Trốn thuế trong giao dịch bất động sản
Công chứng viên... tiếp tay
Trong những năm gần đây, thị trường bất động sản (BĐS) tại TP. Đà Nẵng phát triển khá nhanh. Trên thị trường liên tục xuất hiện các “cơn sốt”, với rất nhiều giao dịch được thực hiện giữa người mua và người bán. Tuy nhiên, có một thực tế đáng buồn, đó là giao dịch BĐS nhiều, song tiền thuế mà nhà nước thu được lại rất ít. Hay nói cách khác, việc thu thuế BĐS dường như vẫn đứng ngoài các “cơn sốt” đất đang diễn ra trên địa bàn...
Rất khó để phát hiện các hành vi trốn thuế trong giao dịch BĐS |
Trên thực tế, hiện có nhiều thủ đoạn để các đối tượng “né” tiền thuế, khi giao dịch mua bán BĐS. Tuy nhiên, tại TP. Đà Nẵng phổ biến nhất hiện nay vẫn là tình trạng công chứng “ký gửi”, “ký chờ”, với sự tiếp tay của chính các... công chứng viên.
Hành vi trốn thuế này, thực chất là việc người mua móc nối với công chứng viên của các văn phòng công chứng để thực hiện thủ tục mua bán, chuyển nhượng BĐS nhiều lần nhưng chỉ đóng dấu công chứng có một lần. Tiếp tay cho hành vi trốn thuế, các công chứng viên khi chứng kiến việc mua bán các sản phẩm BĐS, nhưng lại không ký, không đóng dấu cũng như không vào sổ theo đúng các quy định của pháp luật. Đồng thời, cho người mua gửi lại hợp đồng có chữ ký của người bán tại văn phòng công chứng rồi tiếp tục tìm kiếm những người mua tiếp theo để chuyển nhượng, “lướt sóng” BĐS hưởng chênh lệch.
Trên thực tế tại địa phương có những lô đất được mua đi, bán lại nhiều lần, nhưng chỉ đóng dầu một lần, sang tên đổi chủ rồi mới tiến hành các nghĩa vụ thuế đối với nhà nước. Có những thời điểm tại các phòng công chứng trên địa bàn TP. Đà Nẵng đông nghẹt người đến làm thủ tục công chứng. Đặc biệt, vào những thời điểm thị trường BĐS sôi động, nhu cầu mua bán tăng cao.
Tuy nhiên, mua bán xôm tụ như vậy nhưng nghịch lý là tại các điểm đăng ký quyền sử dụng đất thì số lượng người đến làm thủ tục trước bạ, sang tên đổi chủ lại rất thưa thớt. Điều này, chứng tỏ giao dịch rất nhiều, song việc làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất lại rất ít. Đồng thời, nhà nước cũng đang thất thoát một số tiền thuế không nhỏ.
Bên cạnh, tình trạng công chứng “ký gửi”, “ký chờ”, với sự tiếp tay của những người có trách nhiệm, thủ đoạn hạ thấp giá trị thực tế của BĐS cũng là một trong những chiêu trò phổ biến hiện nay để trốn thuế. Cụ thể, cả bên bán lẫn bên mua thường thỏa thuận ký hợp đồng hạ thấp giá trị chuyển nhượng của BĐS, để bớt tiền thuế.
Đơn cử, 1 lô đất được người bán và người mua đồng ý giao dịch chuyển nhượng với giá 3 tỷ đồng. Nếu làm hợp đồng chuyển nhượng với mức giá này, người bán sẽ phải nộp một khoản thuế cho nhà nước 2% tương đương 60 triệu đồng. Thế nhưng, để giảm thiểu khoản tiền phải nộp, người bán và người mua đã thỏa thuận ghi vào hợp đồng chuyển nhượng chỉ với giá 1 tỷ đồng. Với thỏa thuận này, bên bán chỉ phải nộp có 20 triệu đồng tiền thuế, thay vì 60 triệu đồng nếu làm đúng với thực tế.
