Điểm lại thông tin kinh tế tuần 10-14/9

Tổng quan

Theo báo cáo mới đây của Tổng cục Hải quan, cả nước tháng 8 xuất siêu mạnh 2,2 tỷ USD, trong đó kim ngạch xuất khẩu lên tới gần 23,5 tỷ USD, cao nhất kể từ đầu năm.

Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu cả nước trong tháng đạt 23,48 tỷ USD, tăng 15,6% so với tháng trước đó. Nhờ đó, tổng kim ngạch xuất khẩu 8 tháng đầu năm nay đạt 158,41 tỷ USD, tăng 16,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đóng góp vào số liệu xuất khẩu cao trong tháng 8 là 5 nhóm hàng chủ lực hàng đầu với kim ngạch từ 1 tỷ USD trở lên; trong đó, có 4/5 nhóm hàng có kim ngạch xuất khẩu vượt dự báo của các nhà chuyên môn đưa ra hồi cuối tháng 8.

Cụ thể, điện thoại các loại và linh kiện đạt 5,16 tỷ USD (trong khi ước tính trước đó chỉ đạt 4,4 tỷ USD); hàng dệt may đạt 3,161 tỷ USD (ước 2,9 tỷ USD); máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 2,895 tỷ USD (ước 2,5 tỷ USD); máy móc thiết bị, dụng cụ, phụ tùng đạt 1,585 tỷ USD (ước 1,35 tỷ USD).

Ở chiều ngược lại, trong tháng 8/2018, nước ta nhập khẩu 21,28 tỷ USD, tăng nhẹ 1,6% so với tháng 7. Luỹ kế 8 tháng, cả nước nhập khẩu 153,7 tỷ USD, tăng 12,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Như vậy, trái với dự tính nhập siêu 100 triệu USD trong tháng 8 được Tổng cục Thống kê công bố hồi cuối tháng vừa qua, cả nước đã xuất siêu xấp xỉ 2,2 tỷ USD. Lũy kế 8 tháng năm 2018, cả nước xuất siêu xấp xỉ 4,7 tỷ USD.

Tuy nhiên, nhìn vào hiện trạng xuất nhập khẩu những tháng đầu năm, các chuyên gia vẫn nhận định tuy đã được nhắc đến nhiều, nhưng xuất khẩu, xuất siêu của nền kinh tế vẫn ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào khu vực FDI và một số ít mặt hàng xuất khẩu chủ lực của khối này, đặc biệt là hoạt động của Samsung.

Cụ thể, trong tổng kim ngạch xuất khẩu 158,41 tỷ USD của 8 tháng đầu năm, có tới 111,27 tỷ USD (hơn 70%) thuộc về khu vực FDI; trong đó riêng nhóm hàng điện thoại và linh kiện mà Samsung là chủ chốt đạt tới 31,63 tỷ USD, chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Đặc biệt, khu vực FDI xuất siêu tới 3,43 tỷ USD trong tháng 8 và xuất siêu 19,49 tỷ USD kể từ đầu năm.

Cũng chính bởi vậy nên khi Samsung giảm xuất khẩu điện thoại đã khiến cho hoạt động xuất khẩu chững lại trong 3 tháng trước đó; và với việc Samsung ra mắt mẫu điện thoại thông minh mới Galaxy Note 9 đã đưa kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng điện thoại và linh kiện tăng tới 33,6% trong tháng 8 đạt tới 5,16 tỷ USD, góp phần tạo ra bước nhảy vọt cho xuất khẩu trong nửa cuối tháng 8.

Việc quá phụ thuộc vào khu vực FDI, và một số mặt hàng chủ lực khiến cho xuất khẩu và xuất siêu của nền kinh tế ngày càng trở nên kém bền vững hơn. Không những vậy, giá trị gia tăng mang lại cho nền kinh tế từ hoạt động xuất khẩu của khu vực này cũng không lớn khi mà không ít dự án FDI chủ yếu là khai thác tài nguyên hay sử dụng lao động giá rẻ, tỷ lệ nội địa hóa trong nhiều lĩnh vực hiện vẫn rất thấp. Trong khi khu vực này cũng đang được hưởng rất nhiều ưu đãi về thuế, về tiếp cận đất đai, tài nguyên…

Tuy nhiên, để giải quyết nghịch lý trong xuất khẩu không phải là kéo giảm sức cạnh tranh của khu vực FDI mà phải tìm cách nâng cao năng lực của khu vực doanh nghiệp trong nước. Rõ ràng, bức tranh xuất khẩu và xuất siêu khó có thể bền vững nếu không nâng cao năng lực cạnh tranh khu vực doanh nghiệp trong nước, cải thiện chất lượng hàng hóa xuất khẩu trong nước.

