Cải cách thủ tục hành chính cần những trợ lực đồng bộ

Lấy chuyển đổi số làm điểm tựa

GS.TSKH. Hồ Tú Bảo, Viện nghiên cứu cao cấp về Toán chỉ ra “Môi trường thực - số (môi trường số) là môi trường đang sống được kết nối với không gian mạng, ở đó các thực thể số hóa tạo thành các phiên bản số (dữ liệu) và có thể kết nối được với nhau. Chuyển đổi số với việc tạo dữ liệu lớn và kết nối là nền tảng để cải cách hành chính cũng như thủ tục hành chính. Như với hoạt động ngân hàng, chuyển đổi số sẽ giảm bớt sự phức tạp và thời gian xử lý thông qua việc tạo hồ sơ điện tử để cập nhật và truy xuất thông tin, tự động đánh giá tài chính và xác thực của hồ sơ từ dữ liệu công cộng, nội bộ và sự tham gia của công chúng, tối ưu hóa quy trình xử lý và phê duyệt cấp phép trên môi trường số.

Nghiên cứu của nhóm ThS. Lê Quốc Nghị - Vụ trưởng Vụ Kiểm toán nội bộ, NHNN Việt Nam, ThS. Trần Phú Dũng, Trưởng phòng Vụ Kiểm toán nội bộ, NHNN Việt Nam và ThS. Nguyễn Quốc Hoàn Thanh tra viên, NHNN Chi nhánh tỉnh Khánh Hòa cho thấy, việc áp dụng phần mềm “OneClick_GetAllData_NHTM - Chương trình hỗ trợ tổng hợp số liệu, phân tích báo cáo chi nhánh NHTM trên địa bàn tỉnh chỉ với một lần nhấn chuột” đối với một số thủ tục hành chính mà trong quy trình quy định phải nhận xét số liệu hoạt động (tổng tài sản, dư nợ, huy động, tỷ trọng nợ xấu...) để đề xuất ra kết quả của thủ tục, có thể giảm từ 30% tới 50% khối lượng thời gian thực hiện so với cách làm thủ công trước đây. Điển hình như thủ tục chấp thuận đủ điều kiện thành lập chi nhánh ở trong nước của NHTM; Thủ tục chấp thuận đủ điều kiện thành lập Phòng giao dịch của NHTM từ 4-5 ngày như trước đây, nay khi sử dụng phần mềm hỗ trợ OneClick_GetAllData_NHTM đã giảm xuống còn 1-2 ngày.

Hóa giải những điểm nghẽn cải cách

Tuy nhiên, chỉ mình chuyển đổi số chưa đủ tạo nên sức bật cho CCHC. TS. Nguyễn Thái Hà - Trưởng Khoa Luật, Học viện Ngân hàng, cho biết tuy chỉ số cải cách hành chính của NHNN đều dẫn đầu bảng xếp hạng Par-Index trong 7 năm gần đây, nhưng các chỉ số thành phần lại không đồng đều. Chỉ số cải cách thục tục hành chính năm 2023 chỉ ở vị trí thứ 6 trong các bộ ngành, trong khi số chỉ thành phần về cải cách thủ tục hành chính liên quan Chính phủ điện tử, chính phủ số, lại bứt phá khá tốt, đạt 100%.

Nguyên nhân được ông Hà chỉ ra là việc triển khai thực hiện thủ tục hành chính, hoạt động đánh giá, phối hợp giữa các bộ phận, đơn vị trong tổ chức của NHNN và phối hợp các bộ, ngành liên quan vẫn còn hạn chế, sự thiếu đồng bộ, thống nhất, toàn diện nên ảnh hưởng hiệu quả toàn trình trong xây dựng và thực hiện thủ tục hành chính.

Hạn chế về khung pháp lý về thể chế gắn với chuyển đổi số đã ảnh hưởng đến cải cách thủ tục hành chính, quy phạm pháp luật về thủ tục hành chính như chưa bảo đảm tính đồng bộ, thiếu thống nhất và tính khả thi nên còn chưa đáp ứng kịp thời những đổi mới, sáng tạo trong ngành liên quan đến chuyển đổi số.

Cải cách thủ tục hành chính gắn với chuyển đổi số đang đặt ra nhiều thách thức vì đòi hỏi đổi mới và sáng tạo trong quản trị và quy trình thực hiện hoạt động nghiệp vụ. Do vậy rất cần áp dụng các cơ chế thử nghiệm pháp lý, thiếu điều này cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả cải cách.

Để khắc phục được những hạn chế và thực hiện được các mục tiêu đề ra, tiếp tục cải cách thủ tục hành chính gắn với chuyển đối số, TS. Nguyễn Thái Hà đề xuất cải cách thủ tục hành chính cần tiếp cận theo quan điểm “từ dưới đi lên”, từ chủ thể thực hiện thủ tục hành chính là các cơ quan Nhà nước về số hóa, để các thủ tục hành chính được đơn giản hóa, dễ sử dụng, tránh phiền hà cho người dân.

Không chỉ đầu tư chuyển đổi số, hoàn thiện cơ sở pháp lý số, TS. Thái Hà nhấn mạnh, cần triển khai mạnh mẽ hơn kế hoạch phát triển hạ tầng số về hiện đại hóa hạ tầng thanh toán, nâng cao khả năng kết nối, liên thông làm nền tảng cho cải cách. Đồng thời, NHNN cần tăng cường cải cách thủ tục hành chính nội bộ, đề cao vai trò người đứng đầu trong chỉ đạo, điều hành, triển khai thực hiện, kiểm tra, giám sát, đôn đốc trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính gắn với chuyển đổi số, chịu trách nhiệm trực tiếp về chuyển đổi số trong cơ quan, tổ chức, lĩnh vực được phụ trách.