Để bảo vệ sản phẩm quốc gia

Theo các chuyên gia, Sâm Ngọc Linh mọc tự nhiên hiện chỉ có ở huyện Đăkglei, Tumơrông (Kon Tum) và huyện Nam Trà My (Quảng Nam). Trong sâm Ngọc Linh có 52 chất saponin, 17 axít amin, 20 chất khoáng vi lượng. Saponin chính là thành phần quý nhất của loài sâm.

Có một số trường hợp người dân mang giống chưa được kiểm chứng trồng trà trộn với sâm Ngọc Linh

Từ lâu sâm Ngọc Linh được người dân địa phương, nhất là người đồng bào dân tộc thiểu số xung quanh vùng sử dụng như một loại thuốc trong những bài thuốc cổ truyền dùng để cầm máu, lành vết thương, làm thuốc bổ, chống sốt rét, đau bụng, phù thũng.

Sâm Ngọc Linh được xếp vào một trong 4 cây sâm quý nhất trên thế giới (sâm Mỹ, sâm Hàn Quốc, sâm Triều Tiên, sâm Ngọc Linh Việt Nam), đã được giới khoa học, các cơ quan chuyên môn trong và ngoài nước đánh giá cao, không những về giá trị kinh tế, mà còn về công dụng chữa bệnh, bồi bổ sức khỏe.

Gần đây, cây sâm Ngọc Linh được công nhận là sản phẩm quốc gia, được chính quyền các địa phương đưa vào diện quản lý đặc biệt để bảo tồn giống.

Chính quyền 2 tỉnh Kon Tum và Quảng Nam đã đề ra nhiều giải pháp để bảo tồn và phát huy giá trị của cây sâm Ngọc Linh. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất mà các địa phương đang đối mặt là làm thế nào để giải quyết nâng cao đời sống cho người dân bản địa.

Với nhiều giải pháp cụ thể, thời gian qua, nhằm giúp cho người dân giảm nghèo vươn lên làm giàu, chính quyền huyện Nam Trà My (Quảng Nam) vận động bà con thành lập các tổ nhóm hộ, mạnh dạn vay vốn đầu tư trồng mới sâm. Cùng với đó, tổ chức nhiều lớp tập huấn chuyển giao kỹ thuật trồng sâm dưới tán lá rừng cho hàng ngàn hộ dân và cấp cây giống để trồng mới, tạo cho người dân có ý thức bảo vệ, phát triển cây thuốc quý này, cũng như bảo vệ rừng nguyên sinh.

Theo UBND huyện Nam Trà My cho biết, hàng năm, từ các nguồn vốn khác nhau địa phương hỗ trợ cho nhân dân các xã trung bình từ 20.000 đến 30.000 cây sâm giống. Nhờ đó, người dân tại 3 xã Trà Nam, Trà Linh và Trà Cang đang hình thành 27 điểm trồng sâm, hơn 1 triệu cây sâm với nhiều độ tuổi khác nhau.

Quy hoạch bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh giai đoạn 2015 - 2020 đã được UBND tỉnh Quảng Nam phê duyệt, tạo đột phá cho huyện Nam Trà My trong bảo vệ và phát triển rừng, đa dạng sinh học, nâng cao đời sống của gần 6.000 hộ dân trong vùng quy hoạch. Theo quy hoạch, vùng sâm có diện tích 19.000ha, nguồn vốn dự án đầu tư 9.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước 3.000 tỷ đồng.

Mới đây, Chính phủ đã đồng ý với đề nghị của UBND tỉnh Quảng Nam về sự cần thiết của việc triển khai đề án Bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh đến năm 2030 nhằm bảo vệ nguồn gen quý hiếm.

Đồng thời, kết hợp với trồng phục hồi nguồn sâm Ngọc Linh là bảo vệ và phát triển rừng, xóa đói giảm nghèo ở các vùng có điều kiện kinh tế vùng đặc biệt khó khăn. Chính phủ cũng yêu cầu Quảng Nam lựa chọn danh mục, sắp xếp thứ tự ưu tiên các dự án thuộc đề án sử dụng vốn ngân sách nhà nước và tổng hợp vào kế hoạch đầu tư công trung hạn của tỉnh.

Với những giải pháp đã đề ra của các địa phương, hiện có một số đơn vị thực hiện nhiệm vụ bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh như Trại sâm giống Tắk Ngo, do huyện Nam Trà My quản lý, với hơn 20.000 cây sâm giống trên 2 năm tuổi; Trại dược liệu Trà Linh do UBND tỉnh Quảng Nam quản lý với tổng diện tích 7,127ha và tổng số 167.658 cây ở nhiều độ tuổi khác nhau…

Tuy nhiên, để bảo tồn được giống các địa phương cũng đang đối mặt với nhiều thách thức như bảo vệ, chống trộm cắp, và cả việc trồng trà trộn những loại giống sâm khác không phải Sâm Ngọc Linh… Do đó, để bảo vệ cho thương hiệu sâm Ngọc Linh, cần có những biện pháp quyết liệt. Cùng với đó, cũng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho người dân hiểu để phát hiện và ngăn chặn kịp thời những trường hợp buôn bán, đưa sâm giả vào địa bàn…