Đảm bảo sinh kế lâu bền
Khi tái canh cà phê đi vào đời sống | |
Cho Tây Nguyên thêm xanh | |
Tái canh cà phê: Nhìn từ bức tranh Lâm Đồng |
Gieo mầm xanh cho vùng đất già cỗi
Theo Đề án tái canh cà phê các tỉnh vùng Tây Nguyên giai đoạn 2014-2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, tới đây sẽ trồng và ghép cải tạo khoảng 120.000 ha cà phê trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên. Trong đó trồng tái canh khoảng 90.000 ha, ghép cải tạo khoảng 30.000 ha. NHNN cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), các địa phương đã cùng bắt tay vào cuộc ngay khi Đề án được phê duyệt bởi cà phê là một trong những cây trồng mà nhiều hộ dân Tây Nguyên chọn để xoá đói giảm nghèo.
Agribank gia tăng tính chủ động, tích cực trong việc điều chuyển nguồn vốn cho khu vực Tây Nguyên |
Xác định là kênh cấp vốn chủ lực đối với lĩnh vực nông nghiệp nông thôn nói chung, và tái canh cà phê nói riêng tại khu vực Tây Nguyên, các chi nhánh Agribank ngay lập tức nhập cuộc, triển khai đồng loạt niêm yết công khai về điều kiện, thủ tục, lãi suất và mức cho vay.
Để tạo sợi dây kết nối bền chặt giữa NH và khách hàng, các chi nhánh Agribank tại khu vực Tây Nguyên đã phối hợp với chính quyền cấp huyện, xã, các cấp hội, đoàn thể chính trị, các cơ quan truyền thông địa phương tổ chức các hội nghị cấp huyện, liên xã để tuyên truyền, phổ biến rộng rãi chương trình cho vay tái canh cà phê; quy trình, thủ tục, bộ hồ sơ cho vay…
Mô hình tái canh cà phê của gia đình ông Nguyễn Văn Huynh, 61 tuổi, thôn 3, xã Eadar, huyện Eaka, Đắk Lắk là một trong rất nhiều hộ thành công từ nguồn vốn Agribank. Với nguồn vốn vay 70 triệu đồng từ Agribank chi nhánh Đắk Lắk, ông Nguyễn Văn Huynh đã mạnh dạn tái canh 1 héc ta cà phê từ tháng 8/2015. Sau hơn 1 năm chăm bẵm, ông đã bắt đầu thu bói vụ đầu tiên từ vườn cà phê tái canh của mình.
“Hạt cà phê vối giống mới này to hơn cả quả cà phê giống cũ, hiện đang có kế hoạch tái canh thêm cà phê. Nếu nguồn thu từ chăn nuôi đàn dê 12 con, 5 con bò và đàn lợn tiếp tục ổn định thì năm sau ông sẽ lên kế hoạch tái canh nốt 1,6 ha cà phê đang nhận khoán”, ông Huynh cho biết.
Không chỉ các hộ nông dân mà rất nhiều DN như Công ty TNHH MTV Cà phê Phước An, Công ty TNHH MTV Cà phê 52… tại các tỉnh khu vực Tây Nguyên “phất lên” từ nguồn vốn đầu tư của Agribank. Chỉ tay vào những vạt cà phê xanh tốt, ông Dương Kim Nhung, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Cà phê Phước An, huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk khoe, để có được cơ ngơi như bây giờ là nhờ có sự hỗ trợ đắc lực của Agribank.
“Công ty chúng tôi có quan hệ tín dụng với NH ngay từ lúc mới thành lập. Tuy thời gian qua, ngành cà phê trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm có lúc cà phê đạt 50.000-60.000 đồng/kg, nhưng cũng có lúc chỉ còn 4.000 đồng/kg. Mặc dù vậy, công ty và NH vẫn hợp tác chặt chẽ với nhau. Nhờ đó, công ty vẫn trụ vững và trở thành một trong những DN chế biến cà phê ướt lớn nhất cả nước. Doanh thu hàng năm của công ty đạt hơn 300 tỷ đồng, 95% sản phẩm xuất khẩu ra thị trường thế giới với những địa chỉ khó tính của EU, Singapore, Hàn Quốc, Nga, đặc biệt là Nhật”, ông Nhung phấn khởi chia sẻ.
Với uy tín và hiệu quả kinh doanh, Agribank đã cấp hạn mức cho công ty lên tới 82 tỷ đồng nhưng dư nợ hiện tại của Công ty Cà phê Phước An tại Agribank 75 tỷ đồng. Hay như Công ty TNHH MTV Cà phê 52, tỉnh Đắk Lắk có 72 ha cà phê tái canh đã bước sang tháng tuổi thứ 7 và đã được Agribank chi nhánh Đắk Lắk cho vay theo gói tín dụng hỗ trợ tái canh cà phê của Chính phủ. Trong năm 2017, Công ty sẽ tiếp tục trồng tái canh 130 ha. “Hy vọng, sang năm 2018, 72 ha cà phê tái canh sẽ cho vụ thu bói đầu tiên với nhiều kỳ vọng khả quan từ giống cà phê năng suất chất lượng cao TRS1”, lãnh đạo công ty bày tỏ.
