Ngành Ngân hàng đang đi đúng kịch bản

TS. Trần Hoàng Ngân

Ông có thể cho biết cảm nhận của mình khi nhìn lại bức tranh kinh tế Việt Nam trong năm 2014?

Đó là sự phấn chấn, hào khởi khi hầu hết các chỉ tiêu kinh tế - xã hội của đất nước đã đạt được mục tiêu đề ra. Nếu như năm 2014, chúng ta bước vào những ngày đầu năm mới với tâm thế chưa thực sự tự tin, thậm chí còn lo lắng bi quan với bao chướng ngại, nào nợ công, nợ xấu, tái cơ cấu, rồi diễn biến phức tạp trên Biển Đông… thì năm 2015, tình hình có vẻ khả quan, xán lạn hơn.

Với sự quyết tâm đồng bộ của toàn hệ thống chính trị, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan, ban, ngành và sự đồng thuận, đồng lòng của các DN Việt Nam, có thể nói kinh tế Việt Nam đã vượt qua được sóng gió.

Cụ thể như, tăng trưởng GDP dự kiến đạt 5,8%, nhưng kết thúc năm chúng ta đạt 5,98%; lạm phát giữ ở mức thấp 1,84%. Riêng yếu tố lạm phát thấp, mặc dù đúng là chúng ta đã được “hưởng lợi” một phần do giá xăng dầu giảm mạnh, nhưng phải khẳng định rằng, chính sách kinh tế vĩ mô trong năm 2014 được điều hành rất hiệu quả, nhiều mục tiêu khác đã đạt được chứ không chỉ thành công trong kiềm chế lạm phát.

Biểu hiện rõ nét là hệ số ICOR giảm từ mức 6,7 giai đoạn 2008-2010 xuống còn 5,1, cho thấy hiệu quả sử dụng vốn đầu tư của nền kinh tế đang ngày càng tốt lên. Trong bức tranh sáng sủa của kinh tế Việt Nam có sự đóng góp rất quan trọng của ngành NH - hệ thống thần kinh, huyết mạch của nền kinh tế. Năm qua, ngành NH đã có vai trò rất quan trọng giúp kiềm chế lạm phát, ổn định tỷ giá, giảm lãi suất… tạo một nền tảng an ninh tài chính quốc gia an toàn - là cơ sở quan trọng nhất đảm bảo sự ổn định kinh tế vĩ mô.

2015 là một năm bản lề với nhiều sự kiện quan trọng. Ông có thể đưa ra dự cảm chính sách kinh tế vĩ mô để các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đều đạt được như kỳ vọng?

Dù dự báo kinh tế Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn, nhưng tôi cho rằng, những sự kiện trọng đại của đất nước năm 2015 sẽ thổi bừng tinh thần yêu nước với quyết tâm mạnh mẽ hơn, tạo nên sức bật cho tăng trưởng, thúc đẩy phát triển kinh tế. Biểu hiện rõ nét, theo tôi, cầu tiêu dùng sẽ tăng mạnh trong năm nay.

Về chính sách, tôi cho rằng, năm 2015 vẫn phải ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, nhưng đồng thời đẩy tốc độ tăng trưởng cao hơn so với năm trước. Đây là nhiệm vụ không quá khó khăn nhưng đối mặt với nhiều thách thức đặt ra.

Có hai điểm theo tôi cần phải thực hiện quyết liệt. Thứ nhất, Chính phủ tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo ra môi trường đầu tư kinh doanh công bằng, minh bạch. Khi môi trường kinh doanh ổn định, thuận lợi hơn, DN mới tăng cường đầu tư vốn. Thứ hai, quá trình tái cơ cấu nền kinh tế phải diễn ra đồng bộ, không chỉ đẩy nhanh tái cơ cấu hệ thống NH mà cả lĩnh vực đầu tư công, DNNN cũng cần diễn ra mạnh mẽ hơn.

Đối với vấn đề tái cơ cấu đầu tư công, theo tôi, phải sớm triển khai cụ thể hóa Luật Đầu tư công qua việc ban hành các nghị định, thông tư, văn bản hướng dẫn cụ thể, đảm bảo đúng người, đúng việc, sao cho tăng hiệu quả sử dụng vốn đầu tư. Từ đây, cần làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan đến những dự án đầu tư công không hiệu quả, chậm tiến độ gây lãng phí; đồng thời xác định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan liên quan trong quá trình tái cơ cấu đầu tư công.

