Tài chính cá nhân cho phụ nữ: “Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”

	Phát triển dịch vụ tài chính cá nhân: Lối đi rộng và nhiều thách thức
	Kế hoạch tài chính cá nhân tốt giúp tương lai được đảm bảo
	Người trẻ đã biết quản lý tài chính cá nhân?

Nhận diện những điểm yếu

Hoạt động tài chính vi mô (TCVM) tại Việt Nam từ lâu đã được biết đến là một bộ phận cấu thành quan trọng của hệ thống tài chính và là một trong những công cụ xóa đói giảm nghèo hữu hiệu. Song thực tế cũng cho thấy hoạt động TCVM vẫn đang đối diện với khá nhiều khó khăn, thách thức. Công tác tư vấn, hỗ trợ, giáo dục về quản lý tài chính cho khách hàng TCVM nói chung và phụ nữ trong hộ gia đình nói riêng vẫn còn khiêm tốn.

Đó là quan điểm chung được nhiều đại biểu nêu ra tại Hội thảo khoa học quốc gia “Tài chính vi mô hỗ trợ phụ nữ giảm nghèo tại Việt Nam” diễn ra tại Hà Nội ngày 25/9.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh chủ trì hội thảo

Phát biểu tại hội thảo, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh nhận thấy: Nhìn tổng thể, TCVM tại Việt Nam phát triển còn chậm, chưa thu hút được nhiều sự quan tâm của các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức đoàn thể, các nhà đầu tư, nhà tài trợ và các bên có liên quan. Điều này đã làm hạn chế đáng kể đến môi trường phát triển ngành TCVM Việt Nam, hành lang pháp lý cho hoạt động TCVM đã được tạo lập nhưng vẫn còn những khoảng trống nhất định, hoặc chưa thật sự có tính khả thi và phù hợp với thực tiễn.

Bên cạnh đó, bản thân các tổ chức TCVM Việt Nam vẫn còn có những hạn chế nội tại như quản trị điều hành chưa chuyên nghiệp, các chỉ số bền vững về hoạt động và năng lực tài chính của các tổ chức TCVM chưa cao. Các sản phẩm phi tài chính như tư vấn, hỗ trợ, giáo dục về quản lý tài chính, bình đẳng giới, kiến thức về y tế, xã hội... cho khách hàng TCVM nói chung và phụ nữ nghèo nói riêng chưa được chú trọng và có xu hướng ngày càng tăng. “Chính những hạn chế này đã làm cản trở và có những tác động không thuận lợi cho quá trình phát triển TCVM tại Việt Nam thời gian qua và trong cả thời gian tới”, Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Dưới góc độ một tổ chức cung ứng dịch vụ TCVM, bà Nguyễn Thị Thu Ba, Giám đốc Quỹ hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế tỉnh Bến Tre thừa nhận, bên cạnh việc nguồn lực còn quá nhỏ, thì việc chưa được tiếp cận nhiều với kiến thức tài chính toàn diện, giáo dục tài chính một cách bài bản chính là rào cản lớn gây khó khăn trong phát triển hoạt động TCVM.

Vai trò giáo dục tài chính cá nhân

Khẳng định “nếu phi TCVM sẽ không có tài chính toàn diện”, ThS. Phạm Xuân Hoè, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược NH cũng đã nêu ra một ví dụ về cách làm hay, hiệu quả trong giáo dục tài chính đối với dự án Oxfam hỗ trợ Tổ chức TCVM Tình thương (TYM) định vị trên địa bàn ba tỉnh Nam Định, Thanh Hoá và Nghệ An (có 6 chi nhánh TYM nằm trong vùng ven biển).

Cụ thể, tổ chức này đã đào tạo, cung cấp thông tin cho cán bộ TYM và các thành viên vay vốn về rủi ro thảm hoạ, ứng phó thiên tai và biến đổi khí hậu; hỗ trợ hướng dẫn thành viên lập kế hoạch kinh doanh liên tục trong đó có kế hoạch phòng chống rủi ro thiên tai. Cùng với đó điều chỉnh công cụ thẩm định, đánh giá tín dụng gồm các tiêu chuẩn phục hồi sau rủi ro thiên tai; xây dựng hồ sơ vay vốn và quy trình thẩm định tín dụng dựa vào các yếu tố thảm hoạ khí hậu, các rủi ro và biện pháp thích ứng giảm nhẹ thiên tai.

