Cần giải pháp đồng bộ để giải quyết hàng hoá ùn tắc tại cửa khẩu phía Bắc

	Tồn 883 xe và 2 toa tàu ở các cửa khẩu biên giới Việt - Trung
	Vẫn còn hơn ngàn xe tồn ứ chưa xuất khẩu được tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc

Thông tin đáng chú ý được Tổng cục Hải quan đưa ra đó là chính quyền thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) đã có thông báo sẽ tạm dừng làm thủ tục thông quan cho người, hàng hóa qua cửa khẩu Đông Hưng (gồm cả khu mậu dịch cặp chợ biên giới) từ 0h ngày 21/12, thời gian thông quan cụ thể sẽ có thông báo sau.

Ùn tắc do đâu?

Thống kê cho thấy, lượng hàng hóa thông quan qua cửa khẩu thời gian gần đây trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn giảm, chỉ khoảng 300-400 xe/ ngày trong khi lượng hàng hoá từ nội địa lên các cửa khẩu thuộc địa bàn tỉnh Lạng Sơn rất lớn cộng với năng lực bến bãi có hạn dẫn đến tình trạng ùn tắc tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh.

Theo Tổng cục Hải quan, tính đến sáng ngày 21/12/2021, tổng lượng xe tồn tại 03 khu vực cửa khẩu Hữu Nghị, Tân Thanh, Chi Ma là 4.461 xe (giảm 137 xe so với ngày 20/12). Đồng thời, thông tin Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Nam Ninh, Trung Quốc cho biết, tính đến ngày 16/12 tại phía Trung Quốc, lượng phương tiện hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam cũng tồn 2.400 xe.

Về kim ngạch chung xuất nhập khẩu qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn trong nửa đầu tháng 12/2021 chỉ đạt 121,65 triệu USD, giảm 40,5% so với tháng 11/2021 và giảm 32,7% so với cùng kỳ năm 2020.

Tại tỉnh Quảng Ninh, ở cầu Bắc Luân II còn tồn 346 xe chờ xuất khẩu, đã giảm so với trước, trong đó có 276 xe chở hoa quả và 70 xe chở đồ gỗ mỹ nghệ. Tại khu vực Lối mở Cầu phao Km3+4, đến nay lượng xe tồn đây là 1.188 xe, chủ yếu là hàng thủy hải sản đông lạnh hơn 900 xe, còn lại là hàng nông sản.

Đánh giá nguyên nhân ùn tắc hàng hóa xuất khẩu chủ yếu là nông sản tại địa bàn tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh, theo Tổng cục Hải Quan, một phần do phía Trung Quốc tiếp tục áp dụng các biện pháp phòng chống dịch COVID-19 dẫn đến tình trạng lái xe hàng hóa qua lại khu vực biên giới hạn chế, có những cửa khẩu chỉ đáp ứng 20- 25% so với lưu lượng thông quan hàng hóa so với bình thường.

Đặc biệt có địa phương cơ quan chức năng phía Trung Quốc tăng cường biện pháp chống dịch ở mức cao hơn, trong đó yêu cầu thay đổi phương thức giao nhận hàng hóa tại cặp cửa khẩu Tân Thanh - Pò Chìa và cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan theo hướng lái xe chuyên trách điều khiển xe sang phía Trung Quốc giao hàng và yêu cầu lái xe phải đi về trong ngày, niêm phong cabin xe, lái xe không được xuống xe và phải tiêm đủ 2 mũi vắc xin và thực hiện xét nghiệm COVID-19 bằng phương pháp PCR định kỳ 3 ngày/lần.

Ngoài ra, để tập trung chống dịch, phía Trung Quốc chuyển một số cán bộ kiểm dịch hải quan sang hỗ trợ công tác kiểm soát người Trung Quốc nhập cảnh về nước ăn Tết nên lực lượng hải quan giải quyết thủ tục hàng hóa hiện nay rất mỏng.

Đáng chú ý, chính quyền thành phố Đông Hưng cũng đã có thông báo sẽ tạm dừng làm thủ tục thông quan cho người, hàng hóa qua cửa khẩu Đông Hưng (gồm cả khu mậu dịch cặp chợ biên giới) từ 0h ngày 21/12, thời gian thông quan cụ thể sẽ có thông báo sau.

Về phía Việt Nam, nông sản của các tỉnh phía Nam đang vào vụ thu hoạch, sản lượng hàng hóa tăng và nhu cầu tiêu dùng dịp lễ, Tết của thị trường Trung Quốc vào những tháng cuối năm tăng cao. Từ ngày 01/01/2022, Lệnh số 248 ngày 12/04/2021 và 249 ngày 14/4/2021 của Tổng cục Hải quan Trung Quốc có hiệu lực cũng là nguyên nhân khiến lượng hàng hóa hoa quả, nông sản thực phẩm đổ dồn về các cửa khẩu biên giới phía Bắc chờ xuất khẩu sang Trung Quốc để tránh chính sách của Trung Quốc trước ngày 01/01/2022.