Theo đó, cần phải thay đổi cấu trúc kinh tế, doanh nghiệp nội tham gia nhiều hơn chuỗi giá trị sản phẩm, cung ứng linh kiện, thiết bị cho khu vực FDI. Ngay trong cấu trúc kinh tế về sở hữu, cần có cái nhìn công bằng, chính sách nhất quán giữa các loại hình doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp FDI và giữa các doanh nghiệp với nhau.

Mặt khác cũng cần thu hút FDI một cách có chọn lọc hơn, hướng tới những dự án có hàm lượng công nghệ, giá trị gia tăng lớn để thực sự được hưởng lợi từ thành tích xuất khẩu của khu vực FDI.

Tin trong nước

Thị trường ngoại tệ tuần từ 10-14/9, sau khi tăng 2 phiên đầu tuần, tỷ giá trung tâm được Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh giảm trở lại. Vì vậy, chốt tuần 14/9, tỷ giá trung tâm được niêm yết ở mức 22.690 VND/USD, chỉ tăng nhẹ 4 đồng so với cuối tuần trước đó.

Tỷ giá mua giao ngay vẫn được NHNN niêm yết ở mức 22.700 VND/USD; tỷ giá mua kỳ hạn 3 tháng ở mức 22.775 VND/USD. Tỷ giá bán ra được niêm yết ở mức thấp hơn 50 đồng so với trần tỷ giá, phiên cuối tuần ở mức 23.321 VND/USD.

Xu hướng giảm chiếm chủ đạo trong tỷ giá liên ngân hàng trong tuần qua. Chốt tuần 14/9, tỷ giá giao dịch ở mức 23.252 VND/USD, giảm 48 đồng so với cuối tuần trước đó.

Tỷ giá trên thị trường tự do tiếp tục đà giảm trong tuần vừa qua. Kết thúc ngày 14/9, tỷ giá giảm 50 đồng ở chiều mua vào và 60 đồng ở chiều bán ra so với phiên cuối tuần trước đó, giao dịch ở mức 23.370 VND/USD - 23.390 VND/USD.

Thị trường tiền tệ liên ngân hàng tuần vừa qua, lãi suất liên ngân hàng VND tiếp tục đà giảm tuần thứ 3 liên tiếp, đặc biệt giảm mạnh trong phiên cuối tuần. Chốt tuần 14/9, lãi suất giao dịch quanh mức: qua đêm 3,13% (-1,20 điểm phần trăm); 1 tuần 3,30% (-1,21 điểm phần trăm); 2 tuần 3,50% (-1,07 điểm phần trăm); 1 tháng 4,0% (-0,65 điểm phần trăm).

Lãi suất liên ngân hàng đối với USD giảm nhẹ ở hầu hết các kỳ hạn so với phiên cuối tuần trước đó. Chốt tuần 14/9, lãi suất đứng ở mức: qua đêm 2,12% (-0,05 điểm phần trăm); 1 tuần 2,26% (-0,03 điểm phần trăm), 2 tuần 2,35% (-0,04 điểm phần trăm) và 1 tháng 2,52% (không thay đổi).

Thị trường mở tuần qua, Ngân hàng Nhà nước tăng chào thầu tín phiếu lên mức 23.000 tỷ đồng, trong đó 13.000 tỷ với kỳ hạn 7 ngày, lãi suất 2,0%; 5.000 tỷ/mỗi kỳ hạn 14 ngày và 28 ngày với lãi suất lần lượt là 2,25% và 2,75%. Các tổ chức tín dụng hấp thụ được 4.500 tỷ đồng, trong tuần có 2.000 tỷ đồng tín phiếu đáo hạn. Như vậy, khối lượng tín phiếu lưu hành trên thị trường tăng lên mức 77.030 tỷ đồng.

Ngân hàng Nhà nước chào thầu 7.000 tỷ đồng trên kênh cầm cố trong tuần qua với kỳ hạn 7 ngày, lãi suất giữ ở mức 4,75%. Có 330 tỷ đồng trúng thầu. Trong tuần, có 7.349 tỷ đồng đáo hạn, chốt tuần số dư trên kênh cầm cố giảm xuống mức 330 tỷ đồng.

