Dấu ấn một cung đường

	Về nơi nguồn cội
	Về người chiến sĩ ngân tín
	Nhà ngân hàng Lê Viết Lượng

Năm 2016 đã nhịp những bước đi đầu tiên với khá nhiều tín hiệu khởi sắc mà bệ phóng sau lưng là cả hành trình lịch sử 65 năm rộng dài mang thật nhiều dấu ấn của ngành Ngân hàng. Trong đó, 2011-2015 là một trong những giai đoạn được giới chuyên gia đánh giá là khó khăn, thách thức nhất nhưng cũng là giai đoạn gặt hái được khá nhiều thành công đáng ghi dấu.

Đó cũng là giai đoạn gắn với nhiệm kỳ 5 năm của nguyên Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình. Còn nhớ, thời điểm khi ông vừa nhậm chức (8/2011), vị trí Thống đốc ngay lập tức đã trở thành “ghế nóng” trước một loạt áp lực. Mà theo nhận định của TS.Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương: “Khó khăn chưa từng thấy, khó khăn đến mức chính các chuyên gia kinh tế, các nhà khoa học cũng không lường hết”.

Nhìn ra thế giới, thấy đặc những mảng đen, nào khủng hoảng nợ công châu Âu, nào suy thoái kéo dài của cả nền kinh tế các quốc gia phát triển và mới nổi, nào các bất ổn chính trị tại nhiều khu vực…

Ngoảnh vào trong nước, gặp phải những bất ổn kinh tế vĩ mô, lạm phát cao, ngân sách thâm hụt lớn, bất động sản đóng băng… Hệ thống ngân hàng ở tình trạng gần như khó kiểm soát được: nợ xấu lên đến 17% đe dọa an toàn hệ thống; thanh khoản khủng hoảng; tỷ giá, giá vàng như con ngựa bất kham khó điều chỉnh; hoạt động của các NHTM vô cùng khó khăn, rủi ro và dễ bị tổn thương; nhiều TCTD quy mô nhỏ ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự thị trường…

Tất cả như cùng “bắt tay” để tạo nên những hiệu ứng dây chuyền lớn, gây ảnh hưởng nặng nề đến cỗ máy hoạt động của nền kinh tế nói chung và hệ thống Ngân hàng Việt Nam nói riêng.

Có lẽ, chưa bao giờ hai từ “Ngân hàng” lại hao tốn nhiều tâm lực của báo giới, doanh nghiệp, các chuyên gia kinh tế… như thời điểm năm 2011. Từ nghị trường của Quốc hội đến quán nước vỉa hè, từ những nhà điều hành kinh tế vĩ mô đến người dân bình thường nhất, những tranh biện về các vấn đề của ngành Ngân hàng như: lãi suất, thanh khoản, tỷ giá đã trở thành tâm điểm nóng, luôn được đưa ra mổ xẻ, đàm luận.

Trên diễn đàn Quốc hội, hầu như kỳ họp nào, ngành Ngân hàng cũng nhận được rất nhiều câu hỏi chất vấn của các đại biểu. Thậm chí, người đứng đầu Ngành đã từng phải nhận tín nhiệm ở mức thấp so với các vị bộ trưởng khác thời bấy giờ. Niềm tin của công chúng đối với hệ thống ngân hàng có lúc bị sụt giảm nghiêm trọng.

Những tưởng trong một bối cảnh đậm tông màu xám như thế, thật khó để có thể “điểm danh” cái gọi là “thành công” khi nhìn lại hành trình 5 năm vượt dốc. Nhưng không, lửa thử vàng, gian nan thử… bản lĩnh. Với độ “sắc” và “nhạy” trong tư duy và hành động, với phương cách điều hành quyết liệt, linh hoạt, hiệu quả, với sự tự tin và quyết đoán, bằng một loạt các giải pháp đồng bộ mà Ban Lãnh đạo NHNN đưa ra, kiên trì thực hiện, đến nay, các vấn đề tồn tại về cơ bản đã được giải quyết.

