôm nay tức là bộ, ngành đó còn gây phiền hà cho sản xuất, kinh doanh, chưa thực hiện tốt chủ trương mà Chính phủ giao cho các ngành”.

Nhấn mạnh tinh thần chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, phải ban hành các quy chuẩn, tiêu chuẩn đánh giá minh bạch và công khai, không ôm giữ những điều kiện không cần thiết để giải phóng sức sản xuất, Thủ tướng yêu cầu các cấp, các ngành tiếp tục quan tâm chỉ đạo các trụ cột trong cải cách, tập trung khắc phục các bất cập mà hội nghị nêu ra.

“Tôi yêu cầu các ngành, các cấp phải cộng tác chung tay cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh tốt hơn nữa, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hỗ trợ thúc đẩy phát triển và tăng trưởng bền vững, đặc biệt thực hiện tốt Nghị quyết 01 và 19 của Chính phủ”, Thủ tướng chỉ đạo.

Theo đó, yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương trình dự thảo Nghị định và Kế hoạch hành động của Chính phủ thúc đẩy NSW, ASW, tạo thuận lợi thương mại và phải đề xuất cải cách mang tính đột phá sâu rộng hơn, hiệu quả hơn, thiết thực hơn, đặc biệt công tác quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu để tháo gỡ các tồn tại, bất cập, góp phần thúc đẩy xuất nhập khẩu, giao thương quốc tế và khu vực. Đây chính là động lực cho tăng trưởng kinh tế.