Gánh nặng thu nội địa

	Bộ trưởng Tài chính nói về ngân sách năm 2016 trong bối cảnh giá dầu giảm
	Giá dầu - sức ép lên Việt Nam
	2016: Giá dầu sẽ về đâu?

“Mấy năm vừa qua, việc điều hành ngân sách như đi trên dây. Giá dầu dự toán 60 USD/thùng nhưng nay bình quân 30 USD. Nếu như vậy thu ngân sách Trung ương sẽ giảm khoảng 49.000 tỷ đồng. Nếu tình hình này kéo sang năm 2017 nữa, thì dây đứt …”, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã phát biểu như vậy tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) vừa qua.

Dầu giảm 1 USD ngân sách mất 2.100 tỷ đồng

Với dự tính giá dầu thô ở mức bình quân 60 USD/thùng, nên dự toán thu ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2016 được Quốc hội giao là 809.500 tỷ đồng. Trong đó thu từ dầu thô là 54.500 tỷ đồng và thu nội địa là 755.000 tỷ đồng. Thế nhưng thực tế giá dầu thô đã giảm liên tục, khiến ngành tài chính lại chật vật với nhiệm vụ cân đối ngân sách.

Cho dù đã tăng trở lại, nhưng giá dầu WTI ở những ngày cuối tháng 2 và đầu tháng 3 chỉ ở mức 31-32 USD/thùng. Nhiều người tính toán, với mức này, năm 2016, thu ngân sách Trung ương sẽ hụt khoảng 50.000 tỷ đồng. Các chuyên gia về giá và giá xăng dầu dự báo giá dầu thô sẽ lên, nhưng trong năm 2016 chỉ ở quanh mức 40 USD/thùng.

TS.Vũ Đình Ánh đưa ra khái toán đơn giản nhất, nếu giá dầu ở mức 40 USD/thùng tức là bằng 2/3 mức giá dự toán, như vậy thu từ dầu thô sẽ hụt 1/3 so với dự toán.

Hầu hết các dự báo đến nay đều cho rằng, giá dầu trong các năm 2016, 2017 sẽ duy trì ở mức thấp do chênh lệch cung cầu

Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) vừa phát hành nghiên cứu “Tác động của diễn biến giá dầu tới ngân sách”, cho rằng nếu giá dầu cứ giảm 1 USD, thu ngân sách từ các nguồn sẽ sụt giảm trung bình khoảng 2.100 tỷ đồng. VEPR ước tính: nếu giá dầu thô ở mức trung bình 40 USD/thùng, ngân sách sẽ bị suy giảm hơn 40.000 tỷ đồng. Mức suy giảm tăng lên gần 60.000 tỷ đồng nếu giá dầu tiếp tục đứng quanh mức hiện tại 32 USD/thùng trong năm 2016.

Như vậy, trong trường hợp không có những đột biến theo hướng tích cực xảy ra trên thị trường và giá dầu sẽ vẫn ở dưới ngưỡng 40 USD trong năm 2016, nguồn thu ngân sách sẽ bị tác động tương đối nặng nề. “Điều này cảnh báo nguy cơ lặp lại những khó khăn của Chính phủ trong việc tạo lập cân bằng tài khóa như đã xảy ra trong năm 2015”, theo VEPR.

“Hầu hết các dự báo đến nay đều cho rằng, giá dầu trong các năm 2016, 2017 sẽ duy trì ở mức thấp do chênh lệch cung cầu. Quỹ tiền tệ quốc tế trong tháng 2 dự báo giá dầu thô năm 2016 xấp xỉ 30 USD/thùng, năm 2017 gần 36 USD/thùng, bình quân 2016-2020 gần 39 USD/thùng”, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng báo cáo UBTVQH.

Trong tháng 1, Ngân hàng Thế giới đưa ra dự báo giá dầu thô 2016 là 37 USD/thùng và trong giai đoạn 2016-2020 là 37-38 USD/thùng... Thậm chí có cả kịch bản rất xấu mà các ngân hàng lớn như Morgan Stanley, Goldman Sachs đưa ra: giá dầu thô năm 2016 có thể chỉ ở mức 20-25 USD/thùng.

Thu nội địa sẽ đảm đương 80%

Cho dù biết chắc thu từ giá dầu giảm, nhưng Bộ Tài chính đã xác định nhiệm vụ năm 2016 là phấn đấu tăng thu nội địa và thu từ hoạt động xuất nhập khẩu ở mức cao nhất để bù đắp số giảm thu từ dầu thô.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn tại Hội nghị trực tuyến và triển khai các giải pháp thực hiện nhiệm vụ năm 2016 của Tổng cục Thuế đã chỉ đạo ngành Thuế “phải đảm bảo số thu nội địa (không kể dầu thô) vượt tối thiểu 8% dự toán”. Thứ trưởng đề nghị các cục thuế địa phương, Tổng cục Thuế đưa ra giải pháp cụ thể hơn để hoàn thành nhiệm vụ. Ông quán triệt: “Số thu nội địa cần tăng trên 80% (tăng gần 10% so với bình quân 5 năm qua). Phải cơ cấu lại nguồn thu để đảm bảo bội chi ngân sách không quá 4% GDP và nợ công không quá 65% GDP”.

Theo đó, Tổng cục Thuế cần tập trung triển khai 6 nhiệm vụ quan trọng. Và nhiệm vụ hàng đầu là xây dựng nhiệm vụ động viên ngân sách cho cả giai đoạn 2016-2020, đảm bảo thu nội địa đạt trên 80% tổng thu ngân sách, tức là tăng gần 10% so với 5 năm qua. Ngay trong năm 2016, Tổng cục Thuế cần đôn đốc để tốc độ tăng thu nội địa ở các địa phương tương đương tốc độ tăng trưởng kinh tế cộng với tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng.

Như vậy, gánh nặng thu NSNN năm nay đang dồn lên vai ngành Thuế. Và xã hội vẫn đang có câu hỏi, nhiệm vụ nặng nề thế, liệu ngành Thuế có tận thu, liệu sản xuất kinh doanh có bị tăng thêm gánh nặng thuế phí?

Câu hỏi này đã được Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng giải tỏa tại phiên họp UBTVQH hôm 7/3/2016. Ông nói “Tăng thuế để thu ngân sách là tôi không đồng ý”. Ông chia sẻ với Bộ trưởng Dũng về việc thu ngân sách 5 năm vừa qua thấp vì phải mở rộng chính sách ưu đãi, thực hiện giảm thuế theo cam kết hội nhập và giá dầu giảm. Ông nói, để bù lại cho khoản hụt thu có thể nhìn ở việc điều chỉnh thuế suất tiêu thụ đặc biệt, còn thuế thu nhập DN phải theo Luật không tăng được và hơn nữa “Chúng ta lúc này không tăng thuế được đâu!”.

Giải tỏa vấn đề làm sao thu nội địa gánh được nhiệm vụ bù đắp hụt thu của ngân sách vì giá dầu, Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, ông Bùi Văn Nam phân tích, giá dầu giảm cũng mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế. Trước hết là làm cho giá đầu vào của sản xuất giảm, người dân và DN sẽ được hưởng lợi, tác động tích cực đến các nguồn thu xuất phát từ tích lũy nội bộ của nền kinh tế, tích lũy của nền kinh tế tăng lên, các khoản thu từ thuế quan trọng sẽ đảm bảo bù đắp được hụt thu từ dầu.

Hơn nữa, thu nội địa có khả năng tăng mạnh khi thị trường bất động sản phục hồi, với số thu từ đấu giá đất, tiền sử dụng đất và thu nợ đọng từ thị trường bất động sản. Và 2016 được dự báo thị trường bất động sản sẽ ấm hơn.

Ông Nam cho biết, ngành Thuế sẽ thường xuyên theo dõi diễn biến tình hình thu, nắm chắc các nguồn thu và số lượng người nộp thuế. Xác định cụ thể các nguồn thu còn tiềm năng, các lĩnh vực, loại thuế còn thất thu để kịp thời đề xuất các giải pháp quản lý hiệu quả, kiến nghị với UBND chỉ đạo các ngành, các cấp ở địa phương cùng phối hợp thực hiện.

Cùng với đó, ngành Thuế tập trung xử lý nợ, đồng thời tập trung thanh tra chống chuyển giá và các lĩnh vực có rủi ro cao về thuế; Rà soát để tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và tháo gỡ những khó khăn, từ đó góp phần đẩy mạnh hội nhập và nâng cao sức cạnh tranh của DN, cải thiện môi trường kinh doanh và tăng cường thu hút đầu tư, tạo đà kích thích tăng trưởng kinh tế.