Cát tặc lộng hành ở miền Trung

	Lấy cát trái phép ở biển Cửa Đại
	Cát tặc trên sông Thu Bồn

Bất chấp lệnh cấm, các đối tượng vẫn ngang nhiên neo đậu, hút và mua bán cát sỏi trái phép ở mọi vị trí trên con sông ở miền Trung. Đặc biệt, khi hệ thống thủy điện ở thượng nguồn các con sông lớn tại khu vực này chặn dòng, lượng cát dần cạn kiệt, trong khi nhu cầu xây dựng lớn nên đội quân “cát tặc” huy động cả sà lan công suất 70 - 100m³ thay thế phương tiện hút cát thủ công để tận thu cát sạn trái phép ngay sát khu dân cư.

Bãi tập kết cát sạn trái phép uy hiếp đập thủy lợi Thảo Long ở cuối nguồn sông Hương

Tan hoang các triền sông

Ông Đặng Giang Trung, Phó Chủ tịch UBND huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh phân trần, từ năm 2016 đến nay, Tổ công tác liên ngành bắt và xử phạt vi phạm hành chính 72 trường hợp khai thác cát trái phép lòng sông với số tiền 417 triệu đồng, tịch thu 13 máy nổ hút cát. Riêng khu vực sông Ngàn Sâu thuộc địa bàn thôn Làng Hạ và thôn Phúc Xá, xã Đức Hòa xử phạt vi phạm hành chính 6 trường hợp sà lan hút cát trái phép với số tiền 50 triệu đồng, tịch thu 4 máy nổ.

Tổ liên ngành thường trực 24h/24h, vừa tuần tra, kiểm tra, bắt giữ và xử lý tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Ngàn Sâu và trên địa bàn huyện nói chung. Nhưng việc xử lý khai thác cát, nhất là khu vực giáp ranh giữa các xã Đức Hòa, xã Ân Phú và xã Sơn Long hết sức phức tạp và gặp nhiều khó khăn về xác định ranh giới địa giới hành chính giữa các địa phương.

Tại Thừa Thiên – Huế, mỏ cát sạn có trữ lượng lớn nhất tỉnh tập trung ở thượng nguồn sông Hương đoạn chảy qua địa bàn thị xã Hương Trà và thị xã Hương Thủy dần cạn kiệt, trong khi nhu cầu xây dựng ngày một lớn, đặc biệt từ đầu năm 2017 đến nay. Thị trường khan hiếm, đội quân hút cát ngang nhiên huy động sà lan neo đậu, hút cát và mua bán cát sạn trái phép ở mọi vị trí trên sông Hương.

Chưa hết, số người khai thác cát còn ngang nhiên sử dụng thuyền tải trọng lớn vận chuyển cát về tập kết tại khu vực đập Thảo Long tiêu thụ làm thay đổi và thu hẹp dòng chảy. Lưu lượng dòng chảy thay đổi trái quy luật đã tạo điều kiện cho bèo, rong phát triển mạnh, làm suy giảm đáng kể đa dạng sinh học của dòng sông Hương.

Cùng với đó, rất nhiều xe tải hạng nặng men theo con đường mòn nằm dưới chân đập Thảo Long để đưa cát từ bãi cát lậu đi nơi khác đã uy hiếp thân đập công trình thủy lợi Thảo Long do Bộ NN-PTNT làm chủ đầu tư xây dựng với tổng kinh phí trên 150 tỷ đồng với mục đích ngăn mặn, giữ ngọt cho vùng hạ lưu sông Hương.

Chính quyền bất lực?

Điều đáng nói, hoạt động của các bãi cát lậu đã “tiếp tay” tiêu thụ cát cho các chủ đò, sà lan khai thác cát trái phép ở các lưu vực sông. Các bãi cát lậu hoạt động suốt một thời gian dài, nhưng đến nay các cơ quan chức năng vẫn chưa có biện pháp chấn chỉnh, xử lý…

Ông Trần Viết Én, Chủ tịch UBND xã Hương Phong, thị xã Hương Trà, Thừa Thiên – Huế cho biết, mỗi lần nhận được tin báo của quần chúng về hoạt động khai thác cát trái phép ở hạ lưu sông Hương, đoạn qua địa bàn, địa phương đã tổ chức ngay lực lượng truy bắt, nhưng khi đến nơi thì “cát tặc” đã... chạy mất hút nên không thể xử lý. Địa phương đã nhiều lần kiến nghị cơ quan chức năng đóng cửa bãi tập kết cát lậu kể trên nhưng vẫn chưa có kết quả.

Ở Quảng Trị, các con sông lớn như Thạch Hãn, Bến Hải cũng đang ngày đêm bị cày nát vì nạn khai thác cát sạn. Ông Nguyễn Xuân Trường, Chủ tịch UBND xã Triệu Độ, huyện Triệu Phong, Quảng Trị cho biết, việc ngăn chặn, truy quét ở cấp xã vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Chúng tôi thì lực lượng mỏng, phương tiện thô sơ, chủ yếu chèo tay, bọn “cát tặc” thì sử dụng thuyền máy lớn nên khi có cơ quan chức năng chèo đò ra bắt thì chúng chạy liền. Trong khi, chế tài đưa ra chưa đủ sức răn đe, nên “cát tặc” không sợ. Chúng tôi kiến nghị cấp trên nên đưa ra hình thức xử phạt thật nghiêm khắc nhất để phạt nặng các trường hợp khai thác cát trái phép trên sông…

UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế thời gian qua đã ban hành hàng chục văn bản về việc tăng cường quản lý hoạt động khai thác, vận chuyển cát, sỏi trên lòng sông, bãi bồi. Đồng thời liên tục tổ chức các cuộc họp bàn cách chấn chỉnh nạn khai thác cát sạn.

Đặc biệt, việc khai thác cát sạn bừa bãi trên sông Hương là vấn đề nóng được đưa ra chất vấn nhiều lần tại các kỳ họp HĐND tỉnh Thừa Thiên - Huế, nhưng đến nay những công trường khai thác cát trái phép vẫn diễn ra công khai.

Một cán bộ Sở Tài nguyên - Môi trường Thừa Thiên - Huế nhìn nhận, giải quyết dứt điểm nạn khai thác cát sạn trái phép trên sông Hương, điều quan trọng nhất là phải giải quyết được việc làm ổn định cho hơn 400 hộ dân lâu nay sống bằng nghề khai thác cát sạn.

Trong khi theo ông Phan Ngọc Thọ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế, công tác quản lý của một số địa phương còn buông lỏng, chưa quyết liệt; sự phối hợp giữa các địa phương, các cơ quan chức năng nơi có tuyến sông giáp ranh giữa các xã, các huyện chưa chặt chẽ và thường xuyên.

“Phải xử lý dứt điểm tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép. Những đối tượng vi phạm có hành vi chống đối sẽ phải bị khởi tố, đưa vào danh sách “đen” theo dõi tại các địa phương để răn đe” - ông Thọ cương quyết.