Áp lực lạm phát dịu bớt, song không thể lơ là

Những kịch bản cho lạm phát năm 2021

Áp lực lạm phát dịu bớt

Thông thường, tháng có Tết Nguyên đán thường là tháng ghi nhận chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng mạnh nhất. Cầu tăng mạnh trong khi nguồn cung hàng hóa, dịch vụ không đáp ứng kịp thường là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Tuy nhiên dịp Tết Tân Sửu năm nay, tình hình dường như trái ngược. Tuy chưa đến thời điểm công bố nhưng từ những diễn biến thực tế của thị trường trong dịp cận, trong và sau Tết vừa qua cho thấy, CPI tháng 2/2021 (tháng có Tết Nguyên đán) không có khả năng tăng mạnh.

Ảnh minh họa

Nhu cầu mua sắm của người dân tăng mạnh (thường bắt đầu tăng từ 23 tháng Chạp - Tết ông Công ông Táo và tiếp tục tăng trong những ngày cận Tết) đã trở thành quy luật. Năm nay cũng vậy, tuy nhiên một mặt sức mua dù tăng (ước tính sức mua tổng thể của cả nước dịp Tết Tân Sửu này tăng từ 3-5% so với tháng thường) nhưng nhìn chung vẫn thấp hơn cùng kỳ do những ảnh hưởng chung của dịch bệnh Covid-19 đến kinh tế - xã hội, thu nhập và đi lại của người dân. Mặt khác, lượng cung hàng hóa dồi dào, chủng loại đa dạng, được tổ chức lưu thông thông suốt trên cả nước đã giúp đáp ứng mọi nhu cầu với giá cả không tăng đột biến.

Báo cáo về tình hình giá cả thị trường và các biện pháp bình ổn giá trước, trong và sau Tết Nguyên đán Tân Sửu năm 2021 của Bộ Tài chính mới đây cho biết, tình hình giá cả thị trường cơ bản bình ổn, nằm trong kiểm soát và diễn biến theo đúng với kịch bản công tác điều hành giá trong dịp trước Tết. Giá cả thị trường trước, trong và sau Tết không có biến động lớn, mức độ tăng thấp hơn Tết năm trước một phần do ảnh hưởng của dịch Covid-19 (tái bùng phát lần 3) nhưng một phần quan trọng khác là do nguồn cung hàng hóa của các đơn vị kinh doanh dồi dào.

Thời điểm trước Tết, các trung tâm thương mại, siêu thị lớn đều cam kết cung ứng đủ hàng hóa, thời gian phục vụ gần như xuyên tết và giữ giá (thậm chí giảm giá) với nhiều loại hàng hóa. Đơn cử như hệ thống MM Mega Market Việt Nam (MM) vào cuối tháng 1 đã công bố kế hoạch cung ứng hàng hoá và kích hoạt chế độ phòng chống dịch tại các điểm bán hàng của mình. Theo đó bên cạnh việc tăng cường và sẵn sàng các phương án đảm bảo an toàn trong trường hợp diễn biến Covid-19 phức tạp dịp Tết, MM còn tăng 10% hàng hoá dịp Tết so với năm trước để phục vụ nhu cầu mua sắm của khách hàng với cam kết giữ giá tốt so với thị trường và triển khai cùng lúc nhiều chương trình khuyến mãi, giảm giá cho nhiều mặt hàng nhất là các mặt hàng ngày Tết. Ngoài ra đại diện MM cho biết, hầu hết các trung tâm của MM đều tăng giờ bán hàng so với ngày thường thêm từ 1 đến 2 tiếng, phục vụ khách hàng đết hết trưa ngày 30 Tết, mở cửa trở lại ngay từ ngày mùng 2 Tết… Và đó cũng là thực tế chung khi từ mùng 2 và mùng 3 Tết, hầu hết các siêu thị lớn đã mở cửa trở lại để phục vụ nhu cầu mua sắm của người dân với mức giá ổn định so với trước Tết.

Điểm đáng mừng nhất trong dịp Tết vừa qua là trên thị trường không có hiện tượng khan hàng, sốt giá như tình trạng của nhiều năm về trước nhờ nguồn cung được bảo đảm. Trước Tết, thịt lợn - một trong những mặt hàng thực phẩm có ảnh hưởng lớn đến CPI - là mặt hàng đáng lo ngại nhất trước nguy cơ tăng giá. Tuy nhiên, giá mặt hàng này đã khá ổn định trong những ngày sát Tết nhờ nguồn cung dồi dào và ở mức thấp hơn so với cùng kỳ năm trước. Bên cạnh đó, nhờ thời tiết thuận lợi nên nhiều mặt hàng nông sản khác (gạo, rau quả…) giá cũng ổn định, hỗ trợ tốt cho thị trường thực phẩm Tết.

