Đổi mới mô hình và tăng cường năng lực quản trị ngân hàng

Hội thảo khoa học Quốc gia với chủ đề “Phát triển kinh tế - xã hội và ngành Ngân hàng Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế” diễn ra tại Hà Nội ngày 8/12. Các nhà khoa học, các chuyên gia, nhà quản lý đã cùng nhìn lại bức tranh kinh tế - xã hội nói chung và hoạt động NH trong giai đoạn 2011 - 2015 và đưa ra các kiến nghị, giải pháp cho giai đoạn tới.

Quản trị NHTM, nhất là quản trị rủi ro đã có những chuyển biến mạnh mẽ

Những chuyển động tích cực

Phát biểu tại Hội thảo, PGS-TS. Nguyễn Kim Anh – Phó Thống đốc NHNN, Chủ tịch Hội đồng khoa học và công nghệ ngành NH khái quát 5 thành tựu của ngành NH trong quá trình hội nhập quốc tế năm 2011-2015.

Thứ nhất, hội nhập quốc tế của ngành NH đã đảm bảo sâu rộng và có hiệu quả. NHNN đã không ngừng nỗ lực, củng cố quan hệ hợp tác với các tổ chức tài chính, tiền tệ quốc tế; Mở rộng quan hệ với các đối tác tiềm năng, tăng cường huy động hỗ trợ cả về tài chính và kỹ thuật cho Việt Nam.

Thứ hai, hoạt động quản lý và điều hành của NHNN đã và đang được đổi mới theo hướng tích cực, minh bạch và hiệu quả, tiệm cận dần thông lệ và tiêu chuẩn quốc tế, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Thứ ba, hạ tầng tài chính không ngừng được cải thiện đáp ứng yêu cầu về khả năng kết nối trong hội nhập quốc tế về lĩnh vực tài chính – ngân hàng.

Thứ tư, các sản phẩm dịch vụ NH ngày càng đa dạng và phong phú, có giá trị gia tăng cao, dựa trên nền tảng công nghệ và hệ thống thanh toán hiện đại theo tiêu chuẩn quốc tế.

Thứ năm, quản trị NHTM, nhất là quản trị rủi ro đã có những chuyển biến mạnh mẽ và tích cực, từng bước hội nhập quốc tế, khuôn khổ pháp lý về các chuẩn mực an toàn, tiến gần hơn thông lệ, chuẩn mực, NH quốc tế. Các NHTM Việt Nam đã từng bước triển khai áp dụng chuẩn an toàn vốn theo Basell 2 theo đúng lộ trình mà NHNN đã đề ra.

Bên cạnh những thành tựu, ngành NH nhận thức được yêu cầu phải tiếp tục đổi mới đồng bộ và toàn diện trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng trong thời gian tới.

“Hội thảo này là diễn đàn để NHNN và các ngành có liên quan lắng nghe và tiếp nhận các đề xuất kiến nghị của các nhà khoa học, các nhà quản lý góp phần phát triển kinh tế - xã hội nói chung và ngành Ngân hàng Việt Nam nói riêng trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng giai đoạn 2016 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030.”- Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh nhấn mạnh.

Đánh giá về hoạt động điều hành của ngành NH thời gian qua, đặc biệt là thực hiện tái cơ cấu hệ thống, TS. Nguyễn Minh Phong – Báo Nhân dân cho rằng chương trình cơ cấu lại hệ thống tín dụng - ngân hàng thu được nhiều kết quả ấn tượng hơn cả trong 3 trọng tâm tái cơ cấu (tái cơ cấu DNNN, tái cơ cấu đầu tư công, tái cơ cấu thị trường tài chính). Quá trình tái cơ cấu các TCTD có những điểm nhấn đặc biệt: Hệ thống NHTM đã ngày càng cải thiện được tính thanh khoản, đẩy lùi nguy cơ đổ vỡ hệ thống; giảm sở hữu chéo trong hệ thống NHTM nói chung và hệ thống tín dụng nói riêng, giúp các NH tăng sức cạnh tranh trên thương trường.