“Oxfam đã đào tạo giảng viên nguồn từ cán bộ của TYM, xây dựng bộ tranh lật rất trực quan, dễ hiểu. Đồng thời giảng về lập kế hoạch kinh doanh có yếu tố biến đổi khí hậu và thiên tai hướng đến kinh doanh liên tục”, ông Hoè chia sẻ. Kết quả đã đào tạo được 30 giảng viên nguồn, 18 lớp tập huấn TOT (đào tạo cho giảng viên) cho 132 cán bộ kỹ thuật và 308 cụm trưởng. Phổ biến tại 1.892 cụm với hơn 57.000 hội viên được tiếp cận kiến thức, tổ chức giảng dạy cho 22 lớp tập huấn tập trung cho 550 thành viên vay vốn của TYM.

Cùng chung quan điểm, ThS. Trần Thanh Long, Học viện NH phân viện Phú Yên cho rằng, vai trò của chương trình giáo dục tài chính cá nhân với khách hàng của tổ chức TCVM mang lại lợi ích suốt đời, đặc biệt với đối tượng là phụ nữ - người chịu trách nhiệm chăm lo cho đời sống gia đình. Mà để làm được thì kỹ năng quản lý tài chính trong gia đình là rất quan trọng vì “khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”.

Khách hàng hiểu được các kiến thức tài chính cơ bản như tính toán, so sánh các mức lãi suất, điều khoản, điều kiện vay vốn... sẽ chủ động, lựa chọn được các kênh vốn hiệu quả, từ đó hiểu được quyền và nghĩa vụ của mình trong giao dịch vay vốn. Đồng thời biết cách xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, tính toán thu nhập - chi phí để sản xuất kinh doanh hiệu quả...

Theo ông Long, có ba loại nguồn lực cần thiết cho khách hàng có thu nhập thấp: nguồn vốn tài chính, nguồn vốn con người và nguồn vốn xã hội. Những thiếu hụt có thể khác nhau tuỳ thuộc vào hoàn cảnh của khách hàng, song các khoản thiếu hụt phải được giải quyết ở cả ba thành phần nêu trên. Hiện nay, các tổ chức cung cấp dịch vụ TCVM lớn như NHCSXH, hệ thống Quỹ Tín dụng nhân dân chưa thật sự chú trọng tới đào tạo giáo dục tài chính cá nhân cho khách hàng của mình. Đối với một số NHTM, tuy đã có những chương trình đào tạo về vấn đề này nhưng thường chỉ dừng lại ở việc cung cấp các kiến thức rất cơ bản và lồng ghép với các chuyên đề khác.

“Theo mô hình của Quỹ DARIU, giáo dục tài chính cá nhân được đưa vào như một trong các bước của quy trình cho vay”, ông Long nêu ví dụ.

Trao đổi tại hội thảo, nhiều diễn giả, chuyên gia đều cho rằng, mỗi đối tượng người học sẽ có đặc thù riêng, dẫn tới đòi hỏi về nội dung, giảng viên cũng như phương pháp cũng phải có những sự tính toán, phân loại phù hợp với từng đối tượng này. Có thể phân loại theo ngành nghề như đối với chị em làm trồng trọt, nhóm chăn nuôi, hay nhóm đánh bắt hải sản...

TS. Phạm Ngọc Long, Chủ tịch HĐTV M7 MFI chia sẻ: Cần nghiên cứu khảo sát phản ứng của khách hàng, đào tạo và cung cấp điều kiện đào tạo cho học viên qua việc biên soạn, cung cấp tài liệu và lựa chọn hình thức chuyển tải thích hợp; cùng với đó thiết lập quan hệ đối tác là các nhà cung cấp ví điện tử... Là người làm công tác TCVM nhiều năm, ông Nguyễn Hải Đường, Tổng giám đốc tổ chức TCVM Thanh Hoá chỉ ra rằng, “chúng ta hay nói về việc cứ phải làm công tác xã hội mới là thực hiện mục tiêu xã hội. Song cần nhận thức rằng giáo dục cá nhân, nâng cao tính bền vững tài chính cũng là để thực hiện mục tiêu xã hội, khi giúp phụ nữ thay đổi thói quen tiết kiệm, biết cách sử dụng vốn để làm ăn, cải thiện cuộc sống...”.