Chủ động phòng dịch châu chấu sa mạc

Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp quốc (FAO) dịch châu chấu sa mạc Schitocera gregaria khởi phát từ tháng 5 và tháng 6/2019 tại Yemen, Ả Rập Xê út và phía Tây Nam Iran, sau đó di cư đến phía Bắc Somalia, Ethiopia, Kenya và khu vực biên giới Ấn Độ - Pakistan từ tháng 7 đến tháng 12/2019. Dịch nhanh chóng bùng phát, lan rộng sang hầu hết các quốc gia châu Phi và các nước Nam Á như Pakistan, Ấn Độ từ tháng 1 đến giữa tháng 2/2020, đe dọa đến an ninh lương thực của nhiều quốc gia thuộc khu vực này, nơi chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất là Kenya, Ethiopia, Somalia.

FAO cho biết, dịch châu chấu tại Đông Phi hiện ở tình trạng tồi tệ nhất trong 25 năm qua, đàn châu chấu với số lượng ước tính hàng trăm triệu con di chuyển giữa các quốc gia Đông Phi với tốc độ lên đến 13 km/giờ, tàn phá cây trồng và các nguồn thực phẩm khác tại mỗi nơi chúng dừng chân cũng như đe dọa nghiêm trọng tới an ninh hàng không, nếu không được kiểm soát, có thể đe dọa an ninh lương thực cho khoảng 13 triệu người.

Ngày 8/2/2020, phát biểu bên lề phiên họp thường kỳ lần thứ 33 của Hội đồng điều hành Liên minh châu Phi diễn ra ở Ethiopia, Tổng Thư ký Liên Hợp quốc Antonio Guterres cho biết, các đàn châu chấu đang gây ra những tác động tiêu cực tới nhiều vùng ở châu Phi ở phạm vi và cường độ chưa từng thấy. Tổng Thư ký Liên Hợp quốc đã kêu gọi tăng cường các nỗ lực quốc tế để đối phó với nạn dịch châu chấu đang hoành hành ở nhiều khu vực của châu Phi.

Theo nhận định của các chuyên gia Trung Quốc thì trong thời gian tới, khả năng loài châu chấu sa mạc xâm nhập và gây hại nặng ở Trung Quốc, Việt Nam và các nước lân cận trong khu vực là rất thấp. Bởi hiện tại dịch châu chấu tại Ấn Độ, khu vực tiếp giáp với Trung Quốc đã được dập, nguy cơ đàn châu chấu di cư từ khu vực biên giới Pakistan - Ấn Độ tới Trung Quốc cũng không đáng kể do gặp rào cản tự nhiên là dãy núi Hymalaya với độ cao và nhiệt độ không khí lạnh. Bên cạnh đó, hướng gió tại các khu vực có dịch trong tháng 1, 2 chủ yếu là gió Đông và Đông Bắc cũng không thuận lợi cho việc di cư của châu chấu vào các nước Đông Á và Đông Nam Á. Châu chấu sa mạc phát triển mạnh nhất khi nhiệt độ khoảng 400C và ẩm độ khoảng 60-70%, với điều kiện thời tiết khí hậu tại Trung Quốc và Việt Nam trong khoảng thời gian hiện nay cũng không thuận lợi cho sự sinh tồn và phát triển của loài châu chấu sa mạc.

Mặc dù vậy, nhưng trước sự bùng phát của dịch châu chấu tại các nước châu Phi và Tây Á và với sự thay đổi khó lường của khí hậu trong những năm gần đây, đặc biệt, tương tự như sự xâm nhập, lây lan nhanh chóng và gây hại nặng của một số đối tượng dịch hại di cư tại Việt Nam trong thời gian qua là châu chấu tre lưng vàng và sâu keo mùa thu, chúng ta cần có kế hoạch sẵn sàng ứng phó châu chấu sa mạc. Các thông tin trong lịch sử và hiện tại chứng minh rằng, việc đối phó với những đàn châu chấu sa mạc khổng lồ rất khó khăn, khác hoàn toàn việc phòng chống các sinh vật gây hại thông thường.

Để chủ động có phương án phòng chống, không để bất ngờ trước tình hình dịch bệnh xảy ra, Bộ NN&PTNT đề xuất kế hoạch tổng thể ứng phó cụ thể như chủ động giám sát từ xa, cảnh báo sớm. Cùng với đó, theo dõi sát tình hình và các cảnh báo về hướng di chuyển và gây hại của châu chấu sa mạc của FAO trên website www.fao.org/ag/locusts để chủ động các phương án phòng, chống dịch kịp thời và hiệu quả. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế với FAO và các quốc gia có chung đường biên giới (Trung Quốc, Lào, Campuchia) để trao đổi thông tin, kinh nghiệm và phối hợp đối phó với dịch châu chấu sa mạc (bao gồm cả châu chấu tre lưng vàng, sâu keo mùa thu). Thu thập thông tin, tài liệu của quốc tế về châu chấu sa mạc và các biện pháp phòng trừ để tổng hợp, xây dựng thành tài liệu tiếng Việt gửi các địa phương nắm rõ, chủ động các biện pháp phòng chống nếu bị dịch hại xâm nhập;

Bộ NN&PTNT trao đổi với Bộ Quốc phòng xác định khả năng sử dụng rađa quân sự phát hiện, xác định hướng và đo kích thước đàn châu chấu khi chúng di chuyển và sử dụng máy bay phun thuốc bảo vệ thực vật trong trường hợp dịch trên diện rộng.