Luật Giáo dục nghề nghiệp: Cần giải quyết những nút thắt

Đa số đại biểu Quốc hội tán thành sự cần thiết phải thống nhất một cơ quan đầu mối thay mặt Chính phủ thực hiện trách nhiệm quản lý Nhà nước đối với GDNN. Đoàn thư ký kỳ họp gửi phiếu xin ý kiến đại biểu Quốc hội về vấn đề này.

Tuy nhiên, trong tổng số 336 phiếu thu về, có 114/336 phiếu (chiếm tỷ lệ 34%) nhất trí giao cho Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH); 99/336 phiếu (chiếm tỷ lệ 29,4%) đề nghị giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT); 96/336 phiếu (chiếm tỷ lệ 28,6%) đồng ý giao Chính phủ phân công cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn của từng giai đoạn và 27/336 phiếu (chiếm tỷ lệ 8%) có ý kiến khác.

Việc quy định người tốt nghiệp cao đẳng được công nhận danh hiệu cử nhân thực hành hoặc kỹ sư thực hành theo Luật GDNN là “một quyết định chưa từng có trên thế giới và sẽ gây nhiều hệ lụy khó lường”

Theo báo cáo của Thường vụ Quốc hội lý giải, thì giao cho Bộ LĐTBXH quản lý GDNN là vì một số lý do, trong đó có việc trước kia Bộ GD&ĐT quản lý một số ngành nghề chưa tốt. Hiện nay, Bộ GD&ĐT nhiều việc, giao thêm GDNN sẽ là gánh nặng.

Đây là cách giải trình chưa thực sự thuyết phục. Không thể nói bộ nào nhiều việc hơn bộ nào. Nhiều việc hay ít việc phụ thuộc vào quy mô bộ máy xác định theo chức năng nhiệm vụ được giao. Do vậy không thể nghĩ rằng Bộ GD&ĐT nhiều việc hay ít việc hơn Bộ LĐTBXH.

Bảo vệ quan điểm giao cho Bộ GD&ĐT quản lý hệ thống GDNN, ông Hoàng Ngọc Vinh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Chuyên nghiệp - Bộ GD&ĐT cho biết: Trong quá trình phát triển đất nước thường có hai bộ phận lao động.

Một bộ phận cần được đào tạo kỹ năng để chuyển đổi việc làm, tăng cơ hội việc làm cho người thất nghiệp, người lang thang cơ nhỡ hoặc những người thuộc diện chính sách xã hội với mục tiêu xóa đói giảm nghèo.

Nhưng còn một bộ phận khác phải được đào tạo chính quy hiện đại để phục vụ công cuộc công nghiệp hóa-hiện đại hóa và bảo vệ đất nước. Và như thế thì không thể không có vai trò của Bộ GD&ĐT. Hiện có những vấn đề khó khăn đòi hỏi các bộ, ngành phải phối hợp xây dựng các đề án, nghiên cứu cẩn thận, hết sức khoa học để đưa ra lộ trình thực hiện hợp lý. Đặc biệt, cần rất chú ý đến ý kiến của người dân - những đối tượng chịu tác động của luật này trong quá trình thực hiện.

Được biết, ngay khi Luật GDNN được thông qua, Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng (Hiệp hội) đã trình Chính phủ một bản kiến nghị. Theo đó, một số nội dung của Luật GDNN không kế thừa thực tiễn, không đảm bảo hội nhập với khu vực và thế giới, làm biến dạng hệ thống giáo dục, hạn chế chất lượng nguồn nhân lực của đất nước.

Cụ thể, Hiệp hội cho rằng có sự không chính xác khi quy định nội dung ở khoản 1 Điều 3 Luật GDNN, vì GDNN là một lĩnh vực đào tạo nhân lực có thể thuộc nhiều bậc học, cấp học, trình độ khác nhau, chứ không thể dừng lại ở trình độ cao đẳng. Sự không chính xác trong quy định của luật dẫn tới loại bỏ trình độ cao đẳng ra khỏi bậc đại học, không kế thừa và làm biến dạng hệ thống giáo dục quốc dân và không phù hợp với thông lệ quốc tế hiện nay.

Hiệp hội cũng cho rằng, Luật GDNN có sự nhầm lẫn giữa trình độ đào tạo và trình độ tay nghề, đồng thời chưa xác định đúng về mục tiêu giáo dục nghề hay dạy nghề và GDNN.

Việc xác định không đúng mục tiêu đào tạo dẫn tới định hướng hợp nhất giữa giáo dục nghề và giáo dục chuyên nghiệp làm méo mó cơ cấu nguồn lực cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước...

Ngoài ra, các quy định về điều kiện tuyển sinh, thời gian đào tạo trong Luật GDNN cũng chỉ phù hợp với giáo dục nghề, gây khó khăn khi xác lập mối quan hệ tương đương giữa hệ thống văn bằng giáo dục - đào tạo của Việt Nam và thế giới, dẫn đến không được thế giới công nhận rộng rãi.

Hiệp hội cũng cho rằng, việc quy định người tốt nghiệp cao đẳng được công nhận danh hiệu cử nhân thực hành hoặc kỹ sư thực hành theo Luật GDNN là “một quyết định chưa từng có trên thế giới và sẽ gây nhiều hệ lụy khó lường”.

Quy định này dẫn tới tình trạng trong hệ thống giáo dục quốc dân của Việt Nam đồng thời có cả "kỹ sư 5 năm" lẫn “kỹ sư 2 năm". Điều này sẽ làm cho nguồn nhân lực của Việt Nam không thể hội nhập với khu vực và thế giới, người sử dụng lao động bị nhầm lẫn, gây hệ lụy không tốt cho đất nước.

Hiệp hội đã kiến nghị Chính phủ đề nghị với Quốc hội đưa vào chương trình làm việc của Quốc hội xem xét và điều chỉnh lại một số nội dung của Luật GDNN. Trong trường hợp Quốc hội chưa kịp điều chỉnh nội dung của Luật GDNN, đề nghị Quốc hội ra quyết nghị giới hạn phạm vi điều chỉnh của Luật, trước mắt chỉ cho lĩnh vực giáo dục nghề, chưa áp dụng cho lĩnh vực giáo dục chuyên nghiệp, đặc biệt đối với loại hình cao đẳng chuyên nghiệp.

Quá trình xây dựng pháp luật cần đòi hỏi phải có nghiên cứu khoa học, tôn trọng nguyên tắc dân chủ, lắng nghe và tiếp thu chân thành ý kiến các bên liên quan thì tính khả thi của luật mới cao.