Như vậy, Ngân hàng Nhà nước hút ròng 9.519 tỷ đồng từ thị trường thông qua nghiệp vụ thị trường mở trong tuần vừa qua.

Thị trường trái phiếu trong tuần, Kho bạc Nhà nước gọi thầu 6.200 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ ở 4 loại kỳ hạn 5, 10, 15 và 30 năm, trong đó tập trung vào kỳ hạn 10 và 15 năm với khối lượng 2.600 tỷ đồng mỗi loại. Kết quả, Cơ quan này chỉ huy động được 2.250 tỷ đồng kỳ hạn 10 năm và 1.800 tỷ đồng kỳ hạn 15 năm. Lãi suất trúng thầu tăng nhẹ, cụ thể kỳ hạn 10 năm 4,71% (+0,04 điểm phần trăm) và 15 năm 4,97% (+0,05 điểm phần trăm).

Ngân hàng Chính sách xã hội gọi thầu 3.000 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ bảo lãnh ở 4 loại kỳ hạn 3, 5, 10 và 15 năm. Kết quả, toàn bộ 1.000 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ bảo lãnh kỳ hạn 3 năm và 250 tỷ đồng kỳ hạn 15 năm được huy động. Lãi suất trúng thầu không thay đổi so với phiên trước, lần lượt là 5% và 6%. Kỳ hạn 5 năm và 10 năm không có khối lượng trúng thầu.

Thị trường chứng khoán tuần qua diễn biến khá tích cực khi cả 2 chỉ số đều tăng nhẹ hầu hết các phiên trong tuần, VN-Index đã vượt được ngưỡng kháng cự quan trọng 990 điểm. Chốt tuần 14/9, VN-Index tăng mạnh 21,0 điểm (+2,16%) so với cuối tuần trước, đóng cửa tại 991,34 điểm; HNX-Index tăng 2,68 điểm (+2,42%) lên mức mức 113,37 điểm.

Thanh khoản thị trường trong tuần ở mức trung bình tương đương với tuần trước đó với giá trị giao dịch trung bình đạt trên 4.700 tỷ đồng/phiên. Khối ngoại quay trở lại mua ròng mạnh với tổng giá trị trên 825 tỷ đồng cả 2 sàn.

VN-Index trong vòng 3 tháng gần đây - Nguồn: VNDIRECT

Tin quốc tế

Trên thị trường tài chính quốc tế, dữ liệu kinh tế Mỹ trái chiều và diễn biến chiến tranh thương mại Mỹ - Trung gây sức ép lên đồng USD. Niềm tin tiêu dùng tháng 9 tăng lên mức cao thứ 2 trong năm nay cũng như kể từ 2004, trong khi lạm phát và doanh số bán lẻ đều tăng chậm lại trong tháng 8.

Số liệu có thể chưa làm thay đổi quyết định chính sách trong kỳ họp 25-26/9 của Fed, nhưng có thể tác động tới lộ trình nâng lãi suất của Cơ quan này những tháng cuối năm.

Liên quan tới cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, ngày 14/9, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố “không cảm thấy áp lực gì” để buộc phải vội thỏa thuận với Trung Quốc và tỏ ý muốn đẩy nhanh việc áp thuế lên 200 tỷ USD hàng hoá của nước này.

Cũng trong tuần qua, Ngân hàng Trung ương châu Âu ECB và Ngân hàng Trung ương Anh BoE đều không thay đổi chính sách tiền tệ.

ECB tỏ ra thận trọng về tăng trưởng kinh tế, chủ nghĩa bảo hộ, bất ổn ở các thị trường mới nổi và sức cầu trên thế giới nhưng không còn rủi ro lạm phát thấp. Trong khi đó, BoE thì quan ngại về tiến trình đàm phán Brexit còn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tuy nhiên, sự cởi mở hơn của Liên minh châu Âu EU đối với vấn đề biên giới Ireland đã mở ra triển vọng tốt đẹp về thỏa thuận Brexit. Trưởng đoàn đàm phán Brexit EU Michel Barnier ngày 10/9 cho biết EU và Anh hoàn toàn có thể đạt được một thỏa thuận trong giai đoạn đầu của đàm phán, cụ thể trong vòng từ 6 hoặc 8 tuần nữa.