Lãnh đạo DNNN tối đa hai nhiệm kỳ

Kỳ vọng cải thiện môi trường kinh doanh

Sáng 28/5, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật DN (sửa đổi). Đa số ý kiến đều cho rằng, Luật sửa đổi lần này đã đạt được một số tiến bộ nhất định, khẳng định được quyền tự do trong kinh doanh của DN. Nội dung thể hiện trong dự thảo Luật rõ hơn, mở đường hơn cho DN trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, đồng thời giúp DN giảm bớt được nhiều giấy tờ, thủ tục… Bên cạnh đó, dự thảo Luật DN đã hội nhập hơn khi mà chúng ta đang tiếp tục tổng kết hội nhập WTO và chuẩn bị cho Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà người chuẩn bị, tháo gỡ đầu tiên phải là DN.

Ảnh minh họa

Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình), Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, đây được xem là lần đầu tiên, Chính phủ đưa ra yêu cầu sửa luật theo hướng hội nhập quốc tế, để làm sao Việt Nam đạt môi trường cải cách vươn tới chuẩn mực quốc tế, nhất là tương đương với các nước trong khu vực ASEAN. Theo thống kê mới đây của Ngân hàng Thế giới (WB), hiện Việt Nam đứng thứ 109/189 quốc gia về chất lượng quy định của Nhà nước về khởi sự DN. Do vậy, theo nhiều dự báo thì với việc sửa Luật DN lần này, Việt Nam có thể tăng bậc, thuộc nhóm 30 quốc gia có môi trường kinh doanh tốt nhất thế giới.

Tuy nhiên, các đại biểu vẫn đặt ra một số vấn đề còn băn khoăn để Ban soạn thảo xem xét, bổ sung cho dự thảo Luật DN. Đại biểu Cao Sỹ Kiêm (Thái Bình) đề nghị, Luật phải công bố được những ngành nghề kinh doanh có điều kiện, giúp người dân không mất nhiều thời gian cho việc đăng ký kinh doanh. Còn theo đại biểu Nguyễn Phi Thường (Hà Nội), thực tiễn đã có nhiều vấn đề phát sinh gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh của DN, đặc biệt là phát sinh thêm các thủ tục con, giấy phép con, các điều kiện con trong các lĩnh vực do các cơ quan Nhà nước thấy cần thiết phải chặt hơn nữa nên đưa thêm các điều kiện.

Theo đại biểu Thường, mặc dù đã có quy định các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND, HĐND các cấp không được quy định ngành nghề kinh doanh, ngành nghề kinh doanh có điều kiện, tuy nhiên, để đảm bảo Luật sửa đổi lần này thực tế hơn, cần quy định nguyên tắc xác định ngành nghề kinh doanh có điều kiện và trên cơ sở đó Chính phủ ban hành danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện, định kỳ có sự rà soát công bố công khai.

Hạn chế luật đá luật

Các đại biểu cũng đồng tình với việc thành lập DN xã hội (Điều 11) như dự thảo Luật, với tôn chỉ và mục tiêu nhằm giải quyết một hoặc một số vấn đề xã hội và môi trường; ít nhất 51% tổng lợi nhuận hàng năm của DN được sử dụng để tái đầu tư nhằm giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường đã đăng ký. Song, theo các đại biểu, Luật phải quy định chặt chẽ, rõ ràng để tránh kẽ hở dẫn đến cơ chế “xin - cho”, cạnh tranh thiếu lành mạnh giữa DN xã hội và các DN khác.

Đặc biệt, Luật DN sửa đổi lần này đã dành riêng một chương IV để luật hóa DNNN. Chính vì vậy, đã có ý kiến cho rằng, tại sao Luật DN đã bao trùm cả DNNN, tư nhân, DN nước ngoài mà vẫn còn để một chương riêng? Liệu như vậy có ưu tiên cho DNNN? Đại biểu Trần Xuân Hòa (Quảng Ninh), nguyên Chủ tịch Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) cho rằng: “Tôi nhất trí về việc bổ sung thêm DNNN vào Luật DN với mục tiêu luật hóa quy định về DNNN, qua đó công khai quy định về DNNN”.

Liên quan tới các quy định đối với DNNN, tại Khoản 2, Điều 91 quy định “Nhiệm kỳ của thành viên hội đồng thành viên (HĐTV) không quá 5 năm. Thành viên HĐTV có thể được bổ nhiệm lại”, nguyên Chủ tịch TKV bổ sung: Quy định như vậy là chưa chặt chẽ và chưa phù hợp với thực tế hiện nay tại nhiều công ty Nhà nước. Ông đề nghị bổ sung thêm quy định về nhiệm kỳ HĐTV, chủ tịch công ty, giám đốc, tổng giám đốc công ty Nhà nước tại các Điều 91, 95, 99, 100. Theo đó, những vị trí trên chỉ nên giữ nhiệm kỳ không quá 5 năm, có thể được bổ nhiệm lại nhưng không quá 2 nhiệm kỳ.

“Không nên để chủ tịch HĐTV hay tổng giám đốc làm tới 12-13 năm. Giữ cương vị lâu như vậy có thể làm DN trì trệ, mà lỗi đó thuộc về cơ chế quản lý Nhà nước. DNNN sử dụng vốn Nhà nước chứ không phải tiền cá nhân, nên nếu để lãnh đạo DN giữ 3 cương vị là chủ tịch, tổng giám đốc, bí thư Đảng ủy của DN kéo dài sẽ dễ dẫn tới tiêu cực”, ông Hòa lập luận.

Đại biểu Vũ Tiến Lộc lưu ý, trong quá trình thực thi Luật DN 2005 đã có quá nhiều quy định riêng trong pháp luật chuyên ngành (Luật Các TCTD, Luật Chứng khoán…), nên về nguyên tắc, nhiều quy định trong Luật DN bị vô hiệu hóa, dẫn tới có thêm nhiều giấy phép con, chồng chéo, cản trở hoạt động kinh doanh. Vì vậy, theo ông Lộc, sửa Luật DN lần này, Ban soạn thảo phải rà soát lại xem có cần quy định riêng không, nếu không thì phải cắt bỏ và bắt buộc thực hiện theo Luật DN.

Cũng trong ngày 28/5, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh. Theo đại biểu Cao Sỹ Kiêm (Thái Bình), Luật này đưa ra lấy ý kiến lần đầu nên chưa cần quá chú trọng vào việc chỉnh sửa câu chữ mà cần xác định những nội dung quản lý và sử dụng vốn đầu tư vào cho sản xuất kinh doanh, xuất phát từ vốn ngân sách.

Tuy nhiên, ông Kiêm đề nghị trước khi đưa Luật này thảo luận ở Quốc hội cần phải tổng kết một số Nghị định của Chính phủ là: Nghị định số 71/2013/NĐ-CP về đầu tư vốn Nhà nước vào DN và quản lý tài chính đối với DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; Nghị định 189/2013/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 59/2011/NĐ-CP về chuyển DN 100% vốn Nhà nước thành công ty cổ phần; Nghị định 99/2012/NĐ-CP về phân công, phân cấp thực hiện các quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của chủ sở hữu Nhà nước đối với DNNN và vốn Nhà nước đầu tư vào DN… Đó là những Nghị định có rất nhiều nội dung mới và rất tiên tiến nhưng ở mức nào thì chưa được đánh giá.

Quang Cảnh