Cần có chính sách ưu đãi đặc biệt cho trung tâm tài chính quốc tế

Việc thiết lập trung tâm tài chính quốc tế là thành phố/khu vực có vai trò then chốt trong cung cấp dịch vụ tài chính quốc tế (ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán…). Trung tâm này sẽ hoạt động dựa trên nền tảng pháp lý minh bạch, hạ tầng phát triển, môi trường chính trị ổn định.

Có sự khác biệt giữa trung tâm tài chính trong nước và trung tâm tài chính quốc tế, được phân loại bởi các tiêu chí như phạm vi hoạt động, vai trò, đối tượng sử dụng dịch vụ, mức độ mở cửa thị trường, mức độ quốc tế hóa, hạ tầng và dịch vụ tài chính, tác động đến nền kinh tế và rủi ro tiềm ẩn.

Hiện đang có nhiều trung tâm tài chính quốc tế có vị trí địa lý gần Việt Nam như Singapore, Hồng Kông và Thượng Hải (Trung Quốc)… Để tận dụng được những lợi ích mà trung tâm tài chính quốc tế được kỳ vọng mang lại đòi hỏi có các quy định chuyên sâu và sự kết nối giữa trung tâm tài chính trong nước và trung tâm tài chính quốc tế. Đây là bài toán nan giải của cơ quan quản lý.

ThS. Lưu Ánh Nguyệt, Phó Trưởng Ban Phát triển Thị trường Tài chính, Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính, Bộ Tài chính cho rằng cần có những chính sách ưu đãi đặc biệt để thu hút đầu tư cho trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Có thể thấy, định hướng phát triển của TP. Hồ Chí Minh sẽ ở mức độ là trung tâm tài chính quốc tế toàn cầu và ở Đà Nẵng là trung tâm tài chính quốc tế có mức độ khu vực. Hai cấp độ này khác nhau để tránh sự cạnh tranh của hai trung tâm ngay ở trong nước.

Đối với các yếu tố hình thành trung tâm tài chính quốc tế, có các yếu tố sau: Vị trí địa lý chiến lược, môi trường kinh doanh thuận lợi, hạ tầng tài chính, công nghệ thông tin, giao thông. Bên cạnh đó là khung pháp lý rõ ràng, linh hoạt; sự ổn định chính trị - kinh tế. Có thể thấy, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng là hai vị trí được lựa chọn hiện đang có những yếu tố quan trọng để xây dựng trung tâm tài chính quốc tế.

Nếu chúng ta muốn xây dựng trung tâm tài chính quốc tế cạnh tranh được với các trung tâm tài chính quốc tế hiện có trong khu vực, cần quan tâm đến chỉ số đánh giá xếp hạng trung tâm tài chính (GFCI) theo 5 tiêu chí: Môi trường kinh doanh và thuế, nguồn nhân lực, kết cấu hạ tầng, phát triển thị trường tài chính, danh tiếng…

Việc phê duyệt chiến lược xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam là phù hợp với định hướng được nêu tại Đại hội XIII của Đảng, đến năm 2030 nước ta trở thành nước đang phát triển, công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 thành nước phát triển, thu nhập cao, và trung tâm tài chính quốc tế là một trong các đột phá chiến lược.

Vai trò của trung tâm tài chính quốc tế với Việt Nam đã được thể hiện rõ, đó là kết nối thị trường tài chính toàn cầu, thu hút tổ chức tài chính quốc tế và dòng vốn đầu tư. Bên cạnh đó, sẽ tăng cường huy động - phân bổ hiệu quả nguồn lực, tạo đột phá về thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Các yếu tố thuận lợi để xây dựng trung tâm tài chính quốc tế ở Việt Nam đó là vị trí địa lý chiến lược, hội nhập kinh tế sâu rộng. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang tích cực cải thiện thể chế, pháp lý, môi trường đầu tư; kinh tế vĩ mô ổn định. Ở TP. Hồ Chí Minh cũng đã có các thiết chế thị trường tài chính hiện đại, kinh tế năng động, thành phố này vào danh sách đánh giá GFCI từ năm 2022.

Tuy nhiên, cũng có những thách thức nhất định. Đơn cử như về hạ tầng và thể chế, hạ tầng kinh tế - xã hội có đóng góp tích cực nhưng còn thiếu đồng bộ, giao thông quá tải, mất cân đối giữa các loại hình vận tải. Bên cạnh đó, khung pháp lý chưa đáp ứng chuẩn quốc tế, thiếu quy định về giao dịch xuyên biên giới, bảo vệ nhà đầu tư. Cạnh tranh khu vực cũng ngày càng gay gắt như các trung tâm tài chính quốc tế khác đã có nền tảng mạnh và chính sách thu hút hấp dẫn. Ngoài ra, Việt Nam chưa tự do hóa tài chính đầy đủ, hạn chế về công nghệ và an ninh mạng…

Trước thực tế như trên, TP. Hồ Chí Minh phù hợp với mô hình bán cổ điển, gắn kết giữa giao thương, công nghệ, thị trường vốn và dịch vụ tài chính, còn Đà Nẵng phù hợp với mô hình thế hệ mới, tích hợp khu thương mại tự do, dịch vụ tài chính xanh, quản lý rủi ro, ngoại hối.

Việc đầu tiên khi muốn xây dựng trung tâm tài chính quốc tế đó là cần hoàn thiện thể chế linh hoạt, hiện đại. Cụ thể, xây dựng khung pháp lý minh bạch, phù hợp thông lệ quốc tế, cho phép thử nghiệm mô hình mới như fintech, nền tảng số. Đồng thời, áp dụng mô hình sandbox như Singapore với quy trình cấp phép nhanh và bảo vệ nhà đầu tư tốt. Song song với đó là tăng cường giám sát rủi ro theo tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo sự ổn định và minh bạch thị trường.

Thứ hai là phát triển hạ tầng tài chính và công nghệ. Trong đó, xây dựng hệ thống thanh toán hiện đại, kết nối toàn cầu, phát triển khu tài chính kỹ thuật số, hỗ trợ startup, fintech thử nghiệm dịch vụ mới; ứng dụng AI, Blockchain, Big Data trong giao dịch, quản lý dữ liệu và bảo mật tài chính.

Thứ ba, về chính sách thuế, cần miễn/giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân cho tổ chức, cá nhân hoạt động tại trung tâm tài chính quốc tế. Có thể học tập kinh nghiệm từ một số nước như Thổ Nhĩ kỳ đã miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giao dịch ngân hàng và bảo hiểm cho doanh nghiệp tại trung tâm tài chính quốc tế (IFC). Đồng thời, cần đề xuất ưu đãi vượt trội cho ngân hàng nước ngoài chuyển trụ sở, chi nhánh vào Việt Nam.

Thứ tư, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thiểu thủ tục đăng ký, cấp phép cho tổ chức tài chính nước ngoài; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hợp tác với các đại học, viện nghiên cứu để đào tạo chuyên sâu về tài chính, công nghệ, phân tích dữ liệu… Ngoài ra, cần thu hút chuyên gia quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính, fintech; áp dụng chính sách visa đặc biệt cho nhân tài toàn cầu hoạt động trong lĩnh vực tài chính số.