Kinh tế toàn cầu vẫn đối mặt nhiều khó khăn

Kinh tế thế giới đang phải đối mặt với những thách thức lớn, những áp lực nặng nề lên tốc độ tăng trưởng. Các nền kinh tế mới nổi vốn được người ta đặt nhiều kỳ vọng, từ Trung Quốc đến Braxin, đang tăng trưởng chậm lại. Và điều này đã châm ngòi cho những tranh cãi về việc các nhà hoạch định chính sách nên phản ứng như thế nào trước thực trạng không sáng sủa đó.

Nhật Bản than phiền rằng đồng yên quá mạnh.

Tăng trưởng chậm lại

Ba năm sau khi các nước đang phát triển kéo thế giới ra khỏi suy thoái kinh tế do khủng hoảng cho vay thế chấp dưới chuẩn ở Mỹ gây ra, sức mạnh của kinh tế thế giới đang yếu dần do cuộc khủng hoảng nợ công dai dẳng. Theo dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), các nền kinh tế đang nổi sẽ chỉ đạt tốc độ tăng trưởng trung bình 5,8% trong giai đoạn từ nay đến năm 2016, thấp hơn gần 2 điểm phần trăm so với 5 năm trước khi cuộc khủng hoảng 2009 diễn ra.

Trong bối cảnh hai đầu tàu kinh tế Trung Quốc và Ấn Độ đang giảm tốc mạnh hơn dự kiến, trước thềm cuộc họp thường niên diễn ra tại Tokyo mới đây, Ngân hàng Thế giới (WB) và IMF cùng quyết định hạ dự báo về tăng trưởng của các nền kinh tế mới nổi ở châu Á. Theo đó, IMF dự đoán tăng trưởng của các nước đang phát triển châu Á sẽ ở mức 6,7% năm 2012 trước khi tăng lên 7,2% năm tới, trong khi các con số được đưa ra hồi tháng 7 tương ứng là 7,1% và 7,5%. Còn WB đưa ra con số tăng trưởng 7,2% trong năm nay (từ mức 7,6% hồi tháng 5). Đây sẽ là tốc độ tăng trưởng thấp nhất trong khu vực này kể từ năm 2011, thấp hơn cả mức đáy của cuộc khủng hoảng tài chính năm 2009.

Theo ông Jacob Frenkel, Chủ tịch JPMorgan Chase International, đã xuất hiện quan ngại rằng trong một tương lai gần, động lực tăng trưởng dường như đang chững lại. Cho dù kinh tế vẫn đang tăng trưởng, nhưng tốc độ thì chậm hơn dự tính trên khắp thế giới.

Bất đồng sâu sắc

Cuối tuần trước các bộ trưởng tài chính rời cuộc họp thường niên của IMF và WB với những bất đồng sâu sắc về các biện pháp vượt qua khủng hoảng. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc hối thúc châu Á tăng cường các biện pháp kích thích, trong khi Nga và Braxin kêu gọi các nước phát triển tự giải quyết vấn đề của chính họ. Cùng với Braxin, các nước phát triển, trong đó có Thụy Sĩ và Nhật Bản, đều "kêu" rằng đồng nội tệ của mình quá mạnh. Trong khi đó, các nước vẫn bất đồng về biện pháp thắt chặt ngân sách và hối thúc Mỹ giải quyết "vách đá tài khóa".

Cuộc tranh luận tập trung vào vấn đề các nền kinh tế mới nổi nên kích thích kinh tế bao nhiêu là đủ. Trong khi cả Hàn Quốc và Braxin đều mới hạ lãi suất, còn Singapore cùng Ấn Độ và Trung Quốc vẫn chần chừ khi lo ngại về lạm phát và bong bóng tài sản.

Nhắc lại chiến tranh tiền tệ năm 2010, Bộ trưởng Tài chính Braxin Guido Mantega cáo buộc rằng, chính các chính sách tiền tệ của phương Tây đã làm xói mòn các nền kinh tế, trong đó có hệ luỵ gây ra lạm phát ở Braxin với dòng tiền "nóng".