Phải xử lý nghiêm
Trên thực tế, tại TP. Đà Nẵng cũng như nhiều địa phương khác trong cả nước tình trạng thất thu thuế vẫn diễn ra ở nhiều ngành, lĩnh vực nhưng các giải pháp chống thất thu chưa thực sự quyết liệt và hiệu quả. Đặc biệt, phức tạp và phổ biến nhất là trong các hoạt động mua bán, chuyển dịch BĐS. Bởi hiện nay việc xử lý các đối tượng vẫn đang gặp nhiều khó khăn, do rất khó để có thể “bắt tận tay”, các hành vi trốn thuế. Tại TP. Đà Nẵng các cơ quan chức năng đã nhiều lần giám sát, bất ngờ kiểm tra thực tế hoạt động công chứng giao dịch BĐS tại các văn phòng công chứng trên địa bàn. Thế nhưng, rất khó để có thể phát hiện các sai phạm. Hầu hết, mới chỉ phát hiện được việc vi phạm trong việc thu phí công chứng không đúng theo quy định...
Theo đại diện Sở Tư pháp TP. Đà Nẵng, hiện đang nổi lên tình trạng, một sản phẩm BĐS được giao dịch qua rất nhiều lần nhưng thực ra đăng ký nộp thuế có một lần đến người mua cuối cùng. Bởi, không bắt được quả tang, không có chứng cứ từ những người tham gia giao dịch cung cấp hoặc tố cáo thì không làm gì được.
Được biết, trước thực trạng này, Sở Tư pháp thành phố đã có văn bản đề xuất lên UBND TP. Đà Nẵng về một số giải pháp nhằm tăng cường kiểm soát hoạt động các phòng công chứng trong lĩnh vực giao dịch BĐS. Trong đó, đề nghị UBND thành phố cho phép Sở Tư pháp chủ trì, phối hợp cùng các cơ quan chức năng khác như công an, cơ quan thuế triển khai các biện pháp nghiệp vụ như, lựa chọn ngẫu nhiên một số hồ sơ công chứng để tiến hành điều tra, xử lý. Nếu phát hiện các phòng công chứng có tình trạng “ký gửi”, “ký chờ” sẽ phạt nặng. Đối với công chứng viên vi phạm, ngoài xử phạt hành chính còn bị tước thẻ hành nghề trong vòng 12 tháng.
Đại diện công an TP. Đà Nẵng cũng cho rằng, cần làm mạnh và hiệu quả chống thất thu thuế ở một số ngành, lĩnh vực trọng điểm, nhất là lĩnh vực giao dịch, mua bán BĐS… nhằm hạn chế những hệ lụy không đáng có cho xã hội. Công an thành phố sẵn sàng phối hợp cùng các ngành chức năng và cơ quan thuế để xử lý quyết liệt những bất cập trong lĩnh vực này.
Nhằm ngăn chặn tình trạng “né” thuế, UBND TP. Đà Nẵng cũng đã ban hành đề án chống thất thu thuế trên các lĩnh vực, ngành nghề có rủi ro cao về thuế trên địa bàn thành phố, trong đó có lĩnh vực BĐS.
Mới đây, tại cuộc họp bàn giải pháp triển khai đề án chống thất thu thuế với các cơ quan chức năng ở địa phương, ông Trần Văn Miên - Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng nhấn mạnh, phải xử lý nghiêm công chứng viên tiếp tay trốn thuế trong quá trình hành nghề.
Riêng đối với lĩnh vực mua bán, kinh doanh đất đai, Phó Chủ tịch UBND thành phố cũng đã đề nghị Sở Xây dựng định kỳ hàng quý cung cấp cho Cục Thuế các thông tin về các dự án BĐS đủ điều kiện bán, cho thuê, mua nhà ở hình thành trong tương lai và các dự án được cấp phép xây dựng; Sở Tài nguyên & Môi trường tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra tình hình quản lý sử dụng đất, kịp thời thông tin về đất đai cho ngành thuế…