“Đặc biệt, niềm tin của người dân và thị trường vào VND và cam kết của NHNN được củng cố và đảm bảo, không hề có hiện tượng rút tiền ồ ạt tại các NHTM hợp nhất, sáp nhập, bị mua lại” – TS. Nguyễn Minh Phong nhấn mạnh.

Có thể chuyển sang mô hình tập đoàn tài chính

Nhận diện về những vấn đề đặt ra với chiến lược phát triển hệ thống NH Việt Nam trong bối cảnh hội nhập, theo TS. Nguyễn Đức Hiển – Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng (NHNN): cần tiếp tục đổi mới mô hình và tăng cường năng lực quản trị của NHNN hướng tới mô hình NHTW hiện đại phù hợp với yêu cầu hội nhập và thực tiễn của Việt Nam.

Chúng ta phải xác lập mục tiêu và khuôn khổ chính sách tiền tệ phù hợp cho từng giai đoạn. Mức độ phát triển và ổn định của nền kinh tế có tác động rất lớn tới hoạt động của Ngành. Do đó cần tăng cường năng lực và hiệu quả thanh tra giám sát hệ thống các TCTD.

Đặc biệt, phải nhấn mạnh vai trò đầu mối của NHNN đối với ổn định tài chính, đảm bảo an toàn hệ thống, an ninh tiền tệ. Đồng thời chúng ta cần củng cố năng lực hệ thống thanh toán quốc gia trong việc đảm bảo luồng chu chuyển thông suốt khi hội nhập với khu vực và thế giới.

Bên cạnh đó, TS. Nguyễn Đức Hiển cũng cho rằng, cần tiếp tục thực hiện tái cơ cấu toàn diện khu vực NH. Giai đoạn 2016 - 2020, NHNN không chỉ tập trung vào cơ cấu lại số lượng và xử lý các NH yếu kém mà phải nhấn mạnh về chất lượng dịch vụ và năng lực quản trị của các TCTD. Bên cạnh đó, là tăng cường quản trị rủi ro hoạt động đối với hệ thống các NHTM.

“Giai đoạn tới, cần xây dựng khung pháp lý cho hoạt động quản trị rủi ro tại các TCTD (thông tư, quy định, khung hướng dẫn quản lý rủi ro). Quy định này sẽ có cơ sở pháp lý để các TCTD xây dựng khung quản lý rủi ro hoạt động cũng như áp dụng các công cụ quản lý rủi ro hoạt động” – ông Hiển nói và đưa ra đề xuất cuối cùng là nâng cao năng lực cạnh tranh và tính minh bạch của hệ thống NH.

Theo ông Hiển các TCTD nâng cao năng lực tài chính thông qua việc tăng quy mô vốn điều lệ. Vì hiện một trong những điểm yếu lớn của các NH trong nước là quy mô vốn còn thấp so với mức bình quân trên thế giới (ngay cả NH có vốn điều lệ lớn nhất hệ thống cũng chưa đạt được mức bình quân này). Chính vì thế, trước áp lực hội nhập và cơ hội mở rộng thị trường ra bên ngoài, nhiều NH đã nỗ lực tăng vốn chủ sở hữu của mình, tăng quy mô lớn hơn để tăng sức cạnh tranh.

Theo TS. Nguyễn Đức Hiển, các NHTM Nhà nước có năng lực nên vận hành chuyển sang mô hình hoạt động của tập đoàn tài chính, còn với các NHTMCP lớn có thể chuyển sang mô hình NH đa năng.

Nhìn nhận vấn đề ở góc độ thị trường, TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia NH đã đưa ra 8 lưu ý mà ngành NH cần quan tâm khi lập kế hoạch chiến lược trong thời gian tới.

Trong đó, ông nhấn mạnh đến các vấn đề như: mô hình pháp lý, công nghệ, vấn đề già hóa dân số... hay vấn đề cạnh tranh vô cùng gay gắt giữa các NH với nhau, giữa các định chế tài chính phi NH với các NH; vấn đề liên quan tới quốc tế hóa đồng nhân dân tệ, đây là xu thế sẽ xảy ra trong 5 năm tới mà chiến lược phát triển các NH cũng cần tính đến…