Tháo gỡ vưỡng mắc phát triển hợp tác xã

Thông tin trên vừa được đưa ra tại Hội nghị toàn quốc Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp, diễn ra ngày 30/9 tại Hà Nội. Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ đã tới dự và chủ trì Hội nghị.

Toàn cảnh hội nghị

Phát triển mạnh về lượng và chất

Báo cáo của Liên minh HTX Việt Nam (VCA) cho biết kinh tế tập thể, hợp tác xã trong lĩnh vực phi nông nghiệp tiếp tục phát triển về số lượng, qui mô, chất lượng và hiệu quả hoạt động.

Số lượng tổ hợp tác, HTX và liên hiệp HTX tăng khá ở các địa phương, chiếm tỷ trọng 39% tổng số HTX trong nền kinh tế. Tính đến cuối năm 2018, cả nước có 64.081 tổ hợp tác, 8.744 HTX, 21 liên hiệp HTX phi nông nghiệp, tăng hơn 2 lần năm 2003.

Ông Nguyễn Văn Thịnh, Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho hay, các loại hình HTX phi nông nghiệp đều phát triển phát triển, tổ chức sản xuất, kinh doanh đa dạng ngành nghề, quản trị linh hoạt và từng bước hiện đại; sản xuất, kinh doanh chủ yếu tập trung; số lượng thành viên được mở rộng.

Vốn điều lệ, giá trị tổng tài sản, doanh thu, tiền lãi của HTX cũng tăng từ 3 - 5,2 lần; tỷ lệ HTX hoạt động có hiệu quả đạt 50% - 83%. Phần lớn HTX liên kết với doanh nghiệp, chuỗi giá trị thị trường trong nước, nhiều HTX có sản phẩm xuất khẩu, áp dụng công nghệ cao, tăng năng suất lao động.

Liên minh HTX Việt Nam đánh giá, nhìn chung, kinh tế tập thể, HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp mang lại hiệu quả thiết thực cho thành viên, đóng góp ngày càng tích cực cho phát triển kinh tế, an sinh xã hội, ổn định chính trị cơ sở, xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.

Tuy nhiên, sau 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/3/2002 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, một số cơ quan chức năng, bộ, ngành và địa phương chưa được quan tâm đúng mức đến kinh tế tập thể.

Nhận thức của nhiều cán bộ, người dân, kể cả cán bộ trực tiếp công tác phát triển kinh tế tập thể và thành viên HTX về bản chất, nguyên tắc, chủ trương, chính sách và pháp luật về HTX còn hạn chế. Các chính sách và bố trí nguồn lực hỗ trợ cho kinh tế tập thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp chưa được chú trọng…

Tổ hợp sản xuất mây tre đan tại Phú Xuyên, Hà Nội

Nhưng còn "khát" vốn

Một trong những thực tế được đưa ra tại Hội nghị là việc tiếp cận nguồn vốn đối với nhiều HTX còn khó khăn. Nhiều HTX chưa tiếp cận vốn vay của các ngân hàng thương mại do đa số các HTX không đáp ứng được những điều khoản, thủ tục cho vay.

Theo ông Phạm Công Bằng, Giám đốc Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Trung ương, hiện nay chưa đến 20% các HTX có khả năng tự lực vốn sản xuất kinh doanh, trong khi đó, khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng lại vô cùng hạn chế, chỉ chiếm dưới 1%.

Ông Bằng cho biết, vấn đề vốn vẫn là "điểm nghẽn", khó khăn lớn nhất của HTX. Thiếu vốn khiến nhiều HTX không thể mở rộng sản xuất kinh doanh, tiếp cận công nghệ cao...

“Nếu như không giải quyết được vấn đề vốn, thì không có sự chuyển đổi sản xuất theo mô hình chuỗi và sẽ không có sự tăng trưởng bền vững”, ông Bằng nhận định.

Tại Hội nghị, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh cũng đánh giá, hoạt động cho vay của một số quỹ tín dụng nhân dân còn chưa hiệu quả, lãi suất cho vay vẫn cao dẫn tới hạn chế vai trò liên kết, hỗ trợ cho các HTX.

Tính đến nay, tổng số có 5.730 lượt HTX phi nông nghiệp và 607 lượt tổ hợp tác và thành viên HTX phi nông nghiệp được vay vốn từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX các cấp. Tổng doanh thu cho vay là trên 6.000 tỷ đồng, tổng dư nợ các Quỹ hỗ trợ là 1,3 tỷ đồng (tính đến 31/12/2017). Lãi suất cho vay trung bình là 5,4%.

Để nâng cao hiệu quả của mô hình kinh tế tập thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp, Liên minh HTX Việt Nam kiến nghị, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh để tạo điều kiện cho kinh tế tập thể phi nông nghiệp phát triển.

Cụ thể, Quốc hội, Chính phủ và bộ, ngành cần nhanh chóng sửa đổi Luật HTX năm 2012; ban hành chiến lược phát triển kinh tế tập thể thời kỳ 2021 - 2030 và đồng bộ khung khổ pháp luật về kinh tế tập thể.

Đồng thời, kiện toàn và nâng cao năng lực hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp ở các bộ quản lý chuyên ngành; sửa đổi qui định thông tin, báo cáo.

Bên cạnh đó, bố trí ngân sách Nhà nước trung hạn và hằng năm để thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX được ghi thành khoản mục riêng trong Dự toán ngân sách Nhà nước.

Ngoài ra, cấp uỷ và chính quyền địa phương cung cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác tuyên truyền, vận động, quản lý nhà nước, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thực hiện các chính sách hỗ trợ đối với kinh tế tập thể trong đó có lĩnh vực phi nông nghiệp. Ban hành cơ chế, chính sách đặc thù phát triển HTX phi nông nghiệp mà địa phương có tiềm năng, lợi thế.