Tây Nguyên đối mặt với hạn hán

Khô hạn trên diện rộng

Mặc dù, thời gian ngay sau Tết Âm lịch chưa phải là mùa khô ở Tây Nguyên, song hàng trăm ngàn hecta cà phê, hồ tiêu và các loại cây trồng khác ở các tỉnh Đăk Lăk, Gia Lai, Kon Tum và Đăk Nông đang đối mặt với khô hạn, người nông dân thiếu nước tưới.

Những ngày này, mực nước trên các hồ chứa, sông, suối tại Tây Nguyên xuống thấp hơn 1 mét so với trung bình nhiều năm. Nguy cơ hạn hán là rất lớn, đe dọa hàng trăm ngàn hecta cây trồng. Theo đánh giá của các chuyên gia, so với năm 2006, mực nước ngầm ở Tây Nguyên đã giảm từ 3 - 5 mét nên chỉ đáp ứng lượng nước tưới cho gần 70% diện tích cây trồng. Rõ ràng, vấn đề thiếu nguồn nước đang đặt ra những thách thức lớn cho cả chính quyền và người dân sản xuất nông nghiệp tại đây.

Nông dân Tây Nguyên “nóng ruột” với hiện tượng cực đoan của thời tiết

Tại Kon Tum, vụ Đông Xuân 2014-2015 có trên 7.000 ha lúa nước và khoảng 5.000 ha cà phê, rau màu đang đứng trước nguy cơ thiếu nước tưới, khi mà lượng nước dự trữ tại các hồ chứa đang cạn kiệt dần giữa thời tiết đang nắng gay gắt. Theo ngành nông nghiệp địa phương này, mực nước trên sông Pô Kô hiện thấp hơn 5-15% so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Trên một số con sông chính khác như sông Đak Tờ Kan, Đak Pxi, Đak Bla... mực nước thấp hơn 15-30% so với trung bình nhiều năm... Theo Sở NN&PTNT, diện tích cây trồng có khả năng khô hạn, thiếu nước là 1.585ha, trong đó gần 1.000ha cà phê.

Còn tại Gia Lai, hạn hán đang có diễn biến phức tạp. Từ tháng 9/2014 đến nay, tại nhiều địa phương trong tỉnh hầu như không có mưa. Nắng hạn kéo dài làm lượng nước dự trữ ở các hồ chứa giảm mạnh như hồ Ayun Hạ giảm 2,33 mét, hồ Ia H’Rung giảm 1,54 mét; các hồ khác giảm 0,2-0,8 mét...

Nguy cơ thiếu nước chắc chắn làm tăng chi phí sản xuất, ảnh hưởng đến sản lượng thu hoạch trong niên vụ tới, sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người trồng cà phê và thu nhập của hàng trăm DN; nông trường trồng, chăm sóc cà phê trên địa bàn Tây Nguyên.

Khả năng thiệt hại lớn

Theo ông Nguyễn Văn Nhi, huyện Đức Cơ (Gia Lai) – địa phương đang đối mặt với hạn hán từ trước Tết Âm lịch đến nay, mỗi ha cà phê hoặc tiêu phải đầu tư trên 4 triệu đồng để có nguồn nước tưới, chưa kể tiền thuê nhân công. Nếu thời tiết bình thường, người nông dân chỉ mất 2 đợt tưới cho mỗi niên vụ, còn nếu khô hạn phải tưới 4 - 5 đợt. Điều này đồng nghĩa với việc kéo theo chi phí tăng lên gấp 2 - 3 lần.

Chưa bao giờ thời tiết lại diễn biến cực đoan như những năm gần đây, dù mới chỉ tưới xong đợt 1 và chuẩn bị đợt 2, nhưng hầu hết mực nước các giếng trong khu vực xuống thấp hơn mức bình quân cả mét. Những niên vụ như thế, người nông dân không những bị lỗ mà ảnh hưởng đến “sức khỏe” của cây trồng trong những năm tiếp theo, thậm chí có vườn cây chết hàng loạt. Nông dân trắng tay.

Giám đốc Công ty Cà phê Việt Đức - ông Phan Xuân Thắng phân tích thêm: Với hơn 1.100ha cà phê đang trồng và khai thác, nếu thời tiết thuận lợi DN chỉ cần tưới 2 đợt cho mỗi niên vụ thì chi phí hơn 10 tỷ đồng cho việc tưới nước. Nếu thời tiết khô hạn, cần phải tưới 3 - 4 đợt/niên vụ thì chi phí tăng gấp đôi, lên đến trên 22 tỷ đồng. Giả định thời tiết năm nay diễn ra như dự báo thì chi phí phát sinh cao hơn nhiều.

Để ứng phó với thời tiết khô hạn, ông Thắng khẳng định, DN quyết tâm thực hiện tiết kiệm mọi chi phí, tập trung nguồn vốn để kịp thời trang trải chi phí tưới nước cho vườn cây. Không những tiết kiệm tiền mà cả tiết kiệm nguồn nước. Nếu không, thiếu nước sẽ gây hậu quả rất khó lường, thậm chí thiệt hại vườn cây mà DN đã bỏ hàng trăm tỷ đồng đầu tư…

Trước diễn biến cực đoan của thời tiết, chính quyền các địa phương ở Tây Nguyên đã đưa ra giải pháp để hạn chế những thiệt hại đối với cây cà phê, hồ tiêu và các loại cây trồng khác do sự tác động của thiếu nguồn nước tưới. Ngành nông nghiệp khuyến cáo, giải pháp giảm thiệt hại bởi hạn hán là nông dân đồng loạt áp dụng phương pháp tưới tiết kiệm nước. Bởi mỗi hecta (khoảng 1.000 cây cà phê) sẽ tiết kiệm được hàng trăm mét khối nước, giảm thiểu chi phí. Biện pháp thứ hai là thiết lập lại hệ thống đai rừng và cây che bóng…