Đảm bảo tính bền vững của chính sách
Với sự đồng hành tích cực của Agribank, nhiều mô hình sản xuất như gia đình ông Huynh, các doanh nghiệp cà phê như Phước An, MTV Cà phê… đang góp phần làm khởi sắc “bức tranh” kinh tế hộ tại Tây Nguyên, đưa cây cà phê thực sự hồi sinh, từng bước nâng cao giá trị của cà phê Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Tuy nhiên để thực hiện tái canh cho diện tích cà phê hiệu quả, bền vững vẫn cần phải tháo gỡ nhiều vướng mắc để đảm bảo sự đồng bộ chính sách, không chỉ riêng nguồn vốn tín dụng. Cách làm cũ, không đổi mới tư duy là một trong những vướng mắc, mà theo nhiều đánh giá không dễ dàng thay đổi của người dân.
Trên thực tế, đối với các hộ trồng cà phê, đa số diện tích cây cà phê trồng sau năm 1990, năng suất, sản lượng đang còn cao, nên họ chưa có nhu cầu tái canh. Mặt khác, thời gian vừa qua, giá cà phê bấp bênh ảnh hưởng đến tâm lý người dân. Trong khi đó, giá các loại cây khác như hồ tiêu, cây bơ lại đang rất cao. Xét về hiệu quả kinh tế chắc chắn hơn so với đầu tư cây cà phê. Do đó, người dân chọn phương án trồng mới cây tiêu, bơ hoặc trồng xen hồ tiêu, bơ trên diện tích cà phê già cỗi hơn là thực hiện tái canh cà phê.
Chưa kể đa số diện tích cà phê cần tái canh chủ yếu nằm ở các hộ dân độc canh cây cà phê, vườn cà phê là nguồn thu nhập chính của gia đình nhưng theo quy trình tái canh có 2 năm cải tạo đất và 3 năm kiến thiết. Như vậy, thu nhập hộ nông dân sẽ bị gián đoạn ít nhất 5 năm, ảnh hưởng đến đời sống của hộ nông dân.
Khó khăn nữa là tài sản trên đất của nông dân (nhà cửa, vườn cà phê) chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, dẫn đến việc xác định giá trị tài sản bảo đảm và thực hiện hợp đồng thế chấp rất khó khăn. Ngoài ra còn có các nguyên nhân khác gây khó khăn cho việc cấp tín dụng của NH.
Đơn cử như người dân thường không thích nhận vốn giải ngân từng lần theo tiến độ dự án tái canh mà muốn giải ngân một lần. Hầu hết các hộ dân có nhu cầu vay vốn tái canh cà phê đều đang có dư nợ và thế chấp tài sản bằng vườn cây cà phê tại NH. Cung cấp hóa đơn chứng từ đối với hộ nông dân cũng là một khó khăn lớn. Vì hầu hết hộ nông dân giao dịch mua bán tại các đại lý quen đều không lấy hóa đơn. Một số hộ xin vay vốn tái canh cà phê nhưng cây cà phê đã trồng mới được một đến hai năm. Điều này gây khó khăn cho NH trong việc xác định hộ này có tái canh cà phê theo đúng quy trình hay không…
Còn đối với DN nhất là DNNN có nhu cầu tái canh cà phê rất lớn nhưng khó tiếp cận nhu cầu vốn vay do vốn tự có không đủ tham gia thực hiện dự án theo quy định. Bên cạnh đó, quy trình tái canh theo quy định của Bộ NN&PTNT còn những bất cập, chưa sát với thực tế, như vướng mắc về thời gian luân canh, về phân tích mầm bệnh, tuyến trùng trong đất và quy định về giống cây cà phê. Việc xác định diện tích tái canh cà phê, diện tích xen ghép cải tạo; xác định diện tích tái canh ở các mức độ khác nhau (diện tích không phải luân canh, luân canh 1 năm, 2 năm) để lập cơ sở dữ liệu cho tái canh còn lúng túng ở các địa phương…
Vì vậy, để chương trình tái canh cà phê thực sự hiệu quả cùng với sự vào cuộc của ngành NH, rất cần sự vào cuộc, sự hỗ trợ của địa phương cũng như các ngành các cấp trong việc hỗ trợ người dân các sinh kế ngắn hạn tạo nguồn thu trong giai đoạn tái canh cà phê.
Thêm vào đó, trong bối cảnh tình hình hạn hán tại Tây Nguyên rất nghiêm trọng, Bộ NN&PTNT cần cân nhắc đưa nội dung cho vay đầu tư tưới nước tiết kiệm khi Bộ sửa đổi Quyết định 68/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Với mong muốn góp phần đưa cà phê thực sự trở thành đòn bẩy phát triển kinh tế Tây Nguyên trong dài hạn, lãnh đạo Agribank cho biết, NH gia tăng tính chủ động về nguồn vốn, cùng ngành NH tích cực trong việc điều chuyển nguồn vốn cho khu vực Tây Nguyên, đồng thời tìm giải pháp có tính cởi mở, tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn cho DN, giúp DN có khả năng tiếp cận vốn được nhanh hơn, gia tăng thêm sức cạnh tranh…
Sau 4 năm triển khai phát triển ngành cà phê theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Agribank đã cho 12 tổ chức, 5.704 khách hàng là hộ gia đình, cá nhân vay trồng tái canh cây cà phê với tổng diện tích là 10.436 ha và dư nợ là 738 tỷ đồng. |