Ngoài ra, thông tin về tình trạng ùn tắc hàng hóa tại các khu vực biên giới đến doanh nghiệp xuất khẩu, thương lái không được đầy đủ, chi tiết dẫn đến hàng hóa vẫn tiếp tục được đưa lên cửa khẩu với số lượng lớn, không được điều tiết theo diễn biến tình hình thực tế. Cách thức mua bán hàng hóa nông sản vẫn không tuân theo các chuẩn mực thương mại quốc tế nên thiệt hại nhiều năm qua vẫn nghiêng về phía người xuất khẩu Việt Nam.

Cần sự vào cuộc của các bộ, ngành

Để kịp thời có giải pháp đồng bộ hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tránh ảnh hưởng xấu do việc ùn tắc hàng hóa tại cửa khẩu gây thiệt hại kinh tế do phía Trung Quốc thắt chặt quản lý tại các cửa khẩu như tình hình nêu trên, Tổng cục Hải quan đã chủ động chỉ đạo đơn vị trực thuộc bám sát diễn biến hiện tượng ùn tắc hàng hóa xuất khẩu sang Trung Quốc để thực hiện các giải pháp phù hợp như: Bố trí cán bộ giải quyết thủ tục ngoài giờ hành chính, tuyên truyền, phổ biến cho doanh nghiệp xuất khẩu và phối hợp các lực lượng Biên phòng, Công an điều tiết giao thông cho xe ra vào nhằm hạn chế ùn tắc tại các cửa khẩu và tạo thuận lợi hơn nữa cho hoạt động xuất khẩu hàng hóa, nông sản, trái cây tươi qua các cửa khẩu.

Đồng thời, Tổng cục Hải quan cũng báo cáo Bộ Tài chính tình hình và đề xuất Bộ có ý kiến, kiến nghị một số nội dung với các Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Ngoại giao.

Cụ thể, đề nghị Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan đàm phán, kiến nghị với các bộ, ngành và chính quyền địa phương phía Trung Quốc triển khai các giải pháp nhằm tăng thời gian thông quan tại các cửa khẩu; nâng cao hiệu suất làm việc của các lực lượng chức năng, đơn vị tại cửa khẩu phía Trung Quốc.

Chỉ đạo Thương vụ Việt Nam và các Tham tán thương mại tại Trung Quốc kịp thời nắm thông tin và phối hợp với các địa phương có cửa khẩu biên giới với Trung Quốc để cung cấp, cập nhật thường xuyên về các quy định, yêu cầu của phía Trung Quốc đối với hàng nông sản xuất khẩu.

Đối với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cần đàm phán, thống nhất với cơ quan chức năng phía Trung Quốc để thống nhất thủ tục kiểm dịch đối với hàng hóa nông lâm, thủy sản, hoa quả tươi trong giai đoạn hai nước đẩy mạnh phòng dịch COVID-19, không để tình trạng đóng cửa khẩu hoặc tạm dừng nhập khẩu nông sản, hoa quả như thời gian vừa qua. Nắm bắt tình hình liên quan chính sách quản lý tăng cường, chặt chẽ đối với các mặt hàng nông lâm thủy sản được sản xuất từ phía Việt Nam của phía Trung Quốc để có hướng dẫn doanh nghiệp Việt Nam phù hợp.

Về phía Bộ Ngoại giao, cần đàm phán, trao đổi với cơ quan chức năng phía Trung Quốc đảm bảo việc thực hiện theo đúng Hiệp định thương mại biên giới giữa hai nước đã ký kết để hoạt động thương mại biên giới phát triển lành mạnh, liên tục và ổn định. Trường hợp khi có thay đổi về chính sách đối với hàng hóa xuất nhập khẩu cần thông báo trước ít nhất 10 ngày trước khi áp dụng để phía Việt Nam có thời gian chuẩn bị.

Các tỉnh biên giới phía Bắc cũng cần tích cực chỉ đạo Sở, ngành trực thuộc theo chức năng phối hợp kiểm soát, tạo thuận lợi cho hoạt động vận chuyển, lưu thông, mua bán hàng hóa, trao đổi thương mại biên giới; thiết lập, duy trì thường xuyên mối quan hệ chặt chẽ với chính quyền cặp cửa khẩu đổi diện, đối thoại giải quyết những vấn đề thương mại phát sinh trên địa bàn, các phương án đảm bảo phòng chống dịch của phía Việt Nam.