Cảnh báo “suất ngoại giao” nhà ở xã hội

Hiện tượng “suất ngoại giao" là lời cảnh báo về rủi ro và biến tướng trong phân phối nhà ở xã hội

"Ma trận" môi giới "suất chắc trúng"

Trên các nền tảng mạng xã hội, thời gian gần đây xuất hiện nhiều cá nhân tự xưng là “chuyên gia bất động sản” ngang nhiên rao bán các suất mua nhà ở xã hội “chắc chắn trúng”. Những người này thường khẳng định bản thân có quan hệ thân thiết với chủ đầu tư hoặc nguồn nội bộ doanh nghiệp, nên có thể giúp khách hàng “đặt chỗ ưu tiên” hoặc “mua suất nội bộ” với tỷ lệ trúng gần như tuyệt đối.

Các bài đăng thường được trình bày khéo léo, kèm hình ảnh dự án, giấy tờ và cam kết “hoàn tiền 100% nếu không trúng”, khiến nhiều người có nhu cầu thật sự tin tưởng và chuyển tiền đặt cọc.

Một người tự nhận đã mua được “suất ngoại giao” tại dự án Calyx Residence (Đông Anh, Hà Nội) chia sẻ, để sở hữu căn hộ mà không cần bốc thăm, khách hàng phải chi thêm khoảng 600 triệu đồng. Trước tiên, người mua đặt cọc công chứng 100 triệu đồng, sau 4-6 ngày sẽ nhận được mã căn và ký hợp đồng trực tiếp tại văn phòng chủ đầu tư.

Những lời quảng cáo “chắc suất, không rủi ro, ký ngay hợp đồng” đang lan truyền mạnh trên mạng xã hội, đánh trúng tâm lý muốn mua nhanh, né thủ tục của nhiều người dân. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng quy trình xét duyệt nhà ở xã hội, bởi mọi giao dịch phải tuân thủ quy định pháp luật, minh bạch và đúng đối tượng.

Giới quan sát cho rằng, hiện tượng “bán suất ngoại giao” không chỉ gây biến tướng chính sách an sinh, mà còn tạo ra chênh lệch lợi ích phi pháp, khiến những người thu nhập thấp khó tiếp cận nhà ở.

TS. Nguyễn Văn Đính - Phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cảnh báo, không có bất kỳ doanh nghiệp hay cá nhân nào được quyền “bán suất” nhà ở xã hội, bởi việc xét duyệt thuộc thẩm quyền cơ quan quản lý nhà nước. Người mua cần thận trọng, chỉ làm việc trực tiếp với chủ đầu tư được công bố chính thức để tránh rủi ro mất tiền, mất cơ hội sở hữu nhà ở thật.

Ngoài các suất ngoại giao, một số tổ chức, cá nhân lợi dụng dịch vụ làm hồ sơ vốn được chủ đầu tư thực hiện miễn phí để thu phí từ 5-10 triệu đồng/bộ. Không chỉ hoạt động ngầm, nhiều nơi còn công khai treo biển “nhận làm hồ sơ nhanh, cam kết duyệt trúng” ngay trước cổng dự án, đánh vào tâm lý nôn nóng và thiếu thông tin của người dân.

Theo phản ánh của người mua, các dịch vụ này thường tự nhận có mối quan hệ nội bộ hoặc biết quy trình duyệt hồ sơ, hứa hẹn giúp hồ sơ được xét nhanh, tăng cơ hội trúng. Tuy nhiên, thực chất đây là hành vi trục lợi trái quy định, làm méo mó chính sách nhân văn của chương trình nhà ở xã hội.

TS. Nguyễn Văn Đính khuyến nghị, cơ quan chức năng cần kiểm tra, xử lý nghiêm các cá nhân, đơn vị thu phí trái phép, đồng thời siết chặt quy trình tiếp nhận hồ sơ và minh bạch thông tin dự án.