Theo WB, nhiều khả năng các nhà hoạch định chính sách ở nhiều nền kinh tế châu Á sẽ phải đưa ra các đợt nới lỏng tiền tệ cũng như các chính sách tài khóa mới trong thời gian tới giữa lúc kinh tế Trung Quốc tiếp tục có xu hướng tăng trưởng chậm lại.

Trong một thông báo đưa ra tại cuộc họp của Ủy ban Tài chính và Tiền tệ Quốc tế ở Tokyo, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Timothy Geithner đã kêu gọi Trung Quốc thúc đẩy nhu cầu trong nước và hướng tới một cơ chế tỷ giá do thị trường quyết định vì sự tăng trưởng của kinh tế thế giới. Ông Bộ trưởng Mỹ nói rằng, điều này "sẽ tốt cho chính Trung Quốc và nền kinh tế toàn cầu". Theo ông Geithner, giữa lúc nhiều nước nỗ lực điều chỉnh chính sách để kích cầu trong nước thì cần phải có sự thay đổi về cấu trúc có sự hỗ trợ của cơ chế linh hoạt tỷ giá hối đoái nhiều hơn, nhất là tại các nền kinh tế đang nổi.

Trong khi đó, Trung Quốc cho rằng việc Mỹ và Nhật Bản không thể giải quyết được những khó khăn tài chính đã tác động tiêu cực tới kinh tế thế giới và cần có một hành động quyết đoán và mạnh mẽ để đảo ngược tình trạng giảm tốc của kinh tế toàn cầu. Phó thống đốc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc Dịch Cương cho rằng, về trung hạn, việc khu vực tài chính chưa được củng cố một cách đáng tin cậy ở một số nền kinh tế phát triển như Mỹ và Nhật Bản đang tác động bất lợi tới tình hình kinh tế toàn cầu.

Nhân tố Trung Quốc

Liên quan đến Trung Quốc, nền kinh tế vẫn được coi là đầu tàu quan trọng cho tăng trưởng của châu Á, IMF dự báo tốc độ tăng trưởng sẽ giữ ở mức 7,8% trong năm 2012 nhưng có thể sẽ trở lại mức tăng trưởng nóng 8,2% vào năm 2013 do các biện pháp nới lỏng chính sách tiền tệ hiện nay. Tuy nhiên, tăng trưởng hai con số sẽ không tái diễn vì giới lãnh đạo nước này đang cố gắng cân bằng giữa xuất khẩu và tiêu dùng nội địa. Các mức dự báo trên đều thấp hơn mức dự báo hồi tháng 7 là 8,0% và 8,2%. Tăng trưởng giảm ở Trung Quốc đã ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế của các nước châu Á còn lại.

Theo cảnh báo của các chuyên gia kinh tế, kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại có thể giáng một đòn mạnh vào các quốc gia giàu có mà kinh tế đang "ốm yếu". Nhu cầu yếu từ Trung Quốc khiến Alcoa, nhà sản xuất nhôm lớn nhất nước Mỹ, đã phải cắt giảm dự báo lượng nhôm tiêu thụ trên toàn thế giới1 điểm phần trăm.

Trung Quốc hiện đang chiếm tới 65% nhu cầu về quặng sắt và 40% lượng đồng tiêu thụ trên toàn thế giới. Như vậy, kinh tế Trung Quốc sa sút cũng đồng nghĩa các nước như Ôxtrâylia, Braxin và Chilê sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.

Theo tính toán, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc giảm 1 điểm phần trăm thường dẫn đến giá hàng hóa sụt giảm 1,5 điểm phần trăm, đe dọa các nước giàu tài nguyên như Canada. Trong khi đó, khoảng 80% sản phẩm đầu vào mà Trung Quốc nhập khẩu là từ Nhật Bản, Hàn Quốc và vùng lãnh thổ Đài Loan. Đức cũng sẽ bị ảnh hưởng với nhu cầu về máy móc thiết bị yếu đi.

Về tình hình kinh tế Trung Quốc, ông Dịch Cương khẳng định, Trung Quốc sẽ tăng trưởng ổn định trong nửa cuối năm nay và duy trì đà tăng trưởng tương đối mạnh trong trung và dài hạn. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng sẽ tăng cường nỗ lực thúc đẩy nhu cầu trong nước để giảm bớt sự phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu.

Hoàng Hà