Chăn nuôi lợn cao tầng: Chìa khóa giải quyết bài toán quỹ đất và dịch bệnh?

Mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng được xem là giải pháp mang tính đột phá, học hỏi kinh nghiệm thành công từ Trung Quốc

Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa trình Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà về việc triển khai mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng tại Việt Nam, một động thái được kỳ vọng sẽ giải quyết những thách thức lớn về an ninh lương thực, an toàn dịch bệnh và bảo vệ môi trường trong ngành chăn nuôi lợn của quốc gia.

Bài học từ Trung Quốc

Trung Quốc, quốc gia sản xuất và tiêu thụ thịt lợn lớn nhất thế giới, chiếm gần 50% sản lượng toàn cầu, đã phải đối mặt với nhiều khó khăn trong những năm gần đây do quy mô chăn nuôi nhỏ lẻ, dịch bệnh và quỹ đất nông nghiệp hạn chế. Đặc biệt, dịch tả lợn châu Phi (ASF) bùng phát vào tháng 8/2018 đã gây tổn thất nặng nề, làm chết hoặc tiêu hủy khoảng 40-50% tổng đàn lợn (tương đương 200-250 triệu con) và khiến 40% trang trại nhỏ lẻ phải đóng cửa trong giai đoạn 2018-2019. Điều này dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng nguồn cung thịt lợn, từ 54 triệu tấn (năm 2018) xuống còn 36 triệu tấn (năm 2019), khiến giá thịt lợn tăng vọt 300% vào tháng 11/2019 so với cùng kỳ 2018.

Để ứng phó với tình hình này, chính phủ Trung Quốc đã đẩy mạnh các giải pháp ứng dụng công nghệ cao, hiện đại hóa chăn nuôi. Từ năm 2018, mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng đã được triển khai rộng rãi. Đến nay, Trung Quốc có hơn 2.000 mô hình, gần 4.500 tòa nhà cao tầng nuôi lợn, cung cấp hàng năm khoảng 2,65 triệu con lợn nái sinh sản và hơn 30 triệu con lợn thịt. Điển hình là Tập đoàn Muyuan, với 392 công ty con, 1173 trang trại và 71 tòa nhà cao tầng nuôi lợn tại 24 tỉnh, đã xuất chuồng 75,23 triệu con lợn, cung cấp 5,34 triệu tấn thịt lợn vào năm 2024.

Mô hình chăn nuôi lợn trong nhà nhiều tầng mang lại nhiều lợi ích đáng kể so với phương pháp truyền thống. Nó tích hợp các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại như AI, Blockchain, ICT, tự động hóa, và giám sát bằng cảm biến để theo dõi từng cá thể lợn theo thời gian thực. Điều này giúp phân tích và cảnh báo sớm dịch bệnh, ước lượng tăng khối lượng cơ thể hàng ngày, và khối lượng xuất bán. Hệ thống cho ăn chính xác và tự động giúp tối ưu chi phí chăn nuôi.

An toàn sinh học và an toàn dịch bệnh được nâng cao thông qua hệ thống xử lý nước thải, chất thải, khí thải thông minh. Hệ thống này không chỉ tiết kiệm nước, giảm phát thải mà còn tạo ra phân bón hữu cơ. Đặc biệt, hệ thống quản lý môi trường không khí với 04 lớp lọc giúp loại bỏ trên 95% mùi hôi, khử khuẩn triệt để không khí thải ra, ngăn ngừa các mầm bệnh nguy hiểm như virus dịch tả lợn châu Phi (ASF), hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp trên lợn (PRRS), và bệnh tiêu chảy cấp tính trên lợn (PED).

Ngoài ra, mô hình này còn tiết kiệm diện tích đất và hạ tầng dùng chung, tăng hiệu quả sử dụng đất lên đến 4,3 lần, và tiết kiệm nhân công (một nhân công có thể giám sát 2.000 con lợn). Lợn được nuôi trong môi trường tối ưu, giúp tăng tỷ lệ nuôi sống, khả năng sinh trưởng, sinh sản và giảm tiêu tốn thức ăn so với các mô hình truyền thống.

Tiềm năng tại Việt Nam

Ngành chăn nuôi lợn là chủ lực của Việt Nam, chiếm 62-65% tổng sản lượng thịt hơi các loại. Năm 2024, sản lượng thịt lợn hơi xuất chuồng đạt gần 5,2 triệu tấn, chiếm 4,3% tổng sản lượng toàn cầu, đứng thứ 6 thế giới. Tuy nhiên, Việt Nam cũng từng chịu thiệt hại nặng nề khi dịch tả lợn châu Phi bùng phát năm 2019-2020, khiến hơn 9 triệu con lợn bị tiêu hủy và gây tổn thất hơn 30 nghìn tỷ đồng. Sự biến động về nguồn cung và giá thịt lợn đã ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế và chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong nước.

Việt Nam đã có những định hướng rõ ràng trong việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao trong chăn nuôi. Luật Chăn nuôi khuyến khích các cơ sở chăn nuôi ứng dụng công nghệ tiên tiến để nâng cao năng suất, chất lượng và đảm bảo an toàn sinh học, bảo vệ môi trường. Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số.

Đề án “Phát triển công nghiệp chuồng trại và xử lý chất thải chăn nuôi đến năm 2030” và Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045 cũng định hướng hiện đại hóa ngành chăn nuôi. Đặc biệt, năm 2024, Việt Nam đã ban hành TCVN 14209:2024 về trại nuôi lợn nhiều tầng, quy định các tiêu chuẩn về quy mô, quy trình chăn nuôi, vệ sinh thú y, an toàn sinh học và xử lý chất thải.

Hiện tại, hai đơn vị là Công ty CP Nông nghiệp BAF Việt Nam và Công ty cổ phần Xuân Thiện Thanh Hóa đã gửi văn bản xin ý kiến Bộ Nông nghiệp và Môi trường về việc triển khai mô hình này. Đáng chú ý, BAF Việt Nam đã hợp tác chiến lược với Tập đoàn Muyuan (Trung Quốc) và đề xuất Dự án tổ hợp trại chăn nuôi lợn 06 tầng thông minh tại Tây Ninh. Dự án có quy mô 64 nghìn lợn nái sinh sản, sản xuất 1,6 triệu lợn thương phẩm/năm, với tổng mức đầu tư ước tính hơn 12.000 tỷ đồng, dự kiến mang về doanh thu 12.000 - 13.000 tỷ đồng mỗi năm và thời gian hoàn vốn 5 - 5,5 năm.