Cẩn trọng với rủi ro và cần chuyển đổi mạnh mẽ

Phòng tránh là tốt nhất

LS. Lê Thành Kính, Giám đốc Công ty luật TNHH Lê Nguyễn – trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) đã nêu lên những vấn đề quan trọng mà DN cần quan tâm khi tiến hành các phương án mới nhằm khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh, xuất khẩu hậu Covid-19.

Theo đó, các loại tranh chấp thương mại phổ biến do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 gây ra khá đa dạng như tranh chấp về hợp đồng thuê mặt bằng, hợp đồng mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, hợp đồng lao động... Điển hình phải kể đến những tranh chấp do các bên gặp khó khăn hiện tại hoặc dự kiến về lưu chuyển tiền tệ, suy giảm đáng kể hoặc mất khả năng chi trả do cách ly, giãn cách xã hội. Phần lớn đây là những trường hợp xảy ra do sự cố đột xuất, không lường trước, hậu quả nghiêm trọng, cũng như khó xác định được thời gian phục hồi…

Ảnh minh họa

“DN trong thời gian này nên tìm kiếm các đối tác tiềm năng trong tương lai thay vì phụ thuộc vào một vài khách hàng nước ngoài lớn. Bên cạnh đó, không được bỏ qua bước tiến hành rà soát tình trạng pháp lý hiện tại của DN đối tác, tạm ngừng hợp đồng hoặc chấp nhận hoãn thanh toán từ 1-3 tháng trên cơ sở quan hệ giữa các bên. Trong trường hợp các đối tác có đơn hàng lớn, quan hệ thương mại lâu dài, thì việc đưa vụ việc thành một tranh chấp pháp lý hay hủy hợp đồng ở giai đoạn này là quá sớm, ngoại trừ những vụ việc mà DN nước ngoài là bên mua và đã xác định rõ mất khả năng chi trả và phá sản hay có dấu hiệu vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Trong trường hợp bắt buộc phải hủy hợp đồng thì cần thiết phải vận dụng và viện dẫn các điều khoản bất khả kháng trong thương mại quốc tế một cách chuẩn xác để tránh rủi ro không đáng có” – LS. Kính tư vấn cho các DN.

Thực tế thời gian qua, không ít DN lâm vào tình cảnh khó khăn với các loại tranh chấp, vướng mắc trong giải quyết với đối tác như bị hoãn thực hiện, điều chỉnh hay hủy hợp đồng. Trong khi đó, không phải DN nào cũng biết nếu giải quyết thì sẽ căn cứ trên cơ sở quy định nào của pháp luật cho phù hợp, tranh chấp đó có được áp dụng điều khoản “bất khả kháng” hay chỉ là “hoàn cảnh thay đổi cơ bản” hay không.

Đối với những vấn đề liên quan đến luật pháp, theo VIAC khuyên các DN nên tìm hiểu kỹ xem nội dung về điều kiện “bất khả kháng” trong hợp đồng có quy định trường hợp dịch bệnh cụ thể hay không. Nếu là do hoàn cảnh thay đổi, DN cần cân nhắc đưa tranh chấp ra tòa án giải quyết vì chỉ có tòa án mới có thẩm quyền quyết định biện pháp khắc phục. Tuy nhiên, các DN cần xem xét về thời điểm khởi kiện và nơi tiến hành khởi kiện (tòa án hay trọng tài), phương thức hòa giải cũng nên được quan tâm xem xét thấu đáo, đảm bảo lợi ích các bên và tránh mất thời gian, chi phí...

Chuyển đổi phương thức kinh doanh

Mặc dù vậy, theo các chuyên gia, để tránh một cách tối đa những rủi ro pháp lý có thể xảy ra, trong bối cảnh dịch bệnh vẫn còn diễn biến phức tạp tại nhiều nơi trên thế giới như hiện nay, việc thay đổi hình thức kinh doanh truyền thống sang trực tuyến là một hướng đi đúng đắn cho DN Việt Nam.

Thị trường bán lẻ Việt Nam những năm gần đây có tốc độ tăng trưởng duy trì ở mức cao, khoảng 10%/năm, giá trị thị trường bán lẻ ước đạt 160 tỷ USD vào năm 2020. Bên cạnh đó, Việt Nam hiện được đánh giá là một trong những thị trường thương mại điện tử (TMĐT) phát triển nhanh nhất ở Đông Nam Á, chỉ xếp sau Indonesia. Với mức tăng trưởng cao và liên tục từ năm 2015 trở lại đây, theo Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), năm 2018 TMĐT Việt Nam có tốc độ tăng trưởng trên 30% với quy mô thị trường TMĐT lên tới khoảng 7,8 tỷ USD. Vai trò của TMĐT cũng dần trở nên quan trọng hơn khi tỷ trọng doanh thu từ TMĐT trên tổng mức bán lẻ hàng hóa cả nước năm 2019 đạt 4,2%, tăng 0,6% so với năm 2018. Số lượng người tham gia mua sắm trực tuyến trên các nền tảng TMĐT cũng tăng vọt. Năm 2019, cả nước có 39,9 triệu lượt người tham gia mua sắm trực tuyến, tăng 11,8% so với năm 2018 và tăng gần gấp đôi chỉ sau 3 năm. Giá trị mua sắm trực tuyến bình quân đầu người đạt 202 USD, tăng 8,6%. Đồng thời, hành lang pháp lý cho hoạt động kinh doanh trực tuyến cũng đã được Chính phủ và các bộ, ngành ban hành. Đây là tiền đề quan trọng để các DN gia nhập và đẩy mạnh hoạt động kinh doanh trực tuyến của mình.

Theo VECOM, kinh doanh trực tuyến không chỉ giúp DN tồn tại trong tình hình dịch bệnh hiện nay, mà còn là xu hướng phát triển tương lai của ngành bán lẻ. Người tiêu dùng ngày càng sử dụng internet nhiều hơn, tìm kiếm sản phẩm và mua sắm trực tuyến nhiều hơn, mở ra cơ hội cho DN thúc đẩy hoạt động kinh doanh, tăng doanh thu. Nền kinh tế thế giới đang chuyển mình hướng đến nền công nghiệp 4.0, các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt, thanh toán mobile ngày càng phổ biến, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo, Tiktok, Instagram, Youtube… thì kinh doanh trực tuyến đang ngày càng trở nên quan trọng đối với DN trong nhiều lĩnh vực ngành nghề và trong bối cảnh hội nhập hiện nay.