Năm 2015, chúng ta vừa chứng kiến nền kinh tế Việt Nam đã tiếp tục duy trì được đà phục hồi tích cực với mức tăng trưởng kinh tế cả năm đạt mức 6,68%; lạm phát tiếp tục duy trì ở mức thấp (dưới 1%); xuất, nhập khẩu tiếp tục tăng trưởng khá; vốn FDI đăng ký và giải ngân tăng mạnh; tín dụng tăng trưởng khả quan; thị trường bất động sản có chuyển biến tích cực; môi trường kinh doanh cải thiện đáng kể…

Chủ tịch BIDV Trần Bắc Hà – lãnh đạo một trong những NHTM Nhà nước lớn của Việt Nam đánh giá: Có thể nói, hoạt động ngành Ngân hàng năm 2011 và 2015 là 2 bức tranh hoàn toàn khác nhau, một bên là khó khăn vướng mắc còn một bên là tích cực khả quan; một bên là hỗn loạn, rủi ro còn một bên là trật tự ổn định. Thanh khoản thị trường từ chỗ thiếu hụt trầm trọng, “ăn đong” sang đến những năm sau đã được đảm bảo, thậm chí trở nên dồi dào.

Mặt bằng lãi suất cho vay cũng đã giảm mạnh từ mức trung bình 17-18%/năm thời điểm cuối năm 2011 xuống còn mức 7-9%/năm đối với kỳ hạn ngắn và 9,5-11%/năm đối với trung dài hạn hiện nay, thậm chí với các lĩnh vực ưu tiên lãi suất chỉ còn 6-7%/năm áp dụng cho ngắn hạn và 9-10,5%/năm với trung và dài hạn. Mặt bằng lãi suất chỉ còn bằng khoảng 40% mức lãi suất vào nửa cuối năm 2011 và thấp hơn giai đoạn 2005-2006.

Nợ xấu - vấn đề vô cùng nan giải, vốn được xem là “cục máu đông” gây ách tắc cho nền kinh tế - cũng đã bước đầu được xử lý. Từ mức 17,43% năm 2012 thì đến tháng cuối năm 2015, tỷ lệ này chỉ còn 2,72%. Tái cơ cấu hệ thống các TCTD cũng có thể được xem là một trong những thành công nhất của ngành Ngân hàng.

Tính đến hết năm 2015, toàn hệ thống đã giảm 17 TCTD. Những con số có vẻ khô khan này nhưng đằng sau đó là cả một quá trình xử lý vô cùng phức tạp. Bởi nó liên quan đến vấn đề mua bán, sáp nhập, hợp nhất, mà con người là nhân tố trung tâm. Sự thành công trong tái cơ cấu đã góp phần đẩy lùi những rủi ro bất ổn trên thị trường và quan trọng hơn, quá trình xử lý đã diễn ra an toàn, không gây tác động tiêu cực đến hệ thống.

Điều đáng nhấn mạnh là, trong 3 nhiệm vụ tái cơ cấu thì so với tái cơ cấu đầu tư công và tái cơ cấu DNNN, tái cơ cấu các TCTD được đánh giá là thành công nhất. Bởi, nếu 2 nhiệm vụ đầu có đặc tính sở hữu giữa nhà nước với nhà nước thì đối với nhiệm vụ số 3, nó mang tính đa chiều, phức tạp hơn nhiều; nó liên quan đến vấn đề sở hữu chéo, lợi ích nhóm, đầu cơ trên thị trường…. Đây là những vấn đề đã tồn tại từ lâu, tuy nhiên đến nay mới được xử lý kiên quyết, mạnh mẽ và thu được kết quả bước đầu.

Cùng với đó, trật tự thị trường cũng đã được thiết lập lại. Nếu như trước đây trên thị trường ngoại hối, vàng, mỗi khi có biến động là lập tức diễn ra cạnh tranh thiếu lành mạnh giữa các ngân hàng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế, thì đến nay, tất cả đã được nằm trong “tầm ngắm” của nhà quản lý.

Và bằng chứng thuyết phục hơn là, lần đầu tiên, trong suốt nhiệm kỳ 5 năm của Thống đốc, trong phiên chất vấn các thành viên Chính phủ của kỳ họp Quốc hội tháng 12/2015 vừa rồi, ngành Ngân hàng đã không nhận được câu hỏi nào từ các đại biểu. Điều đó cho thấy, niềm tin của Quốc hội, cử tri cả nước và người dân vào điều hành chính sách tiền tệ của NHNN, của hệ thống ngân hàng ngày càng được nâng cao, những thành quả mà ngành Ngân hàng đạt được đã được đánh giá, ghi nhận.

Rõ ràng, uy tín, niềm tin của ngành Ngân hàng đang lên cao, vai trò trong nền kinh tế được khẳng định mạnh mẽ, đặc biệt là cách nhìn nhận của xã hội về Ngành đã có nhiều thay đổi, với sự ủng hộ đồng tình rất lớn từ công chúng. Với kết quả thuyết phục nêu trên, có thể đánh giá giai đoạn 2011-2015 là một trong những giai đoạn ngành Ngân hàng gặp nhiều khó khăn, thách thức nhất nhưng cũng là giai đoạn rất thành công.