Nhưng không thể chủ quan

Ngoài ra, một yếu tố tác động khá tích cực khác là việc liên bộ Tài chính - Công thương ở kỳ điều chỉnh ngày 10/2 đã quyết định giữ nguyên giá bán lẻ các mặt hàng xăng dầu so với kỳ điều hành trước dù giá dầu thế giới tiếp tục xu hướng tăng lên. Để giữ được giá xăng dầu không đổi, cơ quan quản lý đã quyết định tăng chi sử dụng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu, trong khi các doanh nghiệp đầu mối được tiếp tục không phải trích lập quỹ.

Tất cả những yếu tố như vậy làm dịu lại áp lực lạm phát trong tháng Tết Nguyên đán - tháng đáng lo về CPI nhất - đồng thời báo hiệu lạm phát sẽ không phải là áp lực lớn trong năm nay, nhất là khi dịch bệnh tiếp tục phức tạp và yêu cầu quyết liệt kiểm soát dịch bệnh, hạn chế tổ chức các hoạt động lễ hội, vui xuân, đi lại đầu năm… cũng sẽ khiến nhu cầu và nhiều dịch vụ liên quan chịu ảnh hưởng, không còn áp lực tăng giá.

Trong báo cáo mới đây về kinh tế vĩ mô Việt Nam, chuyên gia kinh tế Yun Liu thuộc Khối Nghiên cứu Kinh tế của Ngân hàng HSBC nhận định, tác động của việc giá thực phẩm đang trở về trạng thái bình thường (trong đó chủ yếu do giá thịt lợn sau giai đoạn tăng mạnh đầu năm 2020 đã dần giảm trở lại nhờ nguồn cung phục hồi) và việc giá xăng dầu tăng sẽ bù trừ phần nào cho nhau, dẫn đến lạm phát năm 2021 chỉ ở quanh mức 3,3%. Mức lạm phát bình quân năm nay trong khoảng 3,5-3,7% cũng là dự báo được khá nhiều chuyên gia và tổ chức đưa ra gần đây.

Tuy nhiên, xét về tổng thể chúng ta vẫn không thể lơ là với lạm phát. Như nhiều chuyên gia đã chỉ ra, kỳ vọng kiểm soát tốt dịch bệnh cộng với khả năng tới đây có vắc-xin sẽ giúp sức cầu trong nước tốt lên nhiều. Dù đây là yếu tố tích cực nhưng đồng thời cũng phần nào tạo ra áp lực đối với lạm phát. Bên cạnh đó, xu hướng phục hồi và tăng giá của các hàng hóa cơ bản toàn cầu, đặc biệt là dầu mỏ cũng tạo ra những sức ép nhất định. Hiện giá dầu mỏ thế giới sau giai đoạn tăng mạnh đang duy trì khá vững quanh mức trên 62 USD/thùng (dầu Brent). Trong nước, sau 5 lần liên tiếp điều chỉnh tăng, giá xăng dầu đáng lẽ cũng sẽ tiếp tục tăng trong lần điều chỉnh ngày 10/2 vừa qua nếu không tăng chi sử dụng Quỹ Bình ổn. Như vậy, nếu giá dầu mỏ thế giới tiếp tục neo ở mức cao, rất có thể sẽ có những đợt tăng giá xăng dầu trong nước trong thời gian tới, qua đó phần nào tác động tới lạm phát và tâm lý lạm phát kỳ vọng.

Bên cạnh đó, việc tăng giá một số hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước quản lý theo lộ trình cũng sẽ ảnh hưởng tới CPI. Ngoài ra, vẫn tồn tại rất nhiều những quan ngại phía trước như liệu thời tiết có tiếp tục thuận lợi cho nông nghiệp như tháng vừa qua, liệu có thể đảm bảo cơn sốt giá thịt lợn không quay trở lại… Những yếu tố như vậy cho thấy không thể lơ là với lạm phát, đồng thời đặt ra yêu cầu luôn cần sự phối hợp đồng bộ, hiệu quả và liên tục của các chính sách, nhất là giữa chính sách tiền tệ, chính sách tài khoá và giá cả nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra.