Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên không gian mạng

Phát biểu tại Hội thảo lấy ý kiến đối với dự thảo do Ủy ban Cạnh tranh quốc gia phối hợp với Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) và URC Việt Nam, ông Lê Triệu Dũng, Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh quốc gia cho biết, Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 đã được đăng tải công khai để lấy ý kiến trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ và Bộ Công thương, đồng thời, đã được gửi xin ý kiến các Bộ, UBND các tỉnh, thành và các tổ chức có liên quan. Tới thời điểm hiện tại, Bộ Công Thương đã nhận được ý kiến đóng góp của 11 Bộ, 38 UBND và nhiều ý kiến của các tổ chức, hiệp hội.

Toàn cảnh Hội thảo

Tại Hội thảo, nhiều ý kiến đóng góp tập trung vào một số nội dung liên quan đến hoạt động người có ảnh hưởng, nền tảng số lớn, kiểm soát hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung, thu hồi sản phẩm, hàng hóa có khuyết tật, trách nhiệm của tổ chức thiết lập, vận hành nền tảng số trung gian, nền tảng số lớn. Các hoạt động kinh doanh trên không gian mạng nở rộ kéo theo nhiều hệ lụy, phát sinh nhiều vấn đề chưa được điều chỉnh bởi pháp luật cũng là một trong những yếu tố quan trọng dẫn đến việc sửa đổi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Đơn cử, nhiều ý kiến đề nghị dự thảo nghị định cần làm rõ khái niệm “người có ảnh hưởng”. Theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, “người có ảnh hưởng là chuyên gia, người có uy tín, người được xã hội chú ý trong lĩnh vực, ngành, nghề cụ thể theo quy định của Chính phủ”. Người có ảnh hưởng khi cung cấp thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng có trách nhiệm đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của thông tin; yêu cầu đơn vị kinh doanh cung cấp thông tin, phương tiện chứng minh tính chính xác và đầy đủ của thông tin và chịu trách nhiệm liên đới nếu thông tin được cung cấp là không chính xác, trừ khi chính minh bản thân đã thực hiện đủ các biện pháp theo quy định pháp luật để kiểm tra thông tin.

Một số ý kiến cho rằng, tiêu chí xác định người có ảnh hưởng không phải xuất phát từ bản thân chủ thể mà cần xác định thông qua mối quan hệ giữa doanh nghiệp và chủ thể đó. Mối quan hệ này phần lớn đều liên quan đến hoạt động tài trợ để thực hiện quảng cáo, cung cấp thông tin tới người tiêu dùng.

Ủy ban Cạnh tranh quốc gia cho biết đã tiếp thu ý kiến đóng góp và tiếp tục rà soát, hoàn thiện theo hướng lượng hóa các tiêu chí xác định thế nào là người có ảnh hưởng.

Các khái niệm về nền tảng số, nền tảng số trung gian và nền tảng số lớn cũng là vấn đề được quan tâm và đề nghị làm rõ khi góp ý xây dựng dự thảo nghị định. Trong Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, một số hành vi liên quan đến nền tảng số và nền tảng số trung gian sẽ bị cấm, có thể kể đến như việc ép buộc người tiêu dùng sử dụng nền tảng số như điều kiện để dùng dịch vụ, ngăn chặn hoặc hiển thị không trung thực thông tin đánh giá về sản phẩm, dịch vụ…

Đối với các nền tảng số lớn, bên cạnh việc tuân thủ quy định đối với nền tảng số, tổ chức thiết lập, vận hành còn phải thiết lập kho lưu trữ quảng cáo sử dụng thuật toán hướng đến nhóm người tiêu dùng cụ thể; đánh giá định kỳ việc kiểm duyệt nội dung, sử dụng thuật toán và quảng cáo hướng đến người tiêu dùng cụ thể cũng như hoạt động xử lý tài khoản giả, sử dụng trí tuệ nhân tạo.

Theo Ủy ban Cạnh tranh quốc gia, khái niệm nền tảng số và nền tảng số trung gian đã được quy định tại Luật Giao dịch điện tử 2023. Về việc xác định thế nào là nền tảng số lớn, Ủy ban Cạnh tranh quốc gia sẽ tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện.

Phát biểu kết luận hội thảo, đại diện Ủy ban Cạnh tranh quốc gia sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan để nghiên cứu, tiếp thu tối đa các ý kiến, hoàn thiện dự thảo, báo cáo ban soạn thảo cho ý kiến trước khi trình Chính phủ vào tháng 12 tới.