Biến dữ liệu thành “mỏ dầu” của ngành Ngân hàng

Dữ liệu là tài sản quý giá

Phát biểu tại Hội thảo và triển lãm ngành Ngân hàng Smart Banking 2023 với chủ đề “Tạo lập, khai thác và kết nối dữ liệu: Định hình tương lai ngành Ngân hàng trong kỷ nguyên số”, ông Trần Văn Tần, Phó Chủ tịch hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) khẳng định, dữ liệu là tài sản quý giá, tầm quan trọng của việc sử dụng dữ liệu số trong ngành Ngân hàng nằm ở việc nó giúp cải thiện quyết định kinh doanh, nâng cao hiệu suất và cung cấp trải nghiệm tốt hơn cho khách hàng. Bằng cách thu thập, phân tích và ứng dụng thông tin từ các nguồn dữ liệu khác nhau, ngân hàng có thể hiểu rõ hơn về khách hàng cũng như dự đoán xu hướng thị trường để tối ưu hóa quy trình kinh doanh.

Hiện nhiều tổ chức tín dụng đã triển khai các giải pháp cho phép khách hàng mở tài khoản thanh toán dựa trên xác thực dữ liệu dân cư; cho phép định danh, xác minh thông tin khách hàng bằng thẻ căn cước công dân gắn chíp hoặc ứng dụng VNeID; làm sạch thông tin khách hàng với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; tối ưu quá trình cho vay bằng các giải pháp chấm điểm tín dụng, xác thực thông tin đa chiều bằng dữ liệu dân cư... Toàn ngành Ngân hàng đã tập trung làm sạch toàn bộ 51 triệu dữ liệu khách hàng tại Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam và các tổ chức tín dụng, đảm bảo 100% dữ liệu khách hàng được xác minh với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) thông tin thêm, hiện các tổ chức tín dụng triển khai kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, ứng dụng dữ liệu dân cư. Cụ thể, có 27 tổ chức tín dụng đã triển khai làm sạch dữ liệu khách hàng; 42 tổ chức tín dụng đã và đang triển khai ứng dụng căn cước công dân gắn chip (4 tổ chức tín dụng đã ký kết hợp đồng và 1 tổ chức tín dụng đã chính thức triển khai dịch vụ)...

Từ những kết quả trên, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng đánh giá, các ngân hàng đã và đang chuyển mình khi có những kho, trung tâm lớn về dữ liệu. Trong ba hoạt động chính của ngân hàng là huy động vốn, cho vay, thanh toán thì dịch vụ gửi tiết kiệm đã được thực hiện hoàn toàn trên môi trường điện tử; Còn với hoạt động cho vay, tại Thông tư 06/2023/TT-NHNN đã cho phép các nhà băng cho vay trên môi trường điện tử và hạn mức là 100 triệu đồng. Hoạt động thanh toán cũng đã được phép mở tài khoản bằng phương thức e-KYC.

Tuy nhiên, để cho vay trên môi trường điện tử, ngân hàng phải trả lời được hai câu hỏi: Anh là ai? Uy tín của anh thế nào? Câu trả lời của hai câu hỏi này, theo Phó Thống đốc, chỉ có thể là từ dữ liệu số. Sử dụng căn cước công dân gắn chip là một nguồn dữ liệu đầu vào quan trọng để trả lời câu hỏi này.

Toàn cảnh hội thảo

Đảm bảo dữ liệu “đúng, đủ, sạch”