Thậm chí, ngay cả so với giai đoạn những năm 1980 của thế kỷ trước, khi mà lạm phát ở mức phi mã kỷ lục lên đến 700%/năm, thì theo TS. Võ Trí Thành, đứng ở góc độ xử lý, giai đoạn 2011 – 2015 vẫn phức tạp, khó khăn hơn, đòi hỏi phải có những giải pháp tinh khôn, bài bản hơn, bởi nền kinh tế giờ đây đã hội nhập sâu rộng hơn, mức độ rủi ro tài chính, vì thế cũng cao hơn.

Suốt hành trình 5 năm chèo lái con thuyền ngân hàng vượt sóng, vượt gió, mỗi khi có “bão tố, sóng thần” là Ban Lãnh đạo NHNN lại triệu tập một “Hội nghị Diên hồng” tới ba quân, tướng sĩ để truyền lửa, tiếp sức, ra lời hiệu triệu, kêu gọi, huy động sức mạnh tổng lực của toàn Ngành, tập hợp tất cả các TCTD trong hệ thống về một mối, cùng chung sức, đồng lòng, chia sẻ khó khăn, nhất tâm sát cánh cùng NHNN trong thực thi các quyết sách.

Những quyết sách đó, có khi là những biện pháp mới, sáng tạo, đột phá, có khi là mang tính cưỡng bức hành chính, nhưng hiệu quả cuối cùng mang lại cho nền kinh tế thì ít ai phủ nhận. Điển hình như: việc cho phép cơ cấu lại nợ theo Quyết định 780; mua lại các NHTMCP thua lỗ với giá 0 đồng; đưa vào diện kiểm soát đặc biệt đối với các NHTMCP khó khăn; sáp nhập, hợp nhất các TCTD yếu kém…

Uy tín, niềm tin của ngành Ngân hàng đang lên cao

Mà không chỉ là những quyết sách, những mệnh lệnh mang tính giải quyết tình huống, trước mắt, bằng sự thông tuệ, nhìn xa trông rộng, Ban Lãnh đạo NHNN đã sớm tiên lượng, tính toán đến tương lai bằng việc sớm xây dựng hệ thống ngân hàng với lộ trình và những bước đi phù hợp, tiệm cận với thông lệ quốc tế.

Những Thông tư 02, Thông tư 09, Thông tư 36 lần lượt ra đời, với những yêu cầu ngày một cao hơn, đó chính là cơ sở để nâng cao chất lượng hoạt động, nâng cao năng lực cho hệ thống ngân hàng đi vào trật tự, kỷ cương, lành mạnh, để bình tĩnh và vững vàng chuẩn bị cho hội nhập.

TS. Trần Du Lịch, đại biểu Quốc hội, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia nhận định, so với năm 2011, năm 2015 ngành Ngân hàng đã làm được nhiều việc lớn: xử lý nguy cơ đổ vỡ hệ thống với những bước đi thông minh; kéo được lạm phát về mức thấp kỷ lục; lãi suất giảm sâu, hỗ trợ tích cực cho nền kinh tế; tỷ giá giữ được ổn định…

Đặc biệt, sự kiện nguyên Thống đốc Nguyễn Văn Bình xuất hiện trong danh sách Ủy viên Bộ Chính trị vừa rồi, thêm một lần danh tiếng của ông đã được lan tỏa. Theo Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB): việc ông Bình được bầu vào Bộ Chính trị đã thể hiện sự ghi nhận những thành quả mà ngành Ngân hàng đạt được trong việc ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng, dưới sự chỉ đạo của vị Thống đốc.

Hãng tin Reuters thì nhận định: dưới sự lãnh đạo của ông Bình và NHNN đã giúp ngành Ngân hàng Việt Nam tránh được cảnh sụp đổ sau khi 20 tỷ USD nợ xấu ảnh hưởng đến toàn hệ thống, khiến thị trường bất động sản chao đảo và hàng chục nghìn doanh nghiệp phá sản…

Ai đó từng nói: lịch sử đi qua một con người và qua một con người hiện lên lịch sử. Với nguyên Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Văn Bình, có thể nói, “lịch sử” 5 năm thực hiện nhiệm kỳ Chính phủ của mình xem như là một cung đường đáng nhớ với nhiều dấu ấn, trải nghiệm khó quên… mà mỗi thành công có thể được ví như những viên gạch hồng, góp phần xây đắp bề dày lịch sử 65 năm ngành Ngân hàng đồng hành cùng sự phát triển, hội nhập của đất nước.