Giá dầu mỏ về đâu khi Quốc vương Arab Saudi khuất núi?

Giá dầu vẫn dưới ngưỡng 50 USD/thùng

Giá dầu thô bật tăng hơn 2% ngay sau thông tin Quốc vương Abdullah qua đời ngày 23/1 vừa qua ở tuổi 90. Tuy nhiên giá lại trở lại xu hướng giảm. Arab Saudi là quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới về dầu mỏ và là một thành viên chủ chốt của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC).

Theo giới phân tích, sự kiện vừa qua sẽ không tác động lớn đến thị trường dầu mỏ bởi từ lâu thị trường đã kỳ vọng một quá trình chuyển đổi lãnh đạo êm thấm ở quốc gia này khi mà ông Abdullah tuổi đã cao và trong nhiều tuần qua phải nằm viện vì bị viêm phổi.

Quốc vương Abdullah nắm quyền trong 10 năm qua (từ năm 2005) và kỷ niệm sinh nhật tuổi 90 vào tháng 8/2014. Ông Salman bin Abdulaziz, em trai ông Abdullah trở thành người kế vị trong khi Moqren - một người em trai khác của ông, được phong làm thái tử.

Tất cả các dấu hiệu đều cho thấy, dù Quốc vương của họ ra đi nhưng Arab Saudi sẽ vẫn duy trì chính sách dầu mỏ và sản lượng sản xuất hiện tại của mình. “Tôi cho rằng, sự ra đi của Quốc vương Abdullah sẽ không gây ra bất kỳ thay đổi lớn nào trong chính sách dầu mỏ của Arab Saudi trong ngắn hạn" - Fahad Nazer, một nhà phân tích chính trị tại Washington dự báo.

Theo số liệu từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, Arab Saudi nắm giữ khoảng 16% lượng dầu mỏ trên thế giới. Ai cũng biết tới quốc gia này là một lãnh đạo chủ chốt trong OPEC và có ảnh hưởng rất lớn đến giá năng lượng và sự ổn định chính trị ở Trung Đông.

Nhưng giá dầu thô đã giảm hơn 50% kể từ mùa hè năm ngoái. Dầu thô giao dịch từ mức trên 100 USD/thùng vào tháng 7/2014 xuống mức dưới 50 USD/thùng hiện nay. Giá dầu mỏ có dấu hiệu sụt giảm mạnh hơn sau quyết định gần đây của OPEC là sẽ giữ nguyên sản lượng nguồn cung.

Giá thấp kéo dài, OPEC có thể giảm sản lượng

Tuy nhiên, cũng có những dự báo cho rằng, OPEC có thể sẽ đưa ra quyết định cắt giảm bớt sản lượng nếu giá dầu tiếp tục duy trì ở mức thấp hiện nay trong một thời gian dài.

Theo một cuộc khảo sát các nhà phân tích, nhà đầu tư (NĐT) và nhà giao dịch do hãng tin Bloomberg tiến hành gần đây cho thấy, có 58% những người được hỏi dự báo OPEC sẽ có hành động cắt giảm sản lượng vào nửa cuối năm 2015 nếu giá dầu tiếp tục xu hướng giảm. Trong đó có 34% dự báo quyết định này sẽ được đưa ra trước cuối tháng 6 tới.

Cuộc thăm do này được tiến hành ngay trước thời điểm Quốc vương Abdullah qua đời. Nên nếu các con số trên tăng thêm trong các cuộc khảo sát tới đây thì cũng là điều dễ hiểu, cho dù các quan chức Arap Saudi vẫn liên tục đưa ra các tuyên bố khẳng định sẽ không cắt giảm sản lượng để giữ thị phần của mình trên thị trường dầu mỏ.

“Từ các thành viên gia đình hoàng tộc đến Bộ trưởng Dầu mỏ Arap Saudi trong những ngày trở lại đây đều khẳng định sẽ tiếp tục duy trì sản lượng và chính sách dầu mỏ hiện tại. Đây là một phần trong trò chơi “quả trứng – con gà” trong nắm giữ thị phần dầu mỏ thế giới giữa Arap Saudi nói riêng, OPEC nói chung với các nhà sản xuất dầu mỏ khác với chi phí cao hơn" - Tom Kloza, Trưởng bộ phận phân tích năng lượng cho Cơ quan dịch vụ thông tin giá dầu, nhìn nhận.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, Arap Saudi chắc chắn cũng rất “xót” với giá dầu mỏ giảm mạnh hiện nay bởi nó khiến một quốc gia phụ thuộc chủ yếu vào dầu mỏ như Arap Saudi thất thu rất lớn trên cùng một sản lượng cung ra.

Tuy nhiên, ở góc độ nào đó, giá dầu giảm cũng là tin vui với quốc gia này vì có thể đó là cách để ngăn sự tăng trưởng mạnh mẽ thời gian qua trong chế xuất dầu từ đá phiến của các công ty Mỹ. Chi phí để chế xuất dầu đá phiến hiện đang cao hơn khá nhiều so với các phương pháp khai thác dầu mỏ của các nước OPEC hiện nay.

Như mới đây, Hoàng tử Alwaleed của Arap Saudi nhận định: “Giá dầu sẽ không bao giờ quay trở lại mức 100 USD/thùng và sự sụt giá hiện nay là cơ hội cho Arab Saudi nhìn xem sẽ có bao nhiêu công ty sản xuất dầu từ đá phiến sét phải gánh chịu thất bại”.

Có lẽ diễn biến thực tế sẽ theo đúng nhận định này. Các công ty khai thác dầu mỏ từ đá phiến sét và các công ty liên quan của Mỹ gần như đã bắt đầu phải công bố sa thải và cắt giảm bớt chi tiêu.

Tuy nhiên, cũng chính Hoàng tử Alwaleed phải thừa nhận, tác động của giá dầu thấp đến đất nước mà ngân sách phụ thuộc 90% vào giá dầu như Arap Saudi là rất lớn. “Nếu giá dầu giảm thêm sẽ khiến nhiều khu vực của nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy giảm và tình trạng thừa cung dầu sẽ diễn ra. Điều đó có thể bắt buộc một số quốc gia dầu mỏ phải cắt giảm sản lượng" - Hoàng tử Alwaleed cho biết.

Với giá dầu mỏ giảm và giữ như mức hiện nay, một trong những nền kinh tế được hưởng lợi nhất là Trung Quốc. Theo ông Boqiang Lin, Giám đốc Viện nghiên cứu chính sách năng lượng Trung Quốc, mức giá dầu hiện nay có thể giúp nền kinh tế này tiết kiệm được chi phí cho năng lượng khoảng 100 tỷ USD trong 6 tháng.

Tiết kiệm được 100 tỷ USD trong 6 tháng mà không phải làm gì, đó quả là con số ấn tượng và không hề nhỏ. Chuyên gia này tin tưởng rằng, đây sẽ là một trong những điều kiện thuận lợi cho giá cả hàng hóa ở Trung Quốc giữ ở mức thấp, qua đó thúc đẩy tạo việc làm, xuất khẩu, tiêu dùng và tăng trưởng cho nền kinh tế này. Giá dầu mỏ rẻ hơn cũng là một trong những yếu tố giúp cho Trung Quốc có thêm những khoảng thời gian tốt hơn để tiến hành những cải cách kinh tế.

Nhưng lợi cho những nước phải nhập khẩu dầu mỏ thì cũng là hại cho những nước phụ thuộc xuất khẩu. Theo một nghiên cứu mới đây của tổ chức Oxford Economics, Arab Saudi, Nga, Tiểu vương quốc Arập thống nhất, Venezuela… sẽ là những nước chịu những tác động tiêu cực lớn nhất của giá dầu thấp.

Cụ thể, nếu giá dầu ở mức 50 USD/thùng sẽ gây suy giảm cho GDP của Arab Saudi khoảng – 2,9%; của Nga khoảng – 2,6%; của Tiểu vương quốc Arập thống nhất khoảng – 1,3%. Còn nếu giá dầu ở mức 40 USD/thùng, thì tác động đối với các nền kinh tế này thậm chí còn tồi tệ hơn: Trên - 3,5% ở Arab Saudi và Nga; trên - 1,6% ở Tiểu vương quốc Arập thống nhất.