Đối với tái cơ cấu DNNN, kỳ họp Quốc hội vừa qua đã thông qua nhiều luật nhằm hỗ trợ tích cực hơn cho quá trình tái cơ cấu như Luật DN sửa đổi, Luật Quản lý vốn Nhà nước tại DN… Tuy nhiên, Chính phủ cũng cần phải quyết liệt thực hiện nhiều cải cách, nhất là cải cách thủ tục hành chính…

Thời gian tới, để hoạt động tái cơ cấu DNNN hiệu quả, tôi nghĩ rằng không nên chạy theo thành tích về con số DN được cổ phần hóa mà phải quan tâm đến chất lượng, mà cụ thể là về hiệu quả kinh doanh thông qua việc sử dụng vốn cổ phần hóa hiệu quả. Vấn đề quan trọng nữa là thay đổi mô hình quản trị, giám sát và đảm bảo tính minh bạch, công khai tại DNNN, để người dân giám sát được hoạt động kinh doanh của Nhà nước. Có như vậy mới giải quyết bài toán tái cơ cấu DNNN.

Ý ông nói là tốc độ tái cơ cấu NH đang chạy nhanh hơn “hai người bạn đồng hành”?

Đúng vậy. Qua 3 năm thực hiện tái cơ cấu hệ thống NH theo Đề án 254 giai đoạn 2011 – 2015, cho đến nay có thể nói ngành NH đã đạt được kết quả rất đáng khích lệ. Từ chỗ hệ thống NH tồn tại nhiều rủi ro, một số NH có nguy cơ mất khả năng thanh khoản, nguy cơ đổ vỡ rất cao, thì đến cuối năm 2014, tính an toàn của hệ thống NH được cải thiện rõ rệt. Chỉ số tín nhiệm được đánh giá rất tốt, góp phần quan trọng trong việc tổ chức quốc tế nâng hạng tín nhiệm Việt Nam. Các NHTMCP yếu kém đã và đang được tiếp tục xử lý theo nhiều hướng, nhất là phương án hợp nhất, sáp nhập khá hiệu quả. Đã có 4/5 NHTM Nhà nước thực hiện tái cơ cấu.

Song song quá trình tái cơ cấu, xử lý nợ xấu của hệ thống NH cũng đã đạt được kết quả rất đáng kể. Cho đến nay, tôi cho rằng, nợ xấu đang được xử lý đúng hướng. Đến cuối năm 2015, mục tiêu kéo nợ xấu về dưới 3% là khả thi. Tuy nhiên, trong quá trình xử lý nợ xấu, tái cơ cấu hệ thống NH vẫn còn rào cản.

Ví dụ, một số NHTM trong diện tái cơ cấu vẫn có những khó khăn, cần tiếp tục giám sát, hỗ trợ, nhất là nợ được giữ nguyên nhóm vẫn ở mức cao. Nếu Thông tư 02 áp dụng hoàn toàn vào thời điểm tháng 4/2015 thì nợ xấu sẽ tăng cao. Vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo còn phức tạp, gây bất lợi cho nền kinh tế. Đây là những vấn đề đòi hỏi hệ thống NH thời gian tới tiếp tục theo dõi, tập trung nhiều giải pháp để xử lý dứt điểm.

Ông có kiến giải gì để gỡ những điểm nghẽn nói trên cho hệ thống NH đạt mục tiêu đề ra trong năm 2015?

Tôi nghĩ rằng, đó phải là tổng hòa của các giải pháp từ cả nền kinh tế chứ không riêng hệ thống NH. Thứ nhất, thể chế, môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, thông thoáng là yếu tố quan trọng tạo động lực DN phát triển. Thứ hai, quá trình tái cơ cấu nền kinh tế phải diễn ra đồng bộ. Một nền kinh tế khỏe mạnh mới giúp hệ thống NH phát triển ổn định, bền vững. Thứ ba là điều hành chính sách tiền tệ tiếp tục ưu tiên kiềm chế lạm phát, giữ ổn định lãi suất, tỷ giá, gia tăng lòng tin của người dân vào đồng Việt Nam. Thứ tư, phải tìm ra giải pháp căn cơ để giải quyết vấn đề tài sản của các NH. Thủ tục pháp lý liên quan tới giải quyết tài sản thế chấp đến thời điểm này vẫn còn ách tắc, cần phải có sự hỗ trợ của các cơ quan, ban, ngành có liên quan để xử lý dứt điểm vấn đề nan giải này. Nhất là khi thị trường bất động sản đang trên đà phục hồi sẽ giúp các NH xử lý một khối lượng tài sản xấu rất lớn.

Và sau cùng, về phía NHNN cần tiếp tục tăng cường thanh tra, giám sát đảm bảo an toàn hệ thống các TCTD, nhất là lưu ý đến việc đề xuất tăng tiềm lực tài chính, quyền năng cho VAMC. Cụ thể, tôi đề xuất giảm tỷ lệ trích lập dự phòng đối với khoản nợ xấu bán cho VAMC từ 20% xuống 10%/năm trong thời gian sớm nhất, khuyến khích các NH bán nợ xấu cho VAMC để xử lý. Đi liền với nó là tạo lập thị trường mua bán nợ xấu... Với những giải pháp tái cơ cấu trong thời gian tới đây, tôi cho rằng, ngành NH đang đi đúng kịch bản và sẽ đạt theo lộ trình đặt ra.

Xin cảm ơn ông!