Nhập nhằng hàng “made in” Việt Nam

Theo nhận định của các chuyên gia, trong thời gian qua hiện tượng gian lận thương mại thông qua giả nhãn xuất xứ hàng hóa sản xuất tại Việt Nam đang có chiều hướng gia tăng, mà điển hình gần đây những vụ việc của Asanzo, Sunhouse, Khaisilk...

Thực tế, nhiều sản phẩm, hàng hóa của các DN sản xuất tại Việt Nam đã khẳng định được chất lượng, ổn định, thậm chí đã xây dựng được thương hiệu, định vị vững chắc trong lòng người tiêu dùng. Chính vì vậy, không ít trường hợp hàng hóa được nhập khẩu từ nước ngoài hoặc đặt gia công tại nước khác nhưng lại gắn mác hàng “made in Việt Nam” để lừa người tiêu dùng.

Xây dựng được thương hiệu hàng hóa Việt Nam sẽ tự tin hơn khi vươn ra thế giới

Rất nhiều chủng loại hàng hóa nước ngoài mượn xuất xứ Việt Nam để hưởng lợi hợp pháp từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia, hoặc sử dụng xuất xứ hàng hóa làm phương tiện lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại của nước nhập khẩu.

“Việt Nam chưa có quy định về tiêu chí để hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam, nên người tiêu dùng trong nước không có căn cứ để phân biệt thế nào là hàng “made in Việt Nam” và họ đang sử dụng hàng “made in Việt Nam” trên cơ sở tự nhận biết hoặc tin tưởng vào những nhãn hàng không được kiểm chứng. Việc gian lận ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam không những gây hậu quả trực tiếp đến sản phẩm cụ thể, ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn có tác động tiêu cực không nhỏ đến ngành hàng trong nước, làm giảm uy tín và tính cạnh tranh của hàng sản xuất tại Việt Nam”, đại diện Cục Xuất nhập khẩu chia sẻ thêm.

Theo Bộ Công thương, nhìn chung các nước tiên tiến đều có quy định rõ ràng về việc ghi nhãn quốc gia sản xuất trên hàng hóa. Đối với mặt hàng cần bảo hộ hoặc đã xây dựng được thương hiệu mang tầm quốc tế, lại có những quy định tiêu chí cho một số sản phẩm cụ thể. Nhiều nước cho phép áp dụng việc ghi nhãn trên cơ sở tự nguyện đối với hàng sản xuất và tiêu thụ trong nước. Một khi hàng hóa đã ghi nhãn nước sản xuất thì bắt buộc phải đáp ứng tiêu chí và điều kiện theo quy định. Các nước đưa ra quy định cụ thể về ghi nhãn xuất xứ hàng hóa nhằm mục tiêu bảo hộ ngành hàng sản xuất tại nước đó nói chung và bảo hộ thương hiệu của sản phẩm cụ thể.

Hiện nay, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam chưa có quy định điều chỉnh việc hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam. Các quy định hiện hành dù đang được hoàn thiện để phù hợp với thực tế sản xuất và kinh doanh hàng hóa tại Việt Nam, nhưng phạm vi điều chỉnh chủ yếu là nhãn hàng hóa, chỉ dẫn địa lý và thương hiệu.

Về cách ghi nhãn, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 43/2017/NĐ-CP về cách ghi nhãn hàng hóa lưu thông tại Việt Nam và hàng hóa nhập khẩu nhưng chưa quy định tiêu chí để hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam. Về thương hiệu hàng Việt Nam, Bộ Công thương ban hành Quyết định số 984/QĐ-BCT kèm theo quy chế xây dựng và thực hiện Chương trình Thương hiệu quốc gia. Quyết định này đề ra các tiêu chí để hàng hóa được gắn mác “Viet Nam Value” (Giá trị Việt Nam) nhằm quảng bá tên thương mại, chỉ dẫn địa lý và nhãn hiệu hàng hóa của Việt Nam trên thị trường trong và ngoài nước.

Tiếp đó là sự ra đời của Nghị định số 31/2018/NĐ-CP quy định chi tiết Luật Quản lý ngoại thương về xuất xứ hàng hóa Việt Nam. Đây là căn cứ để xác định hàng hóa “có xuất xứ Việt Nam”, được cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) hoặc chứng từ tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa của Việt Nam nhằm hưởng ưu đãi thuế quan hoặc phi thuế quan khi xuất khẩu sang thị trường mà Việt Nam có cam kết quốc tế...

Theo Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh, việc xây dựng quy định về hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam là nhu cầu cấp thiết nhằm tạo hành lang pháp lý với mục tiêu phòng chống gian lận thương mại về xuất xứ hàng hóa và bảo vệ người tiêu dùng. Trước mắt, việc ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam sẽ được áp dụng trên nguyên tắc tự nguyện, tự kê khai. Tuy nhiên, khi cá nhân, tổ chức thực hiện ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam, hàng hóa bắt buộc phải đáp ứng tiêu chí và phải chứng minh việc đáp ứng tiêu chí đó khi được yêu cầu. Trong trường hợp cá nhân, tổ chức ghi công đoạn sản xuất tại Việt Nam thì phải chứng minh được việc hàng hóa trải qua công đoạn sản xuất, gia công có phát sinh giá trị tại Việt Nam.y