Hiện tại, 90% ngân hàng của Việt Nam có số lượng giao dịch trên kênh số, đặc biệt, mảng hoạt động kênh số của một số ngân hàng hiện lên tới 97-98%. Để đẩy mạnh hoạt động ngân hàng số cũng như việc quản trị điều hành hiệu quả, ngành Ngân hàng cần dữ liệu số với yêu cầu “đúng, đủ, sạch”. Vì vậy, Phó Thống đốc đề nghị các ngân hàng tập trung làm sạch và số hóa dữ liệu mà Ngành đang có, coi đây là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách. Tiếp đến, các ngân hàng đẩy mạnh tiếp tục ứng dụng công nghệ để tạo ra dữ liệu sạch trong quá trình cung cấp dịch vụ cho khách hàng. Cuối cùng, trong quá trình khách hàng thực hiện giao dịch, các ngân hàng phải ứng dụng dữ liệu đã có để xác thực tài khoản và mọi giao dịch của khách hàng. “Không thể để tình trạng đối tượng xấu lợi dụng tài khoản ngân hàng để thực hiện các giao dịch bất hợp pháp”, Phó Thống đốc lưu ý.

Về câu chuyện sử dụng dữ liệu của các ngân hàng hiện nay, theo khảo sát của EY, 71% ngân hàng thừa nhận hiện hệ thống dữ liệu của nhiều đơn vị không được chia sẻ với nhau, tức dữ liệu được chia mảnh khắp nơi không được tập trung. Do đó để dữ liệu trở thành “dầu mỏ” thì cần rất nhiều nỗ lực. Bà Winnie Wong, Giám đốc quốc gia của Mastercard tại Việt Nam, Campuchia và Lào cho rằng, doanh nghiệp muốn khai thác hiệu quả dữ liệu cần sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận nghiệp vụ, công nghệ và dữ liệu; cần có một mục tiêu cụ thể từ dữ liệu. Từ đó mỗi bộ phận (với chức năng riêng) sẽ có một kế hoạch phù hợp để triển khai.

Cùng với việc khai thác, sử dụng dữ liệu thì công tác đảm bảo an toàn, an ninh, bảo mật rất quan trọng. Bởi lẽ, trong quá trình chuyển đổi số cũng như áp dụng các mô hình mới dựa trên công nghệ hiện đại, ngành Ngân hàng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Các tổ chức phải duy trì sự cân bằng giữa khai thác và bảo vệ dữ liệu.

Về vấn đề này, Tổng giám đốc TPBank Nguyễn Hưng cho rằng, một trong những mô hình đang được phát triển từ dữ liệu đó là ngân hàng mở. Nếu được phát triển sẽ mở ra các kênh tiếp cận mới, điểm chạm để thu hút khách hàng cũng như phục vụ các nhu cầu khác nhau của người dùng. Tuy nhiên, ngân hàng mở cũng tiềm ẩn một số rủi ro, thách thức như rủi ro về dữ liệu, rủi ro bên thứ ba khi cần phân định trách nhiệm các bên khi xảy ra sự cố thất thoát dữ liệu, tổn thất tài chính cho khách hàng; rủi ro cũng đến từ công nghệ khi cần liên tục nâng cấp nền tảng công nghệ để đáp ứng lưu lượng sử dụng và bảo mật. “TPBank và các ngân hàng nói chung đều phải rất chủ động trong quản lý, xây dựng hệ thống, bảo mật dữ liệu khách hàng khi chia sẻ, kết nối với đối tác”, ông Hưng lưu ý.

Đại diện Vụ Thanh toán cho biết, trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách, khung khổ pháp lý, từ đó thúc đẩy chuyển đổi số ngành Ngân hàng. Theo đó, NHNN sẽ trình Quốc hội sửa Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi); triển khai dự án luật các hệ thống thanh toán, trình ban hành nghị định thay thế nghị định về thanh toán không tiền mặt và các văn bản hướng dẫn; trình ban hành Nghị định về sandbox; sửa đổi Quyết định 630/QĐ-NHNN theo hướng phân cấp hạn mức giao dịch, áp dụng các biện pháp xác thực bằng sinh trắc học…

Bên cạnh đó, ngành Ngân hàng phối hợp tốt hơn nữa với Bộ Công an trong ứng dụng dữ liệu dân cư để làm sạch dữ liệu, tối ưu cho vay bằng các giải pháp chấm điểm tín dụng, nâng cấp, phát triển tầng công nghệ phục vụ chuyển đổi số.