Nỗ lực minh bạch từ cơ quan quản lý

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, cơ sở pháp lý liên quan đến nhà ở xã hội đã đầy đủ, không còn vướng mắc, dự thảo Nghị định về Quỹ nhà ở quốc gia sẽ được trình Chính phủ trong tháng 11.

Đặc biệt, trước hiện tượng tiêu cực trong xét duyệt mua, bán, cho thuê nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng đã dự thảo Chỉ thị chấn chỉnh, tăng cường minh bạch, phòng ngừa tiêu cực, đồng thời trực tiếp kiểm tra và ghi nhận có tình trạng xếp chỗ mua nhà rồi bán chênh lệch từ 200-500 triệu đồng. Bộ trưởng Trần Hồng Minh đề nghị các địa phương nắm bắt hiện tượng này để chấn chỉnh, minh bạch trong xét duyệt hồ sơ, tránh để chính sách nhân văn bị lợi dụng.

Bộ trưởng cũng khẳng định, mục tiêu hoàn thành 100.000 căn nhà ở xã hội cuối năm 2025, đầu năm 2026, cũng như 1 triệu căn nhà ở xã hội trong giai đoạn tới, là khả thi, nhờ các địa phương nỗ lực đẩy nhanh tiến độ dự án. Tại Hà Nội, 30 dự án nhà ở xã hội đã được UBND Thành phố phê duyệt, bình quân 500 căn/dự án, góp phần tăng nguồn cung, hạ giá thành trên thị trường.

Ngoài ra, Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, trong đó mức phạt cao nhất tới 300 triệu đồng đối với vi phạm về quản lý và giao dịch nhà ở.

Cụ thể, người thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội không sử dụng đúng mục đích có thể bị phạt đến 120 triệu đồng; hành vi bán lại, cho thuê, chuyển nhượng sai quy định cũng tương tự. Chủ đầu tư vi phạm như chuyển nhượng đất trái phép, xây dựng vượt quy mô thương mại, không dành đủ quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội bị phạt từ 200-280 triệu đồng.

Đặc biệt, bán, tặng hoặc cho thuê vượt số lượng, sai đối tượng người nước ngoài có thể bị phạt tới 300 triệu đồng, kèm biện pháp khắc phục như buộc bố trí lại quỹ đất hoặc nộp tiền tương ứng.

Theo các chuyên gia, việc xử lý nghiêm, đồng bộ các vi phạm này sẽ vừa bảo vệ quyền lợi chính đáng của người thu nhập thấp, vừa đảm bảo tính minh bạch, ổn định cho thị trường bất động sản, ngăn chặn môi giới trục lợi và biến tướng chính sách.

Thực trạng bán suất ngoại giao, dịch vụ làm hồ sơ thu phí là lời cảnh báo về lỗ hổng trong quản lý và truyền thông dự án nhà ở xã hội. Việc tăng cường minh bạch thông tin dự án, quy trình xét duyệt, công khai giá bán và đối tượng mua, cùng với xử lý nghiêm vi phạm, được coi là giải pháp tối ưu để bảo vệ chính sách an sinh nhà ở và quyền lợi người dân.

TS. Nguyễn Văn Đính nhấn mạnh, người dân cần cảnh giác, chỉ giao dịch trực tiếp với chủ đầu tư được công bố chính thức. Đồng thời, các cơ quan quản lý nhà nước cần phối hợp kiểm tra, giám sát chặt chẽ, vừa đảm bảo hoàn thành tiến độ dự án nhà ở xã hội, vừa tránh để các đối tượng lợi dụng chính sách để trục lợi.

Với các biện pháp đồng bộ từ nâng cấp pháp lý, xử phạt hành chính, minh bạch thông tin dự án, thị trường nhà ở xã hội dự kiến sẽ trở nên công bằng hơn, hiệu quả hơn, giúp người thu nhập thấp tiếp cận nhà ở đúng mục đích, đúng giá trị, đồng thời củng cố niềm tin vào chính sách an sinh